Druk op Merkel opgevoerd
Onrust op de financiële markten, gesteggel over credit ratings, een ECB die steeds meer op een rovershol gaat lijken. En toenemende druk op Angela Merkel: Duitsland moet dokken (en Nederland ook).
Het aangekondigde crisisoverleg Merkel-Sarkozy, aanstaande dinsdag in Parijs, voorspelt niet veel goeds. De media in de PIIGS schreeuwen het de laatste tijd van de daken: Duitsland moet over de brug komen. Er moet meer geld van Noord naar Zuid. De Europese transferunie naar Belgisch model moet er komen. Uitbreiding van het noodfonds, Eurobonds, het opkopen van junkbonds van de PIIGS; het zijn allemaal verschijningsvormen van die transferunie.
Horrorverhalen
Het alternatief, te weten het opbreken van de muntunie is nog steeds onbespreekbaar. Ook hiervan bestaat een voorbeeld, namelijk de deling van Tsjechoslowakije in 1993. Anders dan het Belgische model, dat inmiddels volledig is vastgelopen, is het uiteengaan van Tsjechië en Slowakije, gepaard gaande met de overgang op verschillende munten, destijds zonder noemenswaardige problemen verlopen. Nou is het opbreken van de eurozone natuurlijk wel een operatie van een andere orde dan de deling van Tsjechoslowakije. Maar dit voorbeeld geeft aan dat we al die horrorverhalen rondom het mogelijk uiteenvallen van de eurozone misschien toch wat moeten relativeren.
Soros
Inmiddels heeft ook George Soros zich in de discussie gemengd. Deze meesterspeculant is in Nederland vooral bekend geworden als de sponsor van Mabel Wisse Smit, respectievelijk van haar omstreden activiteiten in het oorlogsgewoel op de Balkan. Soros wijst de Bondsregering in een interview met een Duitse krant aan als hoofdschuldige aan de eurocrisis:
Het was het Duitse aarzelen dat de Griekenlandcrisis versterkte en dat deze crisis deed overslaan naar andere landen, en uiteindelijk werd heel 'Europa' erdoor in zijn bestaan bedreigd. [...] Alleen Duitsland kan de Europese neergang nog keren. [...] Duitsland en de andere 'Triple A'-landen moeten instemmen met Eurobonds. Zo niet dan betekent dat het einde van de euro.
Eurobonds, voor alle duidelijkheid, zijn niets anders dan een rentesubsidie op staatsleningen, te betalen door de solide eurolanden en te ontvangen door de PIIGS. Bovendien moeten de solide landen garant staan als de PIIGS niet terugbetalen. Die Eurobonds van Soros zijn dus een instrument om de transferunie te verwezenlijken.
Het is derhalve in de gedachtegang van Soros: of de transferunie, of het einde van de euro. Ik denk dat Soros hierin gelijk heeft. Blijft wel de vraag of de transferunie ook de voorkeur verdient boven het einde van de euro. Het eerste betekent een permanente verarming van Duitsland, Nederland en een paar andere solide landen. Het tweede betekent: nu door de zure appel van de opsplitsing heenbijten en daarna weer terug naar normale verhoudingen met uitzicht op welvaartsgroei in alle betrokken landen. Daar zou de discussie over moeten gaan.
Nobelprijswinnaar
Met welke signalen van het thuisfront gaat Angela Merkel dinsdag naar Parijs? In ieder geval heeft Soros een medestander gekregen in de persoon van Reinhard Selten, Duits Nobelprijswinnar economie. Hij spreekt over 'wederzijdse hulp' in de eurozone. Dat klinkt mooi neutraal, maar komt natuurlijk ook neer op de transferunie. Hierbij moet wel worden aangetekend dat Selten een buitenbeentje is in de Duitse economenwereld, die van oudsher in meerderheid kritisch is ingesteld als het over de euro gaat.
Duitse politiek
Belangrijker dan de mening van economen is de stemming in de Duitse politiek. De situatie is daar anders dan in Nederland. In onze Tweede Kamer staat een aantal partijen met samen ongeveer eenderde van de zetels, kritisch tegenover de EU, de euro en de reddingsplannen. In de Duitse Bondsdag is een dergelijke oppositie afwezig. Alle partijen zijn in meerderheid min of meer eurofiel. Het debat vindt daar dan ook niet zozeer plaats tussen partijen, maar veeleer binnen partijen. En anders dan in Nederland, waar binnen de eurofiele partijen sprake is van kadaverdiscipline, is het debat - met name binnen de coalitiepartijen CDU/CSU en FDP - wel degelijk gaande.
Dit bergt zelfs de mogelijk van een omslag in zich, die het einde kan betekenen van de eurofiele koers van de Bondsregering, of van die regering zelf. Vooral binnen de liberale FDP neemt de weerzin tegen het gevoerde bodemloze-putten-beleid toe.
Stekker
Sylvia Canel, Bondsdaglid voor de FDP, verklaarde deze week op de televisie onomwonden dat een breuk in de coalitie wat haar betreft denkbaar is. Als argumentatie voerde ze aan:
We kunnen het aan de Duitse belastingbetaler niet langer verkopen dat voor landen die veel te veel hebben geleend, op onverantwoordelijke wijze miljardenbedragen van drie cijfers opgebracht zouden moeten worden. [...] Het moet de Bondskanselier toch al sinds oktober duidelijk zijn dat het zo niet langer kan.
Deze FDP-politica stelt Merkel dus eigenlijk voor de keus: de stekker uit de euro of de stekker uit de coalitie.
Zou Merkel zich dinsdag toch weer door Sarkozy laten piepelen?
(wordt vervolgd)
Foto: Armin Linnartz via Wikimedia Commons
