Belangrijk adviesorgaan kabinet: minder overheid, alstublieft!
De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling verlangt dat de overheid drastisch afslankt.
Vandaag het opmerkelijke verhaal van een overheidsorganisatie die pleit voor... minder overheid:
De samenleving kan alleen zelfredzaam worden als de overheid haar bemoeizucht staakt en financiële ruimte biedt, onder meer via lagere belastingen.
Nu de overheid terugtreedt, is zelfredzaamheid noodzakelijk. Huizenbezitters die hun eigen energie opwekken, ouders met een eigen kinderopvang, buurtondernemingen en voedselbanken: zulke burgerinitiatieven moeten volgens de raad ruim baan krijgen.
Bravo! Liberalen (échte liberalen) pleiten al decennia voor dergelijke ontwikkelingen, maar nooit hebben deze ideeën echt handen en voeten kunnen krijgen. Dit onder meer vanwege de gigantische tegenwerking vanuit de overheid zelf. Ziet u, bij zo'n grote overheid werken ook een hoop mensen die bang zijn hun baan te verliezen bij een drastische afslanking. Het overlevingsinstinct van deze ambtenaren spreekt zich dan ook ogenblikkelijk uit tégen verkleining van de overheid wanneer dit onderwerp ter sprake komt. Linkse partijen als de SP, PvdA en D66 doen de rest.
Daarom is een grote overheid ook zo'n enorme fuik. Het is vrij eenvoudig om dit instituut te expanderen, maar zie het maar weer eens in te krimpen wanneer het daar tijd voor is. Dat is grotendeels onmogelijk.
Juist hierom is het advies van de RMO zo moedig. Nigel Farage van de UKIP, die in het Europees Parlement zit om de Europese Unie af te schaffen, noemt zichzelf altijd de "turkey voting for Christmas" - de kalkoen die stemt voor het kerstfeest. In zekere zin gaat dat ook op voor de RMO die een veel kleinere rol ziet weggelegd voor de overheid in de Nederlandse samenleving. De verzorgingstaat moet grotendeels op de schop, de belastingen drastisch verlaagd en regelgeving verregaand vereenvoudigd. Of de Raad zelf zo'n kolossale afslankingsoperatie zou overleven, is natuurlijk nog maar de vraag.
Maar het RMO heeft natuurlijk wel gewoon gelijk: hoe kleiner de overheid, hoe meer eigen verantwoordelijkheid er genomen zal (moeten) worden door de burgers van Nederland. Én er zal een geest van waakzaamheid moeten komen, want de RMO schrijft ook dit:
Een belangrijke uitdaging wordt niks doen. Want blijft de overheid zich verantwoordelijk voelen voor publieke voorzieningen, dan leidt dat tot spanningen en meer overheid en minder samenleving.
Dat is scherp gezien. Het verkleinen van de overheid is uiteraard niet het einde van het verhaal; de samenleving gaat door. En telkens opnieuw zullen er stemmen opgaan om de overheid maar weer wat uit te breiden, toch maar weer wat extra taakjes op te nemen. Socialistische frames dat "privatisering mislukt is" en "de zwakkeren de dupe zijn" zullen de ronde doen, en daar zal onafgebroken tegen gestreden moeten worden. Met andere woorden: de VVD zal moeten doen waar ze ooit voor opgericht is.
Al met al een indrukwekkend advies dus. Maar het zal, zo schat ik in, aan dovemansoren gericht blijven. De overheid heeft namelijk wel meer adviesorganen, maar het enige waar het echt naar luistert is de verkiezingsprogrammacommissie van de PvdA.
