De Commissie van Toezicht Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) moet worden opgeknipt
Afluisteren door inlichtingendiensten is alleen maar sexy bijzaak
De Kamer moet juist nu in één keer het parlementaire toezicht van de eigen commissie "Stiekem" versterken en de inlichtingendiensten in een adviesraad onderbrengen bij de minister-president.
Verantwoordelijkheid voor MIVD en AIVD komt te liggen bij de minister-president
De toezichthouders uit die commissie vormen straks de nieuwe staf van de Tweede Kamercommissie "Stiekem" en het andere deel gaat mede adviseren over de operationele aansturing van de twee Nederlandse inlichtingendiensten.
Afluisteren is alleen maar sexy bijzaak
Vooruitlopend op een reactie van de regering op het advies van de evaluatiecommissie Dessens, bestoken de media ons vooral met beschouwingen over het aftappen van kabelgebonden en niet-kabelgebonden communicatie door de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten MIVD en AIVD. Jammer genoeg is echter pijnlijk duidelijk geworden dat er alleen maar wordt gekletst over het kennelijk sexy onderwerp afluisteren. Dat verkoopt wel goed, maar het is een bijzaak die afleidt van de hoofdzaak.
Grootscheepse reorganisatie
Een dergelijke discussie over het afluisteren door inlichtingendiensten is echt maar bijzaak. Dit neemt niet weg dat het afluisteren goed geregeld moet zijn of worden, maar de hoofdzaak is de noodzakelijke grootscheepse reorganisatie van de inlichtingendiensten. Door gebrek aan kennis en visie bij veel Kamerleden en bij de media wordt de hoofdzaak zwaar onderbelicht. Je kunt niet zomaar een paar spelregels wijzigen zonder het speelveld aan te passen. Dat getuigt van kortzichtigheid.
CTIVD moet worden opgesplitst
De commissie Dessens wil dat er zowel beter wordt gestuurd op de inhoudelijke operationele processen, als dat er een politiek onafhankelijke controle plaatsvindt. Het is helaas een ongelukkige keuze van Dessens om zowel de aansturing als de controle onder te brengen bij de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Sturing en controle kunnen niet samen in één commissie. Daarom moet de CTIVD worden opgesplitst in een deel toezichthouders en in een deel ter versterking van de sturing op de operationele processen.
Uitbreiding sectie "Stiekem"
Die toezichthouders vormen straks de nieuwe staf ter versterking van de geheime Tweede Kamercommissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, de CIVD of "commissie Stiekem". Vanzelfsprekend zal hierdoor de kennis, het politiek gewenste noodzakelijke toezicht, als ook de effectiviteit van de CIVD worden versterkt. Ook zal de informatie aangeleverd door inlichtingendiensten beter kunnen worden beoordeeld.
Operationeel sturende I&V-adviesraad
Het andere deel van de CTIVD gaat zich enkel bezighouden met de aansturing van de operationele processen. Dat kan in een nieuwe I&V-adviesraad, waarvan ook medewerkers van beide inlichtingendiensten deel uitmaken.
Door de operationele begeleiding een prominentere plaats te geven in deze I&V-adviesraad, wordt de samenwerking tussen de AIVD en de MIVD versterkt. Een leidend driemanschap van de SG's van Defensie, Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en Algemene Zaken, zal gezamenlijk de ambtelijke verantwoordelijkheid dragen voor de coördinerende aansturing van de diensten en de samenwerking moeten begeleiden of indien nodig afdwingen.
De driekoppige adviesraad kan naar behoefte tijdelijk - of zelfs permanent - worden uitgebreid met vertegenwoordigers van andere ministeries als Veiligheid & Justitie (politie, OM, NCTV, NCSC) en Buitenlandse Zaken en indien gewenst met afgevaardigden uit het Nederlandse bedrijfsleven.
Het benoemen van de SG van AZ tot voorzitter houdt in dat de ministeriële verantwoordelijkheid voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten komt te liggen bij de minister-president.
Conclusie
Toezicht op en operationele aansturing van de inlichtingendiensten worden gesplitst. Voortdurende botsingen tussen AIVD en MIVD enerzijds en tussen de ministers van Defensie en BZK anderzijds, zullen worden weggenomen omdat het ministerie van Algemene Zaken eindverantwoordelijk is.
De Kamer moet juist nu in één keer de hele machinerie in Nederland aanpakken. Zowel door het parlementaire toezicht van de eigen commissie "Stiekem" te versterken, als door een I&V-adviesraad en dus de beide inlichtingendiensten onder te brengen bij de minister-president. Dat is de hoofdzaak.
