Clooneys Monumentale blunder

Afgelopen donderdag ging in Nederland The Monuments Men, de nieuwste film van en met George Clooney, in première. Hij heeft wellicht wat teveel hooi op zijn vork genomen

Vanaf de eerste keer dat ik hem in E.R. de eigenzinnigste, grappigste, minst conventionele, maar vooral aantrekkelijkste dokter ooit zag spelen, heb ik een zwak voor hem. De manier waarop hij zijn hoofd een beetje schuin houdt als hij ondeugend grijnst is onbetaalbaar, onnavolgbaar, onweerstaanbaar.

Laten we ons niet vergissen, George Clooney is niet alleen een bijzonder fijne man om naar te kijken, dat hij heel wat meer in zijn mars heeft is overduidelijk. Hij is niet voor niets één van de favoriete acteurs van regisseurs als Steven Soderbergh en de gebroeders Joel en Ethan Coen. En het is ook niet niks als je succesvolle films (co-)produceert. En als dan ook nog blijkt dat je kunt regisseren... Kortom: de enige vlek op het blazoen van George is een koffievlek. Maar het zij hem vergeven. Hij kan het hebben.

Kunstschatten

Vol verwachting ging ik dus afgelopen weekend naar de bioscoop om het nieuwste product uit de spreekwoordelijke koker van de heer Clooney te bekijken: The Monuments Men. Deze film, gebaseerd op een boek met het waargebeurde verhaal, speelt tijdens WO II en gaat over het veiligstellen van belangrijke, door de Duitsers geroofde kunstwerken. Niet alleen is Monuments Men door George geschreven, maar ook nog door hem geregisseerd en geproduceerd. En alsof het allemaal niet op kan speelt hij bovendien één van de hoofdrollen, naast o.a. Matt Damon, John Goodman, Bill Murray en Cate Blanchett. Ook niet de minsten, dus ik had er zin in.

Over slecht nieuws moet je niet ingewikkeld doen, dus laat ik het maar meteen zeggen: het was verschrikkelijk. Zonder overdrijving: verschrikkelijk. Het had iets van een mengeling tussen Dad’s Army en 'Allo ‘Allo, maar dat kwam louter door de accenten (“zkroe ze djurmanz”) en de klunzigheid. Niet door de humor. Er zit namelijk geen enkele geslaagde grap in de film. De enige reden waarom ik heb gelachen, was de wanhoop die mij overviel over zoveel gemiste kansen, zoveel overbodige scènes, zoveel bombastische sentimentaliteit. Het was teveel en ik werd er slap van.

Net als ik dacht: nu zullen we het ergste wel gehad hebben, kwam er weer een slepende dialoog zonder pointe, zonder drama, zonder diepgang, zonder zin. De film hangt aan elkaar van suffe, dunne plotlijntjes. De setdressing en styling zijn allesbehalve oogstrelend. De muziek is ronduit lelijk met steeds maar die irritante pianopingel erdoorheen, alsof we in een jazzbar zitten in plaats van midden in een oorlog. En de montage is uit het jaar nul, met als dieptepunt een shot van de Beierse bergen met daarin Slot Neuschwanstein (waar veel kunstschatten verborgen waren), gevolgd door een shot van de rijdende jeep met George Clooney  en zijn makkers erin, waarbij George met veelbetekenende blik in de ogen vooruit wijst en vervolgens weer een shot van dat kasteel. Alsof er gras groeit onder mijn schedeldak, meent Clooney alles driedubbel en heel heel, heel erg langzaam te moeten uitleggen. De actiescènes zijn om bij in slaap te vallen zo voorspelbaar.

Keuzes

Schrijven en regisseren is -net als het leven zelf- keuzes maken en het lijkt erop dat Clooney dat in dit geval niet heeft gedaan. Is “Monuments Men” bedoeld als nostalgisch-romantische oorlogsfilm over anoniem gebleven helden? Wil hij filosofische vragen oproepen over de waarde van kunst en cultuur in verhouding tot het menselijk bestaan: is het in veiligheid brengen van een Madonna van Michelangelo, de Mona Lisa of Het Lam Gods mensenlevens waard? Of gaat het om de slordigheid van oorlog en hoe mensen sterven door toevalligheden, onbedachtzaamheid of blind idealisme?

Nog een meer sentimentele mogelijkheid: gezamenlijke strijd voor een ideaal smeedt diepe vriendschappen maar de eenzaamheid met bijbehorende emoties snijdt diep in de ziel Hoe dan ook: als een regisseur geen keuzes maakt, blijven de acteurs met lege handen staan. De grote namen op het affiche van “Monuments Men” zijn nu slechts publiekstrekkers die hun reputatie niet waar kunnen maken. De acteerprestaties zijn ver onder het mogelijke niveau. En dat is alles bij elkaar opgeteld ontzettend jammer, want het verhaal is belangrijk genoeg om verteld en daarmee niet vergeten te worden.

In opdracht van president Roosevelt wordt een internationaal groepje kunstexperts onderworpen aan een militaire spoedcursus, waarna ze naar het Europese vasteland worden gebracht. Daar moeten ze, samen met daarvoor aangewezen troepen, door de Duitsers geroofde schilderijen, tekeningen, beelden etc. opsporen en terughalen. Zowel de collecties van particuliere (Joodse) verzamelaars als van musea en kerken zijn in beslag genomen om de huizen van SS‘ers op te sieren, als ook om te worden opgenomen in een nog te bouwen Führer Museum.

Meesters

Hoe anders had onze wereld eruit gezien zonder alle vijf miljoen geredde kunstwerken van Vermeer, Renoir, Rembrandt, Van Eijck, Michelangelo, Rodin en andere meesters? Als u meer wil weten over de mannen die ons het antwoord op die vraag hebben bespaard, kunt u o.a. hier terecht http://www.monumentsmen.com/the-monuments-men/monuments-men-roster. Of u leest het boek  “The Monuments Men: Allied Heroes, Nazi Thieves and the Greatest Treasure Hunt in History” van Robert Morse Edsel.

Er werd bijna terloops nog gemeld dat er aan het einde van de missie nog steeds vele belangrijke kunstwerken onvindbaar bleven. Vraagje: hoeveel daarvan zouden in het bezit zijn van ons Koninklijk Huis?

Ergens aan het einde van Monuments Men zegt Matt Damon tegen George Clooney over Hitler en de kunstwerken: “He really wanted it all ”, waarop Clooney peinzend in de verte staart en pas na een eeuwigheid met half dichtgeknepen ogen antwoordt: “He wanted everything.” Ik vrees dat voor Clooney hetzelfde geldt als het over deze film gaat. En net als de verliezer van WO II heeft Clooney veel verloren met deze productie. Er is een flinke vlek bijgekomen, zullen we maar zeggen.