Assad, onze nieuwe beste vriend

Langzaam begint het besef door te dringen in de gangen van het Witte Huis, Downingstreet 10 en het Elyséepaleis: ISIS is een bedreiging voor het hele Midden-Oosten en daarmee direct en indirect voor het Westen. De Islamitische Staat verdwijnt niet, niet vanzelf, maar ook niet met die paar speldenprikjes die de jachtbommenwerpers van de Amerikaanse marine dagelijks aan de extremisten uitdelen.

De centrale vraag is: wie gaat hen tegenhouden? Want over een zaak zijn de Westerse mogendheden het roerend eens, boots on the ground is geen optie. De prijs in mensenlevens, geld en politiek kapitaal is na het Iraakse fiasco van George W. Bush te hoog. Om nog maar te zwijgen over de mogelijk katalyserende werking die dit kan hebben op de radicaliserende moslimpopulaties in Europa en de rest van de wereld.

Het gewenste scenario is dat van Operatie Storm in 1995. Met massale Amerikaanse luchtsteun zetten het Kroatische (en in iets mindere mate het Bosnische) leger in een paar weken tijd de resultaten van vijf jaar Servische agressie tijdens de Joegoslavische burgeroorlog recht, met een vredesakkoord waaraan de strijdende partijen zich tot aan de dag van vandaag houden als uitkomst. Het probleem is dat het Westen nu geen proxy-strijdmacht heeft die op de grond het vuile werk opknapt en ISIS onder de voet kan lopen. Althans, niet op het eerste gezicht.

Wie kunnen verder nog als onze laarzen op de grond dienen? Het Iraakse leger stortte als een kaartenhuis ineen tijdens de Islamitische Opmars van de afgelopen maanden, het opnieuw opbouwen kost meer tijd dan het Westen heeft. Het Turkse is waarschijnlijk de enige strijdmacht in de regio die de jihadisten zou kunnen verslaan, maar Erdogan heeft zich tot nu toe juist als beschermheer van ISIS opgeworpen. Islamists will be islamists. Dus valt er vanuit Ankara weinig te verwachten, al lijkt men zich zelfs daar voorzichtig te realiseren dat de Islamitische Staat meer een oncontroleerbaar monster dan een bruikbaar stuk gereedschap voor de eigen buitenlandse ambities is.

Veel meer smaken zijn er niet in Irak. Bovendien is een bijkomend probleem dat ISIS zich niets aantrekt van de Sykes-Picot grens tussen Irak en Syrië. Zelfs al slagen de Iraakse sjiieten en Koerden met behulp van Amerikaanse luchtsteun en soennitische stammen (die de bloedige, vroegmiddeleeuwse waanzin van de Islamitische Staat snel genoeg zat zullen zijn) erin de jihadi’s uit hun land te verdrijven, trekken deze zich gewoon terug over de grens om vanaf hun grondgebied in Oost-Syrië bij de eerste de beste gelegenheid het noorden en westen van Irak weer binnen te vallen.

En dat is waar Bashar al-Assad om de hoek komt kijken, onze nieuwe BFF. De afgelopen week klonk het luid, duidelijk en synchroon vanuit Washington en London: er is geen eindoplossing voor het ISIS-probleem zonder dat Syrië hierin wordt betrokken. En het was natuurlijk geen toeval dat deze inleidende beschietingen werden uitgevoerd door (oud-)militiairen, opdat vervolgens razendsnel de politici hun handen in onschuld konden wassen: “Nee, wij gaan niet samenwerken met Assad”.

Toch gaan wij wel samenwerken met het regime in Damascus en dat moeten wij ook. Simpelweg omdat Assad en zijn kliek het enige alternatief in Syrië vormen tegen de Islamitische Staat. De zogenaamde “gematigde” rebellen van het Vrije Syrische Leger (FSA) zijn vanaf het begin meer een Westerse wensdroom dan een realiteit op het Syrische slagveld geweest en de rest van de oppositie is qua extremisme nauwelijks te onderscheiden van hun frennemies van de Islamitische Staat. Blijft over: het SAA, het Syrische regeringsleger, de enige strijdmacht die ISIS – ondanks een recente serie nederlagen – mogelijk het hoofd kan bieden.

Dus hier is wat er gaat gebeuren de komende weken en maanden: het Westen gaat ISIS-doelen in zowel Syrië als Irak bombarderen, maar zal dat doen zonder officiële samenwerking met het Assad-regime. Misschien gooien de Amerikanen voor de Bühne zelfs een paar bommen op wat regeringstroepen. Assad, nooit te beroerd het spel mee te spelen, zal daar moord en brand over schreeuwen (“een schandalige schending van onze soevereiniteit”, dat werk) en in zijn vuistje lachen. Want door stil te zitten terwijl ISIS langzaam maar zeker de rest van de oppositie in zijn land overvleugelde, heeft de Syrische dictator mogelijk voor decennia zijn positie veiliggesteld.

Cynisch? Jazeker, maar wie een groter kwaad wil bestrijden, moet vuile handen en nog vuilere bondgenoten durven maken. Hadden de geallieerden zonder Stalin de nazi’s verslagen? En laten we eerlijk zijn, Assad is een schurk en een oorlogsmisdadiger, maar voor het Westen is hij nooit echt een gevaar geweest en zal hij dat ook nooit worden. Twee grenzen verder zijn de Saoedi's qua mensenrechtenschendingen minstens zo erg en met hun terreurexport een veel grotere bedreiging voor vrede en stabiliteit in de regio. Hetzelfde geldt voor hun concurrenten in buurland Qatar. Voor wanneer is ons volgende staatsbezoek met handelsmissie naar deze bondgenoten gepland?

Update: Ja hoor, daar gaan we al.