Er zijn al sinds 1863 geen slavenhouders en slaven meer, behalve in radicale hoofden. Negeer ze!

Oké, stel: Rutte zou na zijn spijtbetuiging voor het Nederlandse slavernijverleden ook nog excuses aanbieden, namens wie biedt hij ze dan aan? En aan wie? En wat is eigenlijk het verschil tussen spijt betuigen en excuses aanbieden?

Eerst dat laatste maar even. Spijt kan je betuigen voor iets wat je hebt misdaan of voor iets waar je persoonlijk verantwoordelijk voor bent. Zoals voor de bal die je dochter door de ruit van de buren heeft getrapt of voor de beet in de kuit van je buurman door je hond.

Gewoonlijk wordt spijt betuigd voor zaken die net zijn gebeurd. Wie daders, andere direct verantwoordelijken en slachtoffers zijn is dan nog goed vast te stellen. Maar als het allemaal ver in het verleden ligt zoals het slavernijverleden wordt het lastiger. Alle direct betrokkenen zijn allang dood.

Rutte betuigde spijt voor iets waar hij als persoon part noch deel aan had. Omdat hij er niet bij was.

Spijt betuigen laat de schuldvraag een beetje in het vage. Want dat het spijtig is, zo’n zwarte bladzijde in de geschiedenis van je land, dat vindt toch ieder redelijk mens? Maar als Rutte excuses zou aanbieden, aan wie biedt hij ze dan aan? En namens wie? Aan doden, namens doden? Nee natuurlijk!

Wie excuses aanbiedt, vraagt in feite om vergeving. In het Engels is het dan ook een vraag: excuse me! De vorm is weliswaar die van een gebiedende wijs maar de toon is vragend. De bottom line is: wie vergeving vraagt, bekent schuld! De eigen schuld!

Daar is niets vaags meer aan. Het maakt een wandaad van ooit tot een erfzonde die van generatie op generatie overgaat. En doordat de excuses alleen kunnen worden aangeboden aan de nazaten van de slachtoffers, wordt daarmee erkend dat ook slachtofferschap van generatie op generatie over gaat! Dus daders en slachtoffers blijven tegenover elkaar staan.

Daarmee zouden excuses een opstapje kunnen zijn naar een schadeclaim voor slachtoffers van de slavernij. Die wordt niet kansrijk geacht, maar in het klimaat dat nu aan het ontstaan is, lijkt niets meer ondenkbaar. Over welke schade hebben we het eigenlijk, zoveel generaties later?

Immateriële schade die mensen in de slavernijtijd is berokkend door ze aan hun geboortegrond te ontrukken en ze hun vrijheid te ontnemen kan niet meer worden gecompenseerd. Want iedereen is allang dood.

Blijft over materiële schade. Je kan beredeneren dat de huidige Nederlandse welvaart voor een deel te danken is aan de slavenarbeid in het verleden. Over hoe groot dat deel is verschillen de inzichten, maar de huidige nazaten van slaven hebben evenveel recht op die welvaart als iedere andere Nederlander. Dat is compensatie!

Als gekleurde Nederlanders materieel extra gecompenseerd zouden worden voor wat hun voorouders in het verleden te weinig hebben gekregen voor hun bijdrage aan de welvaart, zouden ze bevoordeeld worden ten opzichte van andere Nederlanders. Dat heet discriminatie.

Discriminatie is dus een niet ondenkbare, want logische consequentie van excuses aanbieden! Vanwege de impliciete notie dat schuld en slachtofferschap zich door de generaties heen naar het heden voortplant. Die notie is ontleend aan de ideologie van de antiracisme-salafisten die de discussie over racisme al grotendeels hebben gekaapt. Die van elk 'probleem' een wit-zwartprobleem maken. Degenen voor wie wit synoniem is met schuld en kleur met slachtofferschap.

Nederland schafte de slavernij in de voormalige kolonieën af in 1863. Er zijn al ruim anderhalve eeuw geen slavenhouders en slaven meer. Behalve in de hoofden van radicalen aan de uitersten van wat voor 'discussie' over racisme door moet gaan. We zouden ze moeten negeren.