BLM-'vijand' professor Piet Emmer: Men gaat selectief om feiten in het debat over slavernij en racisme
Historicus Piet Emmer, voor veel BLM-sympathisanten een gruwel want de man heeft het niet zo op feitenvrij gebrabbel. In een interview met het AD laat dé kenner over slavernij van zich horen, en ook over de misbruik aan de kant van BLM in deze discussie. Een goed interview, dat flink veel nuances brengt.
Emmer, die internationaal ook flink wat status geniet, schreef het standaard werk over de Nederlandse slavernij. Hij kijkt al flink wat jaren met verbazing naar de discussie rondom slavernij en racisme. Hij vindt het nergens opslaan dat er wordt gedaan alsof al het racisme voortvloeit uit het slavernijverleden. Activisten, en ook activistische historici verwijten hem juist dat hij slavernij bagatelliseert.
,,Ik begrijp dat het erop lijkt dat ik dingen bagatelliseer. Maar dat is niet zo. Alleen ben je al snel fout als je niet in elke zin benadrukt dat de slavernij verschrikkelijk was. Natuurlijk was het dat, daar hoef je niet voor gestudeerd te hebben. Als historicus ben je er niet om morele oordelen te vellen, maar om dingen in perspectief te zetten zodat je de geschiedenis beter begrijpt. En om te snappen waarom Europeanen zich met slavenhandel inlieten, is het dus belangrijk te kijken hoe er in Europa in die tijd tegen onvrije arbeid werd aangekeken. Veel Engelse mijnwerkers waren bijvoorbeeld min of meer eigendom van de eigenaar van de mijn. Wie geen werk had, kon als landloper gedwongen worden elders te werken, net als weeskinderen en strafgevangenen, desnoods in een verre kolonie. En de omstandigheden waaronder veel volwassenen en kinderen hier tot in de 19de eeuw moesten leven, waren echt niet altijd beter dan die van slaven in Suriname en op de Antillen.’’
Emmer krijgt al jaren vanuit kritiek vanuit activistische hoek dat hij als historicus zaken met elkaar vergelijkt. Hij geeft aan dit te doen om kwesties in perspectief te zetten. Ja, de Europese slavenhandel was verschrikkelijk, dat erkent hij ook. Maar het lijfeigenschap in Europa, of de situatie van mijnwerkers en arbeiders in sommige Europese landen stond qua situatie gelijk aan de verschrikkingen van slavernij. Volgens Emmer is het meer dan normaal om ook deze kwesties te benoemen.
,,Om een beter beeld te kunnen krijgen van wat er écht gebeurd is vroeger. Bijvoorbeeld: na de oorlog had iedereen het gevoel dat we ons fel hadden verzet tegen de Duitse Jodenvervolging. Totdat iemand eens ging vergelijken hoeveel joden er na de oorlog eigenlijk nog in leven waren en dat vergeleek met andere bezette landen. Toen bleek dat er nergens zo’n groot percentage joden is vermoord als hier. Dat zegt iets over ons. Iedereen snapt zo’n vergelijking. Maar toen mijn Franse collega Olivier Grenouilleau onderzocht hoe groot de trans-Atlantische slavenhandel door Europeanen was ten opzichte van de slavenhandel door Arabieren en de slavenhandel in Afrika zelf, werd hij voor de rechter gesleept omdat hij westerse slavenhandel zou bagatelliseren. Gelukkig is die aanklacht ingetrokken.’’
Volgens Emmer is het ook een kwalijke ontwikkeling dat we het zwart-wit denken vanuit Amerika hebben overgenomen. Daar ging men in de progressieve hoek denken dat armoede onder de zwarte bevolking een erfenis was van de slavernij. Iets waar Emmer niet achter kan staan, dit is feitelijk onjuist volgens hem. En het zorgt ook voor een verkeerd denkbeeld.
,,Racisme en discriminatie zijn vreselijk en moeten worden bestreden. Maar het komt overal voor, in alle tijden. Ook in landen die nooit koloniën hadden. Als je kijkt wie in Nederland onderaan de sociaaleconomische ladder staan, dan zijn dat veelal Marokkanen. Die stammen niet af van slaven, in sommige gevallen eerder van slavenhouders, want de Berbers hielden slaven. Het is te simpel om net te doen alsof iedereen die zwart is slachtoffer is en iedereen die wit is daar schuldig aan is. Na 1800 waren de meeste Surinaamse slaveneigenaren niet blank. Door zwart-wit te denken ga je bijvoorbeeld voorbij aan de ergste vorm van racisme die we kennen: antisemitisme. Jodenhaat heeft niets met slavernij, huidskleur of koloniën te maken.’’
Voor de lezers die meer over Piet Emmer willen weten, raad ik dit interview aan:
