Femke Halsema en de islam in 'Seks en de zonde'

Gisteravond was het dan zover: het eerste deel van de zesdelige documentaireserie over vrouwen en de islam werd uitgezonden. Bedacht en opgezet door Femke Halsema, die vervolgens o.a. Hassnae Bouazza en Nadia Bouras erbij heeft gevraagd. Uit het persbericht:

Klinkt interessant. En roept onmiddellijk vragen op. Wat vinden moslima’s eigenlijk van alles wat over hun religie en cultuur wordt gezegd en geschreven? Hoe komt het dat we zo weinig van henzelf horen? Hoe verklaren zij hun achtergestelde positie als je die bijvoorbeeld vergelijkt met die van hun niet-islamitische westerse zusters? Vinden ze het een probleem of juist niet? Alle reden om met aandacht de inspanningen van Halsema c.s. te aanschouwen. Ook nog eens gemaakt met publieke gelden tenslotte: uw en mijn belastinggeld. Maar waarom is voor de invalshoek van seks en zonde gekozen? Waarom gaat het niet (ook) over wettelijke rechten, de sharia, over gelijkheid en gelijkwaardigheid, over de rol van vrouwen in de publieke ruimte?

Kijkt u even mee naar de opening sequence.

“Live fast, die young, bad girls do it well” zingt de Brits-Srilankese rapper M.I.A. op een snoeihard ritme, omlijst met oosterse klanken. Is zij moslima? Ik heb het niet kunnen achterhalen. Waarom dan deze muziek? Ondertussen krijgen we een wervelwind aan (cliché-)beelden voorgeschoteld: blote huid, donkere ogen, een vrouw met een niqaab, het gezicht van Halsema, vrolijk dansende meisjes met donkere haren en nog meer. En tenslotte een blote schouder met daarop de titel “Seks en de zonde” gekalligrafeerd.

Een overduidelijke verwijzing naar de film “Submission” van Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali, waarin teksten uit de Koran waren geschreven op naakte vrouwenlichamen. Die film veroorzaakte grote internationale commotie in de islamitische wereld en bezegelde uiteindelijk het noodlot van de twee makers. Van Gogh werd in een Amsterdamse straat afgeslacht en Hirsi Ali vertrok omwille van haar eigen veiligheid naar de VS, waar ze tot op de dag van vandaag nog bewaakt wordt. Een gewaagde verwijzing dus, die bovendien verwachtingen wekt. Op zijn minst van opzienbarende televisie, maar wellicht nog veel baanbrekender.

Meteen na deze verwijzing zien we een grijs beeld van een grote plas, Hollandse flats en dito wolken met daaronder de titel van de eerste aflevering “Moslima’s in de polder”. Dat doet denken aan gesprekken met moslima ’s uit alle windstreken die in Nederland zijn komen wonen, bekeerde moslima’s al dan niet in niqaab, hoogopgeleide islamitische vrouwen met een baan en een gezin, ongeletterde moslima’s, jonge meiden met make-up, skinny jeans en hoofddoek, misschien zelfs een afvallige. De diversiteit van moslima’s in Nederland dus.

Echter de enige moslima die aan het woord komt over haar geloof is maatschappelijk werker, alleenstaand moeder en blogger Fadwa Kartoubi. Ze is een ontwikkelde, eigenzinnige, gelovige vrouw met Marokkaanse roots en inmiddels zonder hoofddoek, maar waarom juist zij is uitgekozen, wordt niet duidelijk gemaakt. (O ja, haar zusje vertelt ook nog over waarom en wanneer zij een hoofddoek is gaan dragen.) Is Fadwa representatief of juist niet? Wilden anderen niet meewerken? Waarom wordt Kartoubi opgevoerd als “moslima in de polder”? Het is niet duidelijk geworden.

Wat minstens zo onbegrijpelijk blijft, is waarom Halsema zo oneindig vaak aan het woord is, samen met haar moeder. Veel vaker dan Fadwa en haar zusje. Terwijl de serie nu juist beoogt om islamitische vrouwen zelf hun verhaal te laten doen, horen we hoe vrij Halsema’s (seksuele) opvoeding is geweest, hoe ze beïnvloed is door haar feministische moeder en hoe ze haar kinderen uiteindelijk toch maar weer van die school met veel islamitische kindertjes heeft afgehaald.

Van de 50 minuten zendtijd van deze eerste aflevering is Halsema zeker de helft van de tijd aan het woord en/of in beeld. Waarom is onduidelijk.

Volgende week gaan de kijkers van “Seks en de zonde” op bezoek bij de Pakistaanse Veena Malik, die gisteren door Halsema werd aangekondigd als “seksbom en actrice”. Malik werd onder meer bekend door haar furieuze reactie op een mufti die haar een paar jaar geleden op de nationale televisie van alles en nog wat verweet en haar neerzette als een slechte moslima. Malik heeft voor haar leven moeten vluchten naar Dubai.

Onlangs is ze getrouwd met Assad Khan Khattak en heeft ze verklaard dat haar sexy en brutale tijd achter haar ligt. Vanaf nu wil ze alleen nog maar in films spelen met een sterke sociale en familievriendelijke uitstraling. Dat heeft niet alleen met haar echtgenoot te maken, maar hij speelt er wel een belangrijke rol in. Ze wil de islam verder gaan bestuderen. Veena heeft dus bakzeil gehaald en verkiest de bescherming van een huwelijk boven het leven van een vogelvrij verklaarde. En wie kan haar ongelijk geven? En wat heeft dat met de islam te maken?

Als zulke en andere kernvragen op tafel zouden worden gelegd bij een grote diversiteit aan moslima’s, als die daarover in een open discussie zouden treden met vrije westerse vrouwen die kritisch durven zijn en niet bang om voor islamofoob te worden uitgemaakt dan was die verwijzing naar “Submission” misschien terecht geweest. Maar nu lijkt het erop dat “Seks en de zonde” een verplicht multicultureel nummertje is van de publieke omroep met Halsema als kijkcijferkanon.

Zonde van het geld.