De eurologica van Mario Draghi

“Er moet meer macht naar Brussel” stelde Supermario onomwonden, terwijl in Nederland velen net in slaap waren gesust door de geruststellende woorden van de politieke elite, met name van VVD en PvdA : “de crisis is voorbij” en “de eurozone is af”.

Wat ik in dit artikel wil betogen is dat ik het met de uitgangspunt van Mario Draghi - het willen behouden van de eurozone in de huidige omvang ten koste van alles – volstrekt oneens ben, maar dat zijn uitspraken wel logisch zijn, vanuit Draghi’s eigen uitgangspunt geredeneerd.

Met de intellectuele vermogens van Mario Draghi is namelijk niets mis. De president van de ECB is afgestudeerd econoom (diploma’s behaald in Italië en in de Verenigde Staten) en is in het verleden professor geweest aan de universiteiten van Florence en Turijn. Hij heeft een voorspoedige loopbaan doorlopen bij zowel de overheid (Italiaans ministerie van Financiën) als in het bankwezen voordat hij tot zijn huidige missie bij  de ECB werd geroepen.

In feite zegt Draghi niet veel anders dan hetgeen de critici van de euro in ons land, zoals Thierry Baudet en Alex Sassen van Elsloo, ook steeds gesteld hebben: een muntunie dwingt tot een politieke unie, banken unie en transferunie. Er is op termijn helemaal geen middenweg mogelijk. Een beetje muntunie met een beetje nationale soevereiniteit,  dat is de fata morgana van Rutte en Dijsselbloem, waar nu  doorheen geprikt wordt dankzij Mario Draghi!

Monetaire deskundigen (waartoe wij onze politici helaas niet kunnen rekenen) weten dat een muntunie alleen kan werken als er aan een zestal criteria wordt voldaan, zoals ook uitgewerkt wordt in deze Telegraaf column van Alex Sassen van Elsloo, Euro voodoomunt. Wordt niet aan die criteria voldaan, dan produceert de eenheidsmunt juist divergentie in plaats van convergentie, met als  gevolg economische stagnatie, massawerkeloosheid en een langdurig  pijnlijk proces van interne devaluatie. De belangrijkste criteria volgens de theorie van de optimale muntunie zijn als volgt:

1) arbeidsmobiliteit

2) product differentiatie

3) open economie

4) budgettaire transfers

5) homogene preferenties

6) solidariteit

Nu kun je natuurlijk van mening verschillen of de culturele verschillen in de eurozone niet dusdanig groot zijn, dat het sowieso onbegonnen werk is om ooit tot de voor een muntunie benodigde eenheid te komen.  Voor degenen die daar nog in geloven – ik denk dat het er steeds minder worden – is het op zich een logische gedachte dat er dan ook een centraal beleid moet komen op het vlak van hervormingen (bijvoorbeeld arbeidsmarkt hervormingen). Want als sommige landen helemaal niet hervormen en anderen in een ongelijk tempo, blijft de ongelijkheid intact en zal de euro  zoals die nu is (One-size-fits-all) per saldo alleen maar nog meer divergentie en dus ellende opleveren.

Daarom kan ik niet anders doen dan Draghi  gelijk geven, dat een eurozone van 18 landen zonder enige monetaire flexibiliteit, alleen maar houdbaar is als vanuit een centraal punt op hoofdlijnen het economische en sociale beleid vorm wordt gegeven. Een politieke unie dus!  Maar – en nu kom ik op het verschil tussen Draghi’s uitgangspunt en die van mij-  willen we die politieke unie wel, als we daarvoor onze nationale soevereiniteit en een groot deel van onze democratie moeten opofferen?

Die vraag had natuurlijk gesteld moeten worden voordat de eurozone werd ingesteld als gevolg van een deal tussen de Duitse en Franse leiders Kohl en Mitterrand in de vroege jaren negentig. Kohl wilde de Duitse eenheid, en Mitterrand vroeg in ruil voor zijn steun de Europese eenheidsmunt, denkende dat hiermee een Duitse hegemonie voorkomen kon worden. Daarmee is meteen al duidelijk hoe weinig verstand de socialist Mitterand had van economie, want de muntunie heeft Frankrijk juist economisch op grote afstand gezet van Duitsland.

Daarnaast is er nog een principieel punt gekoppeld aan de one-size-fits-all eurozone, namelijk de onvermijdelijke transferunie (zie punt 4 en punt 6 van de criteria). De muntunie heeft volgens de Finse denktank Libera  geleid tot 10 procent welvaartsverlies in de lidstaten, met uitzondering van Duitsland. Om de eurozone te voltooien en eenzelfde type beleid door te voeren in allerlei economisch, cultureel, geografisch etc. sterk verschillende lidstaten, zal ook de transferunie verder uitgebreid moeten worden.

Ik ben geen econoom, maar op grond van mijn gezonde boerenverstand schat ik zo in dat die transferunie ons nog eens 10 tot 30% van onze huidige welvaart gaat kosten, als het niet meer is. Hebben we dat er voor over? Dat is het eerlijke verhaal , om maar eens met Diederik Samson te spreken. En als we het er niet voor over hebben, dan moeten we als volwassen democraten maar eens praten over alternatieven, zoals The Matheo Solution of het exitcondities scenario van ChristenUnie-SGP.