EFSF: ruststand Frankrijk-Duitsland 2-0

Het politieke getouwtrek rond de Europese schuldencrisis gaat uiteindelijk maar om één ding: wie betaalt de rekening?

Zoals bekend zitten banken in de eurozone dik in de obligaties van Zuid-Europese landen die feitelijk failliet zijn of die op het randje van faillisement balanceren. Behalve banken in die landen zelf gaat het vooral om banken in Frankrijk en Duitsland. En de 'blootstelling' van Franse banken is nog aanzienlijk groter dan die van Duitse banken, zeker in verhouding tot de omvang van de respectieve economiën van beide landen. Die banken dreigen nu om te vallen en met de internationale bankencrisis van een paar jaar terug nog vers in het geheugen zit niemand daar natuurlijk op te wachten. Een economische terugslag kan immers het gevolg zijn. Door sommigen - vaak belanghebbenden - wordt zelfs gesproken over een depressie à la de jaren dertig.

Om dat te voorkomen moet er nu extra geld in die banken worden gepompt - direct (herkapitalisatie) of indirect (steunaankopen van rommel-obligaties). En wie gaat dat betalen? Daar draait het nu om bij het getouwtrek in de eurozone over de aanpak van de crisis. Frankrijk en Duitsland zijn de hoofdrolspelers in dit spel. De Fransen weten precies wat ze willen, namelijk hun banken redden tegen zo laag mogelijke kosten. Hiertoe worden de kosten van die bankenredding geïnternationaliseerd. Andere - financieel sterke - landen in de eurozone moeten meebetalen. In zo'n constructie ontvangt Frankrijk meer dan Duitsland en betaalt Duitsland meer dan Frankrijk. Kassa!

Anders dan de Fransen hebben de Duitsers niet echt een strategie. Alleen al qua lichaamstaal straalt bondskanselier Merkel onzekerheid uit. En oud-bondskanselier Helmut Kohl heeft haar zelfvertrouwen bepaald geen boost gegeven toen hij het onlangs in een interview had over 'Mein Europa' dat Merkel dreigde te verkwanselen. Zo ga je tegenover die gehaaide Fransen het gevecht natuurlijk niet winnen. Een terugkerend patroon bij de Frans-Duitse topontmoetingen is dan ook dat Merkel, na aanvankelijk wat tegen te stribbelen, de Fransen op hoofdlijnen hun zin geeft.

Het begon in juni 2010, toen het verdragsrechtelijk verankerde bail-out-verbod bij het grofvuil werd gezet en het tijdelijke noodfonds EFSF werd opgericht, nadat kort daarvoor al een apart reddingsplan voor Griekenland uit de hoge hoed was getoverd. Hiermee was de internationalisering van de bankenredding een feit. Frankrijk-Duitsland 1-0.

De volgende stap werd gezet tijdens het topberaad in juli van dit jaar. Duitsland werd blij gemaakt met een dooie mus. De private partijen (inclusief banken) zouden moeten meebetalen aan het tweede reddingsplan voor Griekenland. Maar omdat dit zou geschieden op basis van vrijwilligheid en bovendien de risico's in belangrijke mate zouden worden doorgeschoven naar de overheden, stelde dat meebetalen door de private partijen heel weinig voor. In ruil voor deze dooie mus wisten de Fransen wel een klapper te maken. Het EFSF zou worden versterkt door grotere garanties van de financieel sterke landen en zou veel meer bevoegdheden krijgen, zoals het opkopen van dubieuze staatsobligaties en het redden van banken in acute problemen. Frankrijk-Duitsland 2-0.

Hoe zal het verder gaan? Nu mijn eerdere voorspelling over de bemoeienis van de zogenaamde 'trojka' met Griekenland precies lijkt uit te komen (al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat dit niet erg moeilijk was), durf ik nog wel een voorspelling aan: inzake het EFSF gaan de Fransen na rust opnieuw scoren.

Het draait er nu om in welke mate het EFSF zal worden ingezet om de banken te redden. Merkel betoogde onlangs dat de benodigde herkapitalisatie primair een zaak is van de banken zelf. Als die het niet aankunnen dan kan de betrokken overheid bijspringen, en pas in laatste instantie is internationale betrokkenheid (via het EFSF) aan de orde. Maar zo zal het niet gaan:

Aldus het FD van 11 oktober. We krijgen steeds meer signalen dat de bankenredding vooral via het EFSF gaat lopen en de Duitse (en Nederlandse) belastingbetaler zal hier dus onevenredig aan gaan bijdragen. Het gaat vooralsnog 'alleen maar' om garanties, maar die grotere vuurkracht zal de kans dat er uiteindelijk betaald moet worden alleen maar doen toenemen.

Wie de wedstrijd gaat winnen is eigenlijk geen vraag meer.