Afgelopen januari brachten de DG's van de Europese Commissie een rapport uit met de titel 'Preparing for Complexity', met als ondertitel 'The European Parliament in 2025, the Answers'. In mijn column van vandaag wil ik u graag meenemen naar dat magische jaar van 2025, onder het motto van 'Europese vergezichten'. Er zijn negen-en-twintig
Directoraten Generaal, naast nog eens talloze andere beleidsondersteunende diensten zoals het
BEPA (het Bureau voor Europese Beleidsadviseurs) of het Europese statistiek bureau Eurostat. Al die ambtenaren staan de EC ten dienst bij het uitvoeren van het beleid. Onder auspiciën van de secretaris generaal van de gezamenlijke DG's, de CDU politicus
Klaus Welle, is genoemd rapport tot stand gekomen. Die meneer Welle geniet trouwens een bepaald bedenkelijke reputatie, zoals uit bijgaande
e-mail blijkt. Maar wie de Brusselse burelen weleens van binnen heeft gezien, ziet meteen dat deze is doordesemd met de odeur van sex-met-ondergeschikten en machtsmisbruik.
Wie, zoals ik, dagelijks het reilen en zeilen van die Europese instituten volgt, verbaast zich niet zo gauw meer over de zaken die in Brussel bedacht, bekokstoofd en bedisseld worden. Toch word je soms nog wel een enkele keer verrast. Dat was ook het geval bij het doorlezen van genoemd rapport. Het begint al meteen goed in het eerste hoofdstuk, op pagina 8. Ik citeer:
"A European demos may be emerging as a result of the financial crisis."
De Engelse taalfout is voor rekening van de opstellers. Maar wie zoiets leest denkt onwillekeurig: Oh, is dát de bedoeling van de eurocraten: het creëren van een 'Europees Volk' door het bewust in de wereld roepen van een financiële crisis van ongekende omvang, onder het mom van 'gedeelde smart is halve smart'? Im Verelendung werden Alle Menschen Brüder?
Preparing for complexity, eigenlijk zegt de titel van het rapport alles. Zaken worden bewust complexer gemaakt dan nodig, om lastige vragen te vermijden. Hoe ondoorzichtiger, abstracter en ingewikkelder, des te beter kunnen de technocraten hun gang gaan. Want zegt u nu zelf, welke burger heeft de tijd, de zin en het vermogen om die complexe, volstrekt onleesbare ambtelijke teksten door te worstelen? Welke journalist neemt echt de moeite? Als ze niet oppassen worden ze nog beboet of ontslagen ook!
De werkwijze van de Commissie en haar uitgebreide topambtenarencorps is even gewiekst als doelmatig. Te lastige burgers worden de mond gesnoerd of ontmoedigd. Het kan haast geen toeval zijn, dat bij het opstellen van dit stuk mijn beter dan gemiddeld beveiligde computer crashte en ik overnieuw kon beginnen, maar dat terzijde.
Terug naar dat DG rapport, wat stond daarin? Het rapport is opgedeeld in een viertal hoofdstukken met titels als: 'Multi-polar context', 'Multi-level Governance', 'Multi-player policy making' en 'Multi-tech accelarator'. Ter illustratie zal ik uit twee hoofdstukken één onderwerp pakken en dat nader bespreken. Om met het eerste hoofdstuk te beginnen, daaruit kies ik subhoofdstuk 1.5: 'How can the EP develop development and democracy promotion policies'. Ja, hoe gebruikt Brussel eigenlijk het internationale recht om haar doelstellingen te realiseren? Een citaat:
"Through the adoption of new instruments of private international law (which fall within the EU's competence), the EU could ensure that cases can be brought in the territory of member States against individuals and legal entities that have caused damage abroad."
Dat is nogal vaag vind u niet? Maar even verderop wordt een en ander toch wat transparanter. Ik citeer:
"One objective for the EP could therefore be to try to reinforce their parliamentary dimension, with an exchange of Information at expert level to be established with the Arab League once it fully deploys its capacity. Should democratic standards prove still impossible to achieve, the process should be refocused on trade issues and EP's participation revised."
Het Europees Parlement dient dus om haar parlementaire 'dimensie' (?) te bekrachtigen informatie uit te wisselen met de Arabische Liga. Snapt u het? Ik nog niet helemaal. Maar wellicht schenkt het volgende citaat wel klare wijn:
"Another organisation that should figure on the EP's radar is the Organisation of Islamic Countries (OIC). Although the OIC is not a regional partner sensu proprio, it is gaining in political importance, and the EP should engage it while maintaining its commitment to European principles and values such as parity between men and women, respect of religious freedom, minority rights. For election observation, the Arab League would be a useful interlocutor for the EP. Enhanced cooperation between the EP and the Arab League could be beneficial and could include exchanging good practices; having Arab League representatives participate in meetings of the Democracy Support and Election Coordination Group (DEG); better coordinating the two institutions' final conclusions and recommendations. The aim is to create a single, international voice with a clear message regarding the country observed."
Zo, zo, de Arabische Liga zou dus 'een nuttige gesprekspartner' kunnen zijn voor het EP, met als doel het vormen van een enkelvoudige, internationale boodschap. Juist ja, het instituut dat de mond boordevol heeft van 'mensenrechten', gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, gelijke rechten voor homo's, kijkt de andere kant op als er zaken gedaan moeten worden met de Arabieren. Hoe noemen Jan en An een dergelijke houding? Hypocriet? Maar helder is het wel. Voortaan weten we dus, dat oliebelangen zwaarder wegen dan basale mensenrechten. Staat genoteerd.
Het tweede voorbeeld dat ik wil noemen komt uit hoofdstuk drie, 'Multi-player policy making': 'How should we deal with new internet-based media and social networks?'. Ook hier eerst een citaat:
"There has been a clear and steady direction taken by the European Parliament to monitor and influence conversations on the internet. The Bureau, in its 'Note on Political guidelines for the institutional information and communication campaign on the European Elections in 2014', acknowledges that "Parliament's institutional communicators must have the ability to monitor public conversation and sentiment on the ground and in real time, to understand 'trending topics and have the capacity to react quickly, in a targeted and relevant manner, to join in and influence conversations". This of course applies obviously also to the online environments where today opinions are expressed, exchanged and influenced in a constant whirlwind of discussion. Engaging in and informing online conversations should be a key objective of Parliament's social media strategy in the future."
Wel beste lezer, hoe duidelijk wilt u het gespeld krijgen? Onwelgevallig gedoe wordt gemonitord met de mogelijkheid tot direct ingrijpen en beïnvloeden van het vrije woord. Het staat er echt, ik verzin het niet.
Het beeld dat uit deze twee voorbeelden naar voren komt stelt niet echt gerust als het om democratische legitimatie of het herwinnen van vertrouwen van doorsnee burgers gaat. Inderdaad, 'preparing for complexity': het motto van de EU lijkt te zijn om informatie vooral zo min mogelijk transparant te laten zijn. Immers, wat niet weet, wat niet deert.
Dat brengt me bij de conclusie van deze column. Het is duidelijk dat Brussel werkt aan een versnelde integratie, alles wijst daar op, zie de Van Rompuy Papers, waar ik uitvoerig over geschreven heb. En dat, terwijl er absoluut geen sprake is van welke eenheid dan ook, integendeel. Dat kan alleen maar verkeerd aflopen, tenzij de steven wordt gewend. En die wending bestaat er tenminste uit dat alle Zuid-Europese landen, dus inclusief Frankrijk, teruggaan naar hun eigen munt en die devalueren. Dat is stap één. Maar daarmee zijn we er nog niet.
De volgende stap is, dat er goed wordt nagedacht of een culturele fit tussen al die Europese natie staten wel wenselijk en noodzakelijk is. Ik ben daar heel sceptisch over. Dat heeft te maken met de grote verschillen, in taal, cultuur en traditie. Ik weet het niet, maar ik zie een Fransman nog niet zo snel zijn identiteit opgeven, om maar iets te noemen. Zou het niet verstandig zijn, zo zeg ik ook tegen Rutte en Dijsselbloem, om de verschillen tussen de Europese landen te respecteren en vast te stellen, dat die misschien wel juist de kracht vormen van dit Europa? Om met Teulings te spreken: voor een goed werkende Interne Markt hebben we geen euro nodig.
One-size-fits-all werkt niet. Niet alleen monetair niet, maar evenmin in cultureel-politiek opzicht. Laten we in vredesnaam ons gezonde verstand blijven gebruiken. De kracht van het Avondland schuilt in haar diversiteit, niet in uniformiteit. En het is ook helemaal niet nodig om tot een volledige politieke integratie te komen. Gezamenlijke handelsafspraken over een Interne Markt voldoen. En juist daarom moet de huidige muntunie worden ontmanteld, want om te kunnen functioneren veronderstelt die een federaal Europa met één munt, één (rente-)beleid en een federale regering.
De huidige poging van Van Rompuy en consorten tot wederom een vlucht naar voren levert derhalve volkomen verkeerde vergezichten op.
