De Verenigde Naties herhalen, zo blijkt uit de concept-slotverklaring van de top van de VN
in handen van Trouw, nog maar eens het riedeltje over 'maatschappelijke verantwoordelijkheid' die bedrijven hebben, in dit geval met name op het gebied van armoedebestrijding. Je reinste flauwekul, uiteraard. Socialistische instituten zoals de VN - een ander VN-doel is het verkleinen van inkomensverschillen, dus niet het afnemen van armoede, nee het
verkleinen van inkomensverschillen - hebben het graag over de 'maatschappelijke verantwoordelijkheid' van bedrijven: het is namelijk de enige vorm van socialisme die nog brede aanhang heeft - ook onder mensen die niet in Oss geboren zijn. Het blijft echter een vorm van socialisme.
Milton Friedman heeft hier, in 1970 al, een prachtig stuk over geschreven getiteld
The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits. In het heel kort: bedrijven bestaan alleen in een juridische werkelijkheid, daarbuiten bestaan alleen mensen van vlees en bloed: bestuurders en aandeelhouders. De relatie tussen die twee mag helder zijn: de bestuurder is werknemer van de aandeelhouder (de aandeelhouder kan hem benoemen en ontslaan, bepaalt zijn compensatie en de bestuurder is verantwoording verplicht aan de aandeelhouder). De aandeelhouders stellen aan hem kapitaal ter beschikking waarmee hij moet handelen naar hun wens, die - NGO's uitgezonderd - inhoudt dat de winst gemaximaliseerd moet worden. Om die reden hebben de aandeelhouders hem ook benoemd: omdat hij de tijd, kennis en vaardigheden heeft om een bedrijf succesvol te leiden.
De socialistische VN vragen nu van de bestuurder om het belang van de aandeelhouders, zijn werkgevers, opzij te schuiven en zich in plaats daarvan, in de tijd die hij aan het bedrijf zou moeten besteden en met het geld dat hem door de aandeelhouders ter beschikking is gesteld, in te zetten voor een 'maatschappelijk belang', zoals armoedebestrijding. Friedman vergelijkt dit met belastingheffing:
In each of these cases, the corporate executive would be spending someone else's money for a general social interest. Insofar as his actions in accord with his "social responsibility" reduce returns to stockholders, he is spending their money. Insofar as his actions raise the price to customers, he is spending the customers' money. Insofar as his actions lower the wages of some employees, he is spending their money.
The stockholders or the customers or the employees could separately spend their own money on the particular action if they wished to do so. The executive is exercising a distinct "social responsibility," rather than serving as an agent of the stockholders or the customers or the employees, only if he spends the money in a different way than they would have spent it.
But if he does this, he is in effect imposing taxes, on the one hand, and deciding how the tax proceeds shall be spent, on the other.
Een tweede punt is dat de bestuurder in het geheel geen verstand heeft van het oplossen van maatschappelijke issues - daar is hij immers ook niet voor benoemd. Of in ieder geval niet meer dan de aandeelhouders zelf. Dus waarom hun geld hieraan besteden - dat kunnen de aandeelhouders prima zelf doen, dáár hebben ze hem niet voor benoemd. In de praktijk laten bestuurders dan ook hun oren hangen naar special interest groeperingen, zoals vakbonden, die zeggen op te komen voor de maatschappij als geheel, maar in werkelijkheid alleen voor hun private belang opkomen, ten koste van de rest van de samenleving (vakbonden die minimumlonen en ontslagbescherming willen en daarmee (meer) werkloosheid creëren, bijvoorbeeld).
Friedman concludeert:
[The doctrine of "social responsibility"] does not differ in philosophy from the most explicitly collectivist doctrine. It differs only by professing to believe that collectivist ends can be attained without collectivist means. That is why, in my book Capitalism and Freedom, I have called it a "fundamentally subversive doctrine" in a free society, and have said that in such a society, "there is one and only one social responsibility of businessto use it resources and engage in activities designed to increase its profits so long as it stays within the rules of the game, which is to say, engages in open and free competition without deception or fraud."
