De vrijheid van meningsuiting - zes jaar na de moord op Van Gogh

Het is vandaag alweer zes jaar geleden dat Theo van Gogh op beestachtige wijze werd afgeslacht. In naam van Allah nam Mohammed Bouyeri de cineast en opiniemaker onder vuur, sneed zijn keel door om uiteindelijk een dreigbrief gericht aan Ayaan Hirsi Ali in Van Goghs buik te steken. Tot Bouyeri's grote spijt werd hij niet gedood door de kogels uit de wapens van de toegesnelde agenten, maar werd hij door de door hem zo verfoeide rechtbank veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Zo zag de in 1978 geboren Bouyeri de door hem zo gewenste martelaarsdood aan zijn neus voorbij gaan en kwijnt hij nu weg in de EBI te Vught.

Dat de moord op Van Gogh een aanslag op de vrijheid van meningsuiting was staat vast. Van Gogh moest boeten voor het maken van de door hem samen met Hirsi Ali gemaakte mini-documentaire Sumbmission. Met die mini-documentaire zou hij de islamitische profeet Mohammed hebben beledigd. 'Ik heb gehandeld uit geloof. En ik heb zelfs aangegeven dat als het mijn vader was geweest of broertje had ik precies hetzelfde gedaan', aldus Bouyeri.

Hoe staat het er zes jaar na dato nu voor met de vrijheid van meningsuiting? Om die vraag te kunnen beantwoorden, moet er een onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds de juridische inperkingen en anderzijds de inperkingen vanuit niet-juridische hoek van de vrijheid van meningsuiting.

Naar de inperkingen vanuit juridische hoek hoeft niet lang te worden gezocht. De zaak-Wilders staat bij iedereen nog op het netvlies gebrand. De directe confrontatie met de behandeling van een strafzaak tegen een politicus vanwege zijn politieke denkbeelden heeft bij menigeen de weerstand tegen de opiniedelicten doen toenemen. Zoals ik in een eerdere blogpost al eens heb aangegeven, was en ben ik ervan overtuigd dat de rechters op het punt stonden Wilders vrij te spreken. Het niet horen van Hans Jansen als getuige valt gewoonweg niet anders te verklaren. Die vrijspraak zou een overwinning zijn geweest voor de vrijheid van meningsuiting. Aan de andere kant was er dit jaar ook het onbevredigende sepot van de zaak tegen cartoonist Gregorius Nekschot en de veroordeling van de AEL wegens twee cartoons die beledigend zouden zijn voor Joden. Bovendien lijkt de VVD nu het zich in het centrum van de macht bevindt opeens steun voor schrapping van de strafbaarstelling van godslastering in te trekken. Met recht kan dan ook worden gezegd dat ons Wetboek van Strafrecht de vrijheid van meningsuiting nog veel te veel onder druk zet. Schrapping van de opiniedelicten - naast godslastering (VVD!) ook groepsbelediging en haatzaaien - is meer dan urgent!

Dan de andere inperking van de vrijheid van meningsuiting, die vanuit niet-juridische hoek. Daar gaat het natuurlijk met name om de constante dreiging met geweld vanuit radicaal islamitische hoek. Zes jaar na de moord op Theo van Gogh lijkt die dreiging niet verminderd. Het tegendeel is eerder waar. Zo raadde de FBI de Amerikaanse cartooniste Molly Norris aan om haar naam te veranderen en onder te duiken. Dit naar aanleiding van haar oproep tot 'Everybody Draw A Muhammad Day', die weer een reactie was op de commotie die was ontstaan nadat de islamitische profeet Mohammed door de makers van de tv-serie South Park was afgebeeld. Norris kreeg als beloning voor haar oproep een plekje toebedeeld op de dodenlijst van de aan Al Qaeda gelieerde Anwar al-Awlaki. Norris was overigens niet de enige dit jaar. Het was bijvoorbeeld enkel dankzij de door hemzelf naar zijn lezing Lang leve God, weg met Allah meegenomen beveiliging dat de Nederlandse islamcritus Benno Barnard de Universiteit van Antwerpen zonder kleerscheuren kon verlaten; iets wat de Zweedse cartoonist Lars Vilks hem niet na kan zeggen. Op het moment dat Vilks tijdens een lezing aan de Zweedse Uppsala Universiteit een filmpje over de islamitische profeet Mohammed en homoseksualiteit instartte, rende er een moslim naar voren om Vilks een kopstoot te geven. Inderdaad, in 2010 is de vrijheid van meningsuiting zelfs op Westerse universiteiten niet meer veilig.

Het door (dreiging met) geweld gecreëerde klimaat van angst om kritiek op de islam uit te oefenen, is dus verre van afgenomen sinds de moord op Van Gogh. En dat beste lezers, is een in en in trieste conclusie.

Geniet u hieronder van een voortreffelijke verdediging van de vrijheid van meningsuiting door Hans Teeuwen (TV-Moment van het Jaar 2007).