Alweer een Haagse slag in de lucht

Nederlandse politici, ook die van de PvdA, zijn vaak veel verstandiger wanneer je ze in werkelijkheid ontmoet dan wanneer je ze voor de bühne aan het werk ziet. Ik klamp me aan die gedachte vast, want aan het Nederlandse buitenlands beleid is geen touw meer vast te knopen.

Frans Timmermans en Bert Koenders zijn intelligente mannen met verstand van internationale zaken. Dat ze allebei ook ijdel zijn, kun je ze niet kwalijk nemen. Zonder ijdelheid ga je niet in de politiek. Kijk naar Jeanine Hennis-Plasschaert, onze eerste vrouwelijke minister van Defensie. Iedere spindoctor zou haar hebben afgeraden als een pinup te poseren. Daar trekt ze zich niks van aan, zij blijft gewoon zichzelf. Ze is intelligent genoeg om zich op defensiegebied snel in te werken en heeft zich sterk gemaakt voor de komst van de JSF. De afgelopen weken hebben we uit Den Haag ook foto's genoeg gezien van Hennis met de premier en Hennis met de minister van Buitenlandse Zaken die naar Brussel gaat. Het maakt duidelijk dat de sfeer in het kabinet uitstekend is en de coaltiepartijen elkaar wat gunnen. Dat is weleens anders geweest.

Maar hoe zit het met het buitenlands beleid? Het laatste kabinet-Balkenende kwam in moeilijkheden na een rapport over de Irakoorlog en viel over Afghanistan. Wim Kok hield er na het zoveelste rapport over Srebrenica zeven jaar na dato mee op, dus denk niet dat ze in Den Haag hun verantwoordelijkheid niet nemen. Je vertrouwt erop dat het nog steeds professionals zijn die op de Apenrots de richting aangeven. Elk handboek leert ook hoe belangrijk beeldvorming is, niet alleen voor de publieke opinie in eigen land, maar ook voor de perceptie van het buitenland. Nederlandse politici doen erg hun best om in het buitenland gezien te worden, en in een goed blaadje te komen bij Barack Obama, Angela Merkel en andere bondgenoten. Ook met Vladimir Poetin gaan onze politici graag op de foto, net als het Koninklijk Huis. Het zijn bewijzen dat Nederland meetelt in de wereld. Er wordt weleens geringschattend gedaan over ons kleine landje, maar dat is onterecht. Economisch gezien behoort Nederland met zijn multinationals tot de groten en ons land is een gewaardeerd lid van allerlei internationale organisaties. Het is verbluffend hoe goed Nederlanders er in het buitenland op staan en hoe sympathiek wij doorgaans worden gevonden. Heel weinig landen hebben zo'n goed imago als Nederland.

Voor het imago hoeven wij het dus eigenlijk niet te doen. Gateway to Europe, pleitbezorger van het internationaal recht, actief deelnemer aan vredesmissies, gidsland in de ontwikkelingshulp, solidair met de mens in nood, betrouwbaar bondgenoot, financieel solide, Duitser dan de Duitsers, en ook nog eens bastion van vrijhandel met een geweldig exportoverschot. Nederland verkoopt zichzelf, daar hebben wij onze politici niet voor nodig. Amsterdam is de gay capital of the world, Den Haag de juridische hoofdstad van de wereld. Toch meende het kabinet vorig jaar een missie van pakweg tweehonderdveertig man naar Mali te moeten uitzenden, wat een zware wissel trekt op de defensieorganisatie. De PvdA van Frans Timmermans vond het een goed idee om ook eens naar Afrika te gaan, waar Bert Koenders een VN-post had. Toevallig met Mali in zijn portefeuille. Waarom die missie in het Nederlands belang zou zijn, werd niet helemaal duidelijk. Maar ook in West-Afrika opereerden moslimterroristen, geopolitiek gezien betrof het de achtertuin van Europa, en het Frankrijk van François Hollande (ook socialist) is een bondgenoot in de EU. Dat was weer eens wat anders dan de 'Atlantische reflex' die tien jaar geleden zo sterk was geweest onder het duo Jan Peter Balkenende en Maxime Verhagen, een reflex die ons volgens Harry van Bommel en linkse critici in 2003 zomaar de oorlog in Irak had binnengerommeld. En dat zonder volkenrechtelijk mandaat! Heel goed dat Koenders (nu getipt als opvolger van Timmermans) zijn VN-taak in Afrika zo serieus nam. Heel wat eerzamer dan zo'n 'baantje' dat Jaap de Hoop Scheffer, een knipmes van Washington, als NAVO-chef had gehad.

Barack Obama was niet onder de indruk. Al die Haagse prioriteiten maken het ook niet zo vreemd dat de Amerikanen op de laatste NAVO-top in Wales geen plaats voor Nederland zagen in de 'coalition of the willing' in de strijd tegen ISIS. Dat was ook niet zo erg. De Nederlandse krijgsmacht heeft veel moeten bezuinigen, staat het zand in Mali aan de lippen, en kreeg afgelopen zomer ook nog eens de knijper van Poetin op de neus na de vliegramp in Oekraïne. Weliswaar veegde Timmermans met een ferme speech in de VN de Russen met hun misselijkmakende cynisme de mantel uit, een toespraak waarvoor hij alom lof ontving, maar intussen is het zaak dat de NAVO-bondgenoten in Oost-Europa weer op ons kunnen rekenen en dat ook Nederland paraat staat als het daar fout gaat. Dat is verdragsgebied waar Artikel Vijf geldt.

Zorgen genoeg, zou je denken. Maar het stak enorm dat Nederland zich door het Pentagon 'gepasseerd' zag voor een gevechtsrol tegen ISIS, en dat onze minister van Defensie in Wales geen gehoor kreeg bij haar Amerikaanse collega. De Denen met hun NAVO-baas werden nota bene wel genoemd voor een plaats op de voorste rij. Mark Rutte was zeer verbaasd en beloofde alles te doen om onze F-16's alsnog onder de aandacht te brengen. Je zou denken dat onze krijgsmacht wel enige ontlasting kon gebruiken, en dat wij blij zouden zijn als andere landen ditmaal voor ons zouden bombarderen in een regio waar wij toch al weinig vrienden hebben. Maar dan kent u onze politici niet. Die moeten en zullen meedoen aan de bestrijding van het Kwaad dat ISIS heet, volgens Lodewijk Asscher, onze vice-premier, een groot gevaar voor onze manier van leven. Desnoods strijden we zonder VN-mandaat, ook wat de PvdA betreft, al worstelen de sociaaldemocraten daar wel mee en vliegen we boven Syrië - waar niet mag worden gebombardeerd - op de automatische piloot. Nood breekt wet, en als de nood zo hoog is, springen ook Timmermans en alle juristen over hun eigen schaduw heen. Net als de VVD, waar ineens oog is voor de christenvervolgingen die nu in het kalifaat tussen de Eufraat en de Tigris zo ongeveer zijn voltooid.

Alle bekende reflexen aan het Binnenhof werken weer als vanouds. Niks mis mee, de doelstellingen zijn nobel en ik ben ook geweldig tegen onthoofdingen, vooral als kromzwaarden het doen. Ik kan er alleen geen strategische prioriteiten in ontdekken. Wel veel beeldvorming, véél beeldvorming. En die beeldvorming is beroerd. Misschien helpt het om bij een volgende slag in de lucht weer eens nuchter naar de internationale werkelijkheid te kijken en ons minder door Haagse bluf en prestigezucht te laten leiden. Want dit kan niet de bedoeling zijn van wat nog altijd het inzetten van echte F-16 bommenwerpers is. Daar moet je spaarzaam mee zijn. Die moet je bewaren voor serieuze gevaren en niet misbruiken voor schijngevechten tegen een stel mafkezen die een heilige oorlog in hun bol hebben.