Europese pijplijn delft het onderspit

Azerbeidzjan ziet niets meer in het Europese Nabucco-project. In plaats daarvan wordt een kortere pijplijn aangelegd die gas uit de Kaspische Zee via Griekenland en Albanië naar Italië moet vervoeren. Een overwinning voor Zuid-Europa?

De Europese Commissie pleitte jarenlang voor de bouw van Nabucco. Een consortium van Centraal-Europese en Turkse energiemaatschappijen, waaronder RWE (in Nederland bekend als de eigenaar van Essent), had voorgesteld een gaspijplijn in de Balkan aan te leggen. Aardgas uit het Kaspische Zeegebied zou via Turkije, Bulgarije, Roemenië en Hongarije Oostenrijk in moeten worden gepompt. De Oost-Europeanen zagen dat graag om minder afhankelijk te worden van Russisch gas.

De Russen leveren zo'n een derde van al het gas dat in Europa wordt geconsumeerd, maar in de voormalige satellietstaten van de Sovjet-Unie kan die afhankelijkheid tot boven de 90 procent uitstijgen. Als Rusland de gaskraan dichtdraait, zitten die landen 's winters letterlijk in de kou.

De Russen lieten het er niet bij zitten en kondigden in 2007 aan een eigen gaspijpleiding op de bodem van de Zwarte Zee te gaan leggen. Deze verbinding, South Stream, moet in Roemenië aan land komen en vervolgens via Servië, een oude vriend van Rusland, en Hongarije gas Europa inbrengen. De kosten van het project worden geschat op bijna 40 miljard dollar.

Probleem: zoveel vraag naar gas is er nu ook weer niet. Europa heeft niet bepaald behoefte aan twee pijpleidingen. Zeker aangezien de Amerikanen al nauwelijks gas meer importeren. Daardoor wordt vrijwel al het gas uit het Midden-Oosten (Qatar is de belangrijkste producent) inmiddels in vloeibare vorm naar Europa verscheept. Als de Amerikanen nog meer schaliegas gaan boren, zouden ze wellicht ook naar Europa kunnen exporteren.

Zowel Nabucco als South Stream moeten dus deels als politieke projecten worden gezien. De Europeanen willen minder afhankelijk zijn van Rusland; Rusland probeert dat te dwarsbomen.

Nu lijkt een relatief kleine speler de lachende derde. Azerbeidzjan gaf vorige week aan de voorkeur te geven aan de Trans-Adriatische Pijplijn, een project van onder meer het Duitse E.ON en het Noorse staatsbedrijf Statoil. Deze leiding zal weliswaar minder gas kunnen transporteren, maar is ook een stuk korter en dus goedkoper. In Zuid-Italië kan simpelweg op bestaande infrastructuur worden aangesloten. De Italianen en de Grieken zijn maar wat blij.

Nu is het afwachten of Rusland South Stream doorzet. De Russen hebben de extra pijplijn niet echt nodig. Het lijkt vooral een prestigeproject. Maar dat is voor Vladimir Poetin niet per se reden om er de brui aan te geven.