Mulder zag het tien jaar eerder: EU, immigratie en euro zijn rampzalige projecten
In dit tweegesprek tussen Dr. Gert Jan Mulder en Prof. dr. Lex Hoogduin worden fundamentele verschillen van inzicht over de EU, de euro, de economie en de toekomst van Nederland besproken. Lex Hoogduin, een vooraanstaand monetair econoom, verdedigt de EU en de euro als onderdeel van een historisch proces dat stabiliteit en welvaart heeft gebracht. Gert Jan Mulder daarentegen is fel gekant tegen de EU en de euro, ziet het democratische tekort als een fundamenteel probleem en voorspelt het onvermijdelijke uiteenvallen van deze structuren.
Belangrijke thema’s in het gesprek:
1. De euro en de EU
• Hoogduin ziet de euro als een stabiliserende factor en pleit voor incrementele verbeteringen binnen het bestaande systeem.
• Mulder stelt dat de euro en de EU hun beloftes niet hebben waargemaakt, economische stagnatie hebben veroorzaakt en het democratische tekort het draagvlak ondermijnt.
2. Nederlandse soevereiniteit en bestuur
• Hoogduin vindt dat de Nederlandse overheid te groot en log is geworden, met te veel inmenging in de economie.
• Mulder pleit voor een kleiner Nederland, met minder bemoeienis van de overheid en een terugkeer naar de gulden.
3. Islam en immigratie
• Mulder is uitgesproken tegen islamisering en immigratie en pleit voor de-islamisering van Nederland.
• Hoogduin uit zijn zorgen over Wilders’ stijl van politiek bedrijven, met name het stigmatiseren en polariseren.
4. Complexiteit en onzekerheid in economie
• Hoogduin legt uit hoe zijn economisch denken is geëvolueerd van een klassiek Keynesiaans model naar een meer Hayekiaanse benadering, waarbij complexiteit en onzekerheid een centrale rol spelen.
• Mulder stelt dat Hoogduin daarmee impliciet erkent dat de traditionele economische modellen tekortschieten.
5. Libertarisme en conservatisme
• Mulder beschouwt zichzelf als libertair en heeft een sterke afkeer van overheidsbemoeienis.
• Hoogduin herkent bij Mulder echter ook romantisch conservatisme: een verlangen naar een Nederland dat ooit was of had moeten zijn.
Analyse en actualisatie van de besproken thema’s in 2025
1. Lex Hoogduin’s veranderende standpunten
Sinds 2014 heeft Hoogduin zich in publieke optredens en publicaties steeds kritischer uitgelaten over de EU en de euro. Waar hij in dit interview nog vasthield aan de euro als noodzakelijk kwaad binnen een bredere Europese samenwerking, heeft hij de afgelopen jaren expliciet gewezen op de structurele zwaktes van de muntunie en de gevolgen van monetair beleid. Zijn kritiek op de ECB, het structureel lage rentebeleid en de politieke aard van de eurozone is scherper geworden. Dit brengt hem in de richting van Mulders eerdere standpunt: de euro is geen stabiele constructie en veroorzaakt op de lange termijn meer schade dan stabiliteit.
2. EU: van “incrementele verbetering” naar diepgaande kritiek
In het interview stelt Hoogduin dat de EU stap voor stap verbeterd moet worden. In recentere analyses erkent hij echter steeds openlijker dat de structuur van de EU en de eurozone fundamenteel problematisch is. Zijn kritiek op de politieke onhoudbaarheid van de euro en de rol van de ECB sluit steeds meer aan bij Mulders stelling dat de euro een gedoemd project is. Dit is een aanzienlijke verschuiving ten opzichte van zijn positie in 2014.
3. Nederland en de rol van de overheid
Hoogduins roep om een kleinere overheid en een herziening van het politieke bestel is sindsdien urgenter geworden. Dit sluit aan bij Mulders standpunt dat Nederland minder overheid en meer marktwerking nodig heeft. De kritiek op de groeiende rol van de staat in de economie is in de afgelopen tien jaar alleen maar relevanter geworden, zeker na de enorme overheidsuitgaven en interventies tijdens en na de COVID-crisis.
4. Immigratie en islam
De problemen rondom migratie en islamisering zijn in de jaren na dit interview alleen maar toegenomen, met een verdere politisering van het debat. Mulders analyse dat de integratie van grote groepen immigranten uit islamitische landen problematisch is en dat de EU-immigratiepolitiek faalt, wordt steeds vaker erkend in brede politieke kringen. Hoogduin was in 2014 terughoudender in dit debat, maar ook hier lijkt de realiteit Mulders standpunt dichter bij de mainstream te brengen.
5. Conservatisme vs. libertarisme
In 2014 zag Hoogduin Mulder als een romantisch conservatief, terwijl hij zichzelf meer als een pragmatisch liberaal zag. Sindsdien is het besef gegroeid dat de problemen die Mulder benoemde – immigratie, EU, monetair beleid – niet alleen theoretisch, maar ook praktisch fundamentele bedreigingen vormen voor de Nederlandse samenleving en economie. Dit wijst op een verschuiving in het denken van Hoogduin richting een meer behoudende en kritische kijk op de rol van de staat en supranationale instituties.
Conclusie
Het interview uit 2014 was een confrontatie tussen een eurosceptische libertariër en een EU-realistische econoom. Nu, in 2025, is duidelijk dat veel van de waarschuwingen en voorspellingen van Mulder werkelijkheid zijn geworden. Hoogduins standpunten zijn in de afgelopen jaren meer in lijn gekomen met de kritiek die Mulder destijds al uitte. Zijn scherpere analyse van de EU, de euro, en de rol van de staat laat zien dat de realiteit hem in de richting van Mulder heeft geduwd. Wat in 2014 nog een debat tussen twee tegenpolen leek, blijkt achteraf een discussie waarin Hoogduin grotendeels de ontwikkeling heeft doorgemaakt die Mulder al had doorgemaakt vóór hem.
