Goed nieuws show uit Brussel maakt overuren

Je verwacht het niet. Vlak voor de zo belangrijke verkiezingen voor een nieuw Europees Parlement verschijnen er al wekenlang allerlei goed nieuws berichten over economisch herstel in de eurozone. Ook in haar vandaag verschenen Voorjaarsprognose is de Europese Commissie optimistisch. Zelfs over Nederland is de EC positiever dan ons eigen CPB. Maar zoals ik vanochtend bij de Finance sectie al over Portugal schreef: deze berichten geven een vertekend beeld over hoe het er werkelijk voorstaat in de eurozone.

Laten we gemakshalve eens aannemen, dat de getoonde statistische data kloppen (al is er reden genoeg om daaraan te twijfelen). Dan zien we, dat volgens de EC alleen de economie van Cyprus nog een negatieve groei vertoont. In alle overige eurozone landen zou er in zowel in 2014 als 2015 sprake zijn van groei. Voor de gehele EU (alle 28 lidstaten) voorziet de Commissie zelfs een groei van 1,6 procent dit jaar tot twee procent in 2015. Goed nieuws toch? Dat hangt er vanaf hoe je de getallen interpreteert. Want zelfs als deze prognose al bewaarheid wordt, dan nog is er nog altijd geen reden tot juichen, want daarmee zijn we nog niet eens terug op het niveau van vóór de crisis. En om te zeggen dat die crisis over is in de eurozone en de weg naar economisch herstel is ingeslagen is veel te voorbarig. Daarvoor zijn er bovendien veel te veel externe onzekerheden, die de EC overigens zelf ook noemt.

Maar hoe geloofwaardig zijn deze EC-prognoses zelf? Ik zet voor u de belangrijkste getallen voor Nederland op een rij en vergelijk die dan met het eurozone gemiddelde:

Nederland:        BBP               Inflatie          Werkloosheid  

2012         :         -1,2                2.8                5.3

2013         :         -0,8                2.6                6,7

2014 (p)    :        +1,2                0,7                7,4

2015 (p)    :        +1,4                0,9                7,3

Eurozone :         BBP              Inflatie          Werkloosheid  

2012         :         -0,7                2.5                11,3

2013         :         -0,4                1.3                12,0

2014 (p)    :        +1,2                0,8                11,8

2015 (p)    :        +1,7                1,2                11,4

De Nederlandse inflatiedaling in 2014 wordt voornamelijk veroorzaakt doordat in oktober 2013 de BTW-verhoging 'uit de inflatie' liep. Verder valt er niet zoveel te juichen voor Nederland. Sterker, volgend jaar al blijft de groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) achter bij het eurozone gemiddelde. Dat wordt natuurlijk mede veroorzaakt door de langjarige krimp bij de zuidelijke landen, die de groei van hun BBP nu relatief zullen zien stijgen. Bij de getoonde Nederlandse werkloosheidscijfers kun je overigens enkele vraagtekens plaatsen. Immers, de Wajong telt niet mee in die cijfers, maar is in feite een verkapt werkloosheidsfonds. Kortom, ook deze prognose geeft weinig reden om de vlag uit te hangen. En het wordt niet beter als we naar andere indicatoren kijken.

Als we bijvoorbeeld naar de rentes op staatsobligaties kijken, zien we niet alleen dat er significante verschillen tussen het relatief gezonde noorden en het sterk achterblijvende zuiden zijn, ook gaat er een groot deel van het BBP van die zwakke eurozonelanden op aan rentebetalingen. Elk rationeel mens concludeert dan, dat de muntunie de verschillen tussen de eurolanden eerder verder heeft versterkt dan dat de economieën naar elkaar toe zijn geconvergeerd. Zo niet de Commissie. Bij monde van een van haar vice-presidenten, de Est Siim Kallas, spreekt de Commissie zelfs over 'a continuing recovery':

Deze formulering van de Commissie doet geen recht aan de werkelijke situatie. De werkelijke situatie in Zuid-Europa is namelijk desastreus: massa ontslagen, enorme loonverlagingen, een ware exodus aan jonge, hoogopgeleide mensen naar elders. Hele gezinnen die vrijwel niets meer te eten hebben of uit hun huis zijn gezet en dakloos zijn. Grote delen van de bevolking die geen toegang heeft tot de meest elementaire gezondheidszorg, waaronder kinderen. Dat is de realiteit.

En deze Kallas, die zeker voor Estlandse begrippen een fortuin verdient met zijn ambtenarenbaan, durft te spreken van 'herstel' en het scheppen van banen? De uitkomsten van het door Brussel gevoerde beleid zijn een ramp. De Commissie zou zich kapot moeten schamen over deze verdraaing van de werkelijkheid. Niet alleen komt het meeste geld uit de cohesie- en structuurfondsen zelden terecht op de plaatsen waarvoor dat bedoeld is, ook worden volstrekt nutteloze projecten aangelegd. De lege snelwegen in Spanje en Portugal zijn een schoolvoorbeeld daarvan. Of dat peperdure vliegveld in Madrid -inmiddels gesloten- waar slechts enkele vliegtuigen per jaar landden. Maar erger is, dat door dat gevoerde beleid de middenklasse, de motor van de economie, verarmd wordt en buitenlandse multinationals voor een prikje staatsbedrijven opkopen, waardoor de economieën van de zuidelijke landen op termijn structureel verder verzwakt worden, omdat de regering de werkgelegenheid in hun land niet meer kan sturen, doordat ze geheel afhankelijk zijn geworden van buitenlandse investeerders. Ook in Oost-Europa blijft de koopkracht van de bevolking sterk achter bij het eurozone gemiddelde, maar evenals in Zuid-Europa tiert de corruptie er welig. De culturen van de verschillende Europese deelgebieden verschillen van elkaar als dag-en-nacht. Kortom, de retoriek van Kallas is potsierlijk en doet op geen enkele wijze recht aan de werkelijkheid. En dat kan ook niet als je zulke verschillende economieën onder één rentebeleid met één munt brengt.

De prijs van geld, rente, is de belangrijkste prijs in een markteconomie. Als de productiestructuur en economisch ontwikkelstadium tussen landen in een gezamenlijke muntunie grote verschillen vertoont, zoals in de eurozone, dan is de enige manier om de boel bij elkaar te houden een permanente geldtransfer van de sterke naar de zwakke lidstaten. 'De muntunie is zo sterk als haar zwakste lidstaat', zei de voorzitter van de Europese Raad, Herman van Rompuy, laatst. En daar had hij natuurlijk gelijk in. In feite suggereert Van Rompuy hier merkwaardigerwijs, dat de eurozone zo sterk is als het door-en-door failliete Griekenland. Tenminste, zolang er één rentebeleid wordt gevoerd en geen wisselkoersmechanisme kan worden geïntroduceerd. En niets wijst er op, dat men dat van plan is, sterker, er lijkt te worden gemikt op het huidige 'voortmodder' scenario, in de hoop dat de economie aantrekt. Maar waar moet die economische groei dan vandaan komen? De meeste eurozonelanden kampen met een recordwerkloosheid; de consumenten hebben geen geld; de banken hebben evenmin geld; en de ondernemers zien weinig kansen in dit slechte investeringsklimaat. Economische groei? Waar dan?

Maar volgens de Commissie zijn er lichtpuntjes, bijkans evenveel als er sterren op de Eurovlag staan. Volgens hun Voorjaarsnota is er sprake van een 'aanhoudend economisch herstel'. Men voegt er nog wel aan toe, dat aan die prognoses de aanname ten grondslag ligt, dat de lidstaten en de EU de afgesproken beleidsmaatregelen ten uitvoer zullen brengen en dus zullen doorgaan met het leveren van de vereiste aanpassingsinspanningen. Maar hoe waarschijnlijk is dat? De eurocrisis moddert nu al vijf jaar door en bijvoorbeeld een land als Frankrijk, de tweede economie in de eurozone, heeft nog niets gedaan aan de door de Commissie verlangde hervormingen. Wel krijgt Frankrijk keer op keer uitstel om haar tekort onder de 3% norm te brengen. Ik zal de Commissie alvast verklappen dat de Fransen niet effectief zullen hervormen. Dat komt door de structuur van hun economie en de macht van de vakbonden daar. Frankrijk hoopt genoeg tijd te kunnen winnen tot de beoogde Europese schuldverstrengeling, zowel qua Europese bancaire sector als gezamenlijke staatsschuld uitgifte, een feit zijn. De Franse economie kan alleen overleven indien sprake is van een permanente transferunie.

En als het aan de beroepsbureaucraten uit Brussel ligt dan gaat die permanente transferunie er ook komen. De crisis is niet ontstaan door uit de hand gelopen neo-liberalisme, de crisis is ontstaan door de one-size-fits-all euro voor een groep landen met enorme verschillen. Economisch, politiek, cultureel. En de enige manier om die onheilsmunt te redden is een permanente transferunie. Daarmee is dan weliswaar de munt voorlopig gered, maar blijft het structurele probleem bestaan. Daarom: als Brussel niet bereid is om dat structurele probleem aan te pakken, dan moet Nederland zo spoedig mogelijk uit de euro en dus uit deze EU, voordat het te laat is.