Column Sid Lukkassen: 'Moeten mannen meer emoties tonen?'
De VN stuurt aan op een ‘emotionele heropvoeding’ van mannen. Mannen moeten bijvoorbeeld leren om meer te huilen, hun emoties vaker de vrije loop te laten en eerder om hulp te vragen. Onze maatschappij loopt over van de levenscoaches en vrouwenbladen worden volgeschreven met hoe je jouw emoties een plek kunt geven. Voor mannen is er op dit vlak echter weinig hulp en begeleiding. In de beroepsgroepen die zich hiermee bezighouden zijn vrouwen oververtegenwoordigd evenals het vrouwelijk perspectief. Ook zijn er nogal wat ideologisch geladen aannames binnen die branches omtrent ‘inclusief communiceren’. Daarom neem ik de verantwoordelijkheid om een nuchtere mannelijke analyse van dit onderwerp te bieden.
Het thema man-vrouw verhoudingen heb ik in meer detail omschreven in Avondland en Identiteit (2015) evenals in Levenslust en Doodsdrift (2017). Daarin worden diverse bronnen aangehaald in de biologie, psychiatrie en statistisch onderzoek naar de relatiemarkt. Het advies in dit artikel is meer ‘uit het leven gegrepen’ en intuïtief geformuleerd. Zulks past beter bij het DDS format van bondige blogs. Laten we allereerst een blik werpen op deze tweets, waarin veel waarheid schuilt:
Mannen moeten worden gewaarschuwd tegen het advies om meer emotie te tonen en zich meer in de ziel te laten kijken. Neem het voorbeeld van de Amerikaanse rechter Brett Kavanaugh. In 2018 kwam hij onder vuur met een aanklacht over aanrandingen, die niet gesubstantiveerd kon worden. De Democraten die hem in de commissie ondervroegen, stelden dat hij zich onbewogen liet en dat het niet duidelijk was wat de aanklacht met hem deed. Toen Kavanaugh nadien eindelijk zijn gevoelens toonde, beweerden diezelfde Democraten dat hij emotioneel was en dat dit niet past in het ambt van een rechter, waar zaken afstandelijk en rationeel moeten worden beschouwd.
Nu een eigen voorbeeld. In dit najaar ging ik op een date bij een dame – er was een gezellige opbouw met onder meer een goed gesprek en gezelschapsspelletjes. Tijdens de intieme momenten kwamen er opwindende verhalen boven die dienden om de erotische spanning naar nóg grotere hoogten te tillen. Spontaan beschreef zij haar eerdere avonturen met andere vrouwen, voormalige partner en andere stellen. Hierdoor voelde het wel zo authentiek om zelf ook enige spannende situaties te beschrijven uit mijn eerdere relatie; dit paste op natuurlijke wijze in de sfeer van dat moment.
De volgende dag zei ze ons samenzijn wel voor herhaling vatbaar te vinden. Ik reageerde terughoudend doch niet afwijzend; hoewel ik het zéér gezellig en fijn had, zat ik op dat moment in een hectische situatie qua werk en wilde me niet direct laten vastpinnen op een vervolgstap. Ik wilde het simpelweg wat tijd geven en we besloten om een vervolg een paar weken vooruit te schuiven. Toen dat moment aanbrak werd ik echter gecanceled met als boodschap: “Ik merkte dat je nog aan je ex dacht en dat zij nog wat voor je betekent.”
Met andere woorden: in een situatie bij een vrouw kun je je nog zo veilig en vertrouwd voelen om van alles te bespreken, maar je weet nooit hoe die signalen achteraf worden geduid. De kans is aanwezig dat je er alsnog op zult worden afgerekend. Zelfs uit de subtielste emotie – de sfeer en situatie waarin onze eerdere relaties ter sprake kwamen was zeker niet melancholisch – kunnen verstrekkende conclusies worden getrokken.
Ook gebeurt het dat een man zijn date hoort klagen over emotioneel onbereikbare mannen. Die stellen zich niet open, laten zich niet in hun hart kijken en zijn ronduit onpeilbaar. Maar als een vrouw tijdens een date over zulke mannen klaagt, dan laat het haar kennelijk niet los. Het verlangen naar zo’n man die ongrijpbaar en dus mysterieus is, blijft intens – zelfs al weet ze dat zo’n man haar op langere termijn niet gelukkig maakt. Desalniettemin is zo’n man voor veel vrouwen aantrekkelijker dan een man die zijn authentieke emotie laat doorstralen.
Dit komt omdat een man die zijn authentieke affectie en wens tot hechting laat doorstralen, zich daarmee min of meer ‘gewonnen geeft’. Voor de vrouw komt hiermee het spel van sociale validatie ‘ben ik leuk genoeg voor hem?’ ten einde. Wat belet haar dan om te proberen een nóg betere man te versieren?
Ten tweede is het zo dat wanneer een man oprecht aangeeft dat hij de vrouw leuk vindt, zich vertrouwd voelt bij haar en misschien wel een stapje verder wil, dat vrouwen zich hierdoor dikwijls overdonderd of beklemd voelen, en vervolgens afstand nemen. Dit ‘afstand nemen’ geschiedt vanuit een wens tot zelfbehoud of preciezer gezegd vanuit een wens om de eigen bewegingsruimte te maximaliseren, maar gaat ten koste van hechting, binding en langdurig vertrouwen. De prijs is de sociale samenhang, aangezien het toch vaak de vrouwelijke emotionele betrokkenheid is die als cement dient van maatschappelijke verbondenheid. Het is hoogstwaarschijnlijk vanuit deze overweging dat de VN nu meer emotioneel kapitaal uit mannen wil persen.
Vrouwen hebben een tweeledig instinct. Enerzijds bieden ze graag emotionele steun, dus tijdens gesprekken ingaan op de diepere onderliggende gevoelens (terwijl veel mannen blijven steken op het niveau van ‘oplossingen zoeken’). Vanuit de evolutie zijn vrouwen meer gericht op een beschutte plek binnen de sociale hiërarchie, omdat vrouwen tijdens hun zwangerschap kwetsbaar zijn en daarmee afhankelijk van de gemeenschap. Terwijl mannen eerder individualistisch besluiten om een gemeenschap te verlaten wanneer die hen niet meer bevalt.
Van nature zijn vrouwen hierom meer dan mannen gericht op het gezond houden van verhoudingen binnen een groep en bekommeren zich meer om de gevoelens van groepsleden. Maar tegelijk vrezen vrouwen de hechting die bij een diepere emotionele verbondenheid kan ontstaan, omdat ze zich dan ‘emotioneel medeverantwoordelijk’ gaan voelen voor het welzijn van de betreffende.
Deze grillige tweeledigheid is beteugeld toen de mensheid het jager-verzamelaar bestaan achter zich liet en in de sedentaire samenleving ging wonen, gekenmerkt door monogame huwelijken en langdurige, hechte verbanden. Deze structuur is aan het wegvallen nu we in de postmoderne Tinder-samenleving belanden van kortstondige contacten, waarbij die grilligheid wederom op de voorgrond treedt.
Overigens geldt hetzelfde voor de drang van mannen om weg te trekken en rond te zwerven als de maatschappelijke plichten te zwaar vallen – ook die ontsnappingsdrang was tot voor kort beteugeld. Steeds vaker hoor ik verhalen over mannen die om onduidelijke redenen hun huwelijk beëindigen, zelfs als er nog jonge kinderen in het spel zijn. Als een vrouw een inkomen heeft om het gezin te onderhouden, voelt een man zich niet meer onmisbaar – dit vage ‘weglopen’ is een keerzijde van de emancipatie. Hebben mannen nog zin om verantwoordelijkheid te nemen, nu zij voortdurend moeten horen dat vrouwen onder het mom van ‘girl power!’ alles even goed of beter kunnen?
Dit alles zijn pijnlijke waarheden voor man én vrouw. Voor de waarheid weglopen heeft echter geen zin, want die haalt ons vroeg of laat in. Het is waarschijnlijk het beste om authentiek te blijven en te hopen dat je een partner treft die door je tijdelijke emotionele kwetsbaarheid héén kijkt en je ziet en waardeert zoals je bent als mens. Maar om zo te kunnen leven heb je een buitengewoon sterke ziel nodig, want je zult veel pijn, lijden en afwijzing ondervinden, juist omdat je eerlijk bent.
Pas dus op met als man je emoties eerlijk bloot te geven. Het voelt oprecht om zo in het leven te staan, want het is fijner en eerlijker om naar waarheid te zeggen wat je voelt. Je bent dan trouw aan jezelf en mocht de affaire stuklopen, dan kun je daarna met opgeheven hoofd in de spiegel kijken. Maar besef je als man, dat sommige vrouwen – opzettelijk of instinctief – je emotionele puurheid zullen afstraffen.
Vrijdenkers als Sid Lukkassen hebben uw steun nodig om dit geluid onafhankelijk te blijven verkondigen. Bekijk zijn BackMe-pagina en schrijf u in voor zijn nieuwsbrief.
