Rutte's retoriek

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik vond het een slaapverwekkend interview, dat pas aan het eind, toen het over Europa ging, een beetje interessant werd. Het eerste kwartier van het vraaggesprek laat zich nog het best samenvatten als 'Nederland als dominee en politieagent van de wereld'. Eindeloos gezanik over (het gebrek aan respecteren van) de mensenrechten in Rusland en China, maar geen woord over Turkije, dat dan weer niet.

Het venijn zat dus in de staart, toen het ging over de Europese verkiezingen, de Europese Unie en de rol van Nederland daarin. Helaas werd het Rutte wel erg, erg makkelijk gemaakt, net als destijds ook al met Dijsselbloem het geval was. Rutte mocht gewoon voluit zijn bekende retoriek over Nederland-export land debiteren. Toch was wat hij zei voldoende interessant om er een column aan te wijden. Want wat zei Rutte? En, misschien belangrijker nog, wat zei hij niet?

Volgens onze minister-president gaat het hem met betrekking tot 'Europa', maar om één ding: 'banen, werkgelegenheid en economische groei'. Je zou verwachten, dat een kritische journalist dan wijst op de feiten: een record werkloosheid overal in de eurozone. En vragen hoe dat dan kan, want bij de introductie van de euro was toch volledige werkgelegenheid beloofd per 2010? Maar de realiteit is massale werkloosheid, eigenlijk overal in de Europese Unie. En vrijwel nergens economische groei. Alleen Duitsland groeit nog wat, ofschoon ook daar al van enige kentering sprake is. Van alle grote economische blokken doet de EU het 't slechtst van allemaal. Maar helaas, geen enkele kritische vraag. Onwetendheid of 'premier-promotie'? Ik vermoed het laatste.

Volgens Rutte is zijn belangrijkste taak het scheppen van werkgelegenheid en het vergroten van het 'verdienvermogen' van Nederland. Ik ben dat met hem eens, maar als we kijken wat Rutte's 'Europa' ons opgeleverd heeft, dan zien we het omgekeerde. Hij wil de onderliggende economische structuur van ons land aanpakken. Daar bedoelt hij in feite dit mee: hervorming huizenmarkt (wèl geleidelijke afbouw hypotheekrente aftrek; maar géén de-fiscalisatie van de overige elementen, nivelleren is immers een 'feest'); hervorming arbeidsmarkt (uw rechten als werknemer worden beperkt); versoepeling ontslagrecht (u kan als het aan de premier ligt gemakkelijker ontslagen worden); en hervorming pensioenen (u mag langer werken en premies afdragen voor minder geld).

Gevraagd naar zijn steun voor Guy Verhofstadt als opvolger van de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, zei Rutte, dat deze destijds de kandidaatstelling van Neelie Kroes had gesteund. Koehandel in plaats van benoemingsbeleid qualitate qua? Het lijkt er verdacht veel op.

Enfin, 'banen', 'werkgelegenheid' en 'groei', dat worden dus de sleutelwoorden van de Europese 'liberale' campagne. 'Nederland exportland' luidt Rutte's visie op 'Europa', je verwacht het niet. Volgens de premier zou de vraag centraal moeten staan hoe het Nederlandse belang in Europa het best kan worden gediend. Ook dát ben ik met hem eens. Maar wie kijkt naar de realiteit, kan grote vraagtekens plaatsen of Rutte's regering dat Nederlandse belang wel zo goed behartigt. We zijn al jarenlang netto betaler aan Brussel. Elk jaar gaat er vier miljard méér naartoe, dan er terugkomt. En dan heb ik het nog niet eens over het risico van honderden miljarden euro's dat ons land loopt, uit hoofde van de Europese 'noodfondsen'. Maar geen enkele kritische vraag hierover; het werd onze minister-president wel erg gemakkelijk gemaakt.

Even probeerde Marcia Luyten het, toen zij vroeg hoe het kan, dat Nederland 'de rotzooi' van andere landen mag opruimen, terwijl onze bevolking zelf de duimschroeven wordt aangedraaid. En wat antwoordde Rutte? Hij begon weer over de inmiddels doorgeprikte luchtballon, dat Nederland haar geld verdiende in 'Europa'; dat 'we' moeten kijken naar wat wel en wat niet door Brussel geregeld moet worden; dat 'we' er op moeten toezien dat begrotingsafspraken moeten worden nageleefd; dat het Nederlands belang centraal moet staan, et cetera. Geen vraag of die export er ook niet was vóór de introductie van de euro; geen vraag over de afnemende export naar eurozone landen en de toenemende export buiten Europa; geen vraag wat Rutte gaat doen aan de gestaag toenemende winkelleegstand in ons land en de teloorgang van de middenklasse (vroeger toch een doelgroep van de VVD zou je denken); geen vraag of het misschien niet verstandiger zou zijn om eens naar een alternatief voor de euro te kijken, teneinde die zo door Rutte gewenste banengroei en economisch herstel mogelijk te maken. He-le-maal niets. In plaats daarvan mocht Rutte zeggen dat de EU hard op weg is om de 'weeffout' van de euro weg te werken; daarbij verwijzend naar vermeend herstel in Ierland, Portugal en Spanje. Hilarisch gewoon. Dit interview was niet bepaald een schoolvoorbeeld van journalistieke kwaliteit.

En natuurlijk mocht in de EU-promotie van de Publieke Omroep ook een persoonlijke aanval op Geert Wilders niet ontbreken, stel je voor. En dus kreeg premier Mark volop de gelegenheid om Wilders' EU-kritiek weg te zetten als 'rampzalig voor onze werkgelegenheid'. Het was voor een geïnformeerde kijker werkelijk teleurstellend om te zien hoe de werkelijkheid hier verdraaid werd met nietszeggende retoriek. Maar gelet op de uitkomsten van de recente enquete van Maurice de Hond beginnen steeds meer mensen die loze praatjes beu te worden. Zelfs binnen Rutte's eigen partij.