De ultieme schurkenstaat

Staten zijn schurkachtig om verschillende redenen. Noord-Korea onderdrukt zijn bevolking op een manier die regelrecht uit Orwells 1984 lijkt te komen. Rusland is een bully die met intimidatie, wapengekletter en sporadisch geweld zijn buren onder de duim houdt. En Iran is de koning van de agressieve retoriek: “Dood aan Amerika”, “de Holocaust is een leugen” en “wij zullen de joden de zee in drijven.”

Maar geen enkel land op aarde combineert zoveel kwaadaardige elementen als het koninkrijk Saoedi-Arabië. En dat terwijl pakweg 100 jaar geleden niemand had kunnen vermoeden dat die eindeloze woestijn op het Arabisch Schiereiland ooit weer een rol van betekenis zou spelen op het wereldtoneel. Twaalf eeuwen na het leven van Mohammed en de onvoorstelbare veroveringstocht waarmee zijn volgelingen het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Centraal-Azië onderwierpen, waren de Arabieren van het schiereiland al lang teruggekeerd naar de status die zij hadden voor de opkomst van hun geloof: die van een achterlijk, barbaars en twistziek volk.

Of liever: een groep volken die zo los aan elkaar hing als het zand van Rub al-Ghali, het Lege Kwartier, de zuidelijke woestijn. Bekijk David Leans Lawrence of Arabia nog maar eens en vooral de scène waarin Auda Abu Tayi (Anthony Quinn) verzucht: “Arabieren, die stam ken ik niet.” Eeuwenlang was de enige claim to fame van het schiereiland het bezit van de heiligste plaatsen van de islam: Mekka en Medina. En zelfs deze eer was niet genoeg om te voorkomen dat de wereld – westerlingen en medemoslims – de volken die wij nu de Saoedi’s noemen, zoveel mogelijk links liet liggen.

En daar ging het al snel mis. Want laat u zich geen woestijnzand in de ogen strooien door beelden van moderne Saoedische prinsen in Ferrari’s aan de Côte d'Azur en schandalige shopping sprees van prinsessen op de Champs Elysées – de Saoedische samenleving is diep, diep conservatief. Dit natuurlijke conservatisme dat je vaak ziet bij geïsoleerde volken met een stam- of clancultuur, uit zich vooral in hun religieuze opvattingen - in het geval van de Saoedi’s het salafisme. Deze meest fundamentalistische interpretatie van de regels van de islam komt er kort gezegd op neer dat gelovigen zo willen leven als de salaf (voorgangers,) de eerste volgelingen van de profeet Mohammed.

Dit streven naar puritanisme is zo oud als de islam zelf, maar de grondlegger van de Saoedische vorm is de 18^e-eeuwse theoloog Mohammed ibn Abd al-Wahhab. Vanwege zijn invloed worden salafisten in Saoedi-Arabië ook wel Wahhabisten genoemd, een naam die zijzelf afwijzen en als beledigend beschouwen. In 1744 sloten Al-Wahhab en Bin Saoed een pact dat tot op de dag van vandaag wordt geëerd: nog steeds zijn het koningshuis en de oelema (de klasse van islamgeleerden die wordt beheerst door nakomelingen en volgelingen van Al-Wahhab) vier handen op een buik.

Dit heeft geleid tot een enorme toename van de invloed van de meest conservatieve interpretatie van de islam, iets dat je terugziet in het straatbeeld van Casablanca tot Jakarta. Het is logisch dat ook de uitwassen van het salafisme zich snel verspreiden over de oemma (de islamitische geloofsgemeenschap): vrouwendiscriminatie, homohaat, antisemitisme, gesanctioneerde pedofilie en het concept van de jihad – om maar een paar pareltjes te noemen.

De Saoedi’s bemoeien zich ook in toenemende mate en steeds openlijker met politiek-religieuze affaires in het buitenland. We zien hier voorbeelden van met de steun aan de salafistische Al-Nour Partij in Egypte, de financiering van Palestijnse terreurorganisaties en vooral met het bewapenen van jihadistische milities in de Syrische burgeroorlog. Riyad is met afstand de grootste sponsor van het wereldwijde islamitische terrorisme. Laten we ook niet vergeten dat 15 van de 19 daders van de aanslagen op 9/11 de Saoedische nationaliteit hadden.

Vanwege deze samenwerking en de enorme financiële en energiebelangen die het bindt aan Riyad, is het Westen bereid hetzelfde te doen. Dus kunnen de Saoedi’s ongestraft doorgaan met het vergiftigen van de oemma, het destabiliseren van het Midden-Oosten, het onderdrukken van vrouwen en andersdenkenden en het uiten van de meest grove vormen van racisme die onze planeet op dit moment kent. Recente voorbeelden: het bestempelen van alle atheïsten als terroristen en het uitzetten van honderdduizenden (dit jaar alleen al tienduizenden Somaliërs - nota bene geloofsgenoten!) migranten die in het koninkrijk werken als veredelde slaven.

Naar mijn mening is niet Iran, maar Saoedi-Arabië het grootste gevaar voor vrede en veiligheid in het Midden-Oosten (en dichter bij huis). De Iraniërs weten dat zij als sjiieten een te kleine minderheid binnen de islam vormen om grote geopolitieke aspiraties te hebben, terwijl de Saoedi’s dromen van dominantie binnen de oemma en erbuiten. En al zetelt er een misdadig regime, de moellahs in Teheran zijn koorknapen vergeleken bij hun salafistische erfvijanden in Riyad. Het Westen is gebaat bij een toenadering tot Iran om de fundamentalistische ambities van de Saoedi’s in de Arabische wereld (en erbuiten) te beteugelen.