Het CDA en haar voorgangers hebben een centrale en allesbepalend rol gespeeld in de Nederlandse politiek. Daar is thans weinig van over. Kan de partij terugkeren in het centrum van de macht?
Dries van Agt (1931-2024) was van 1977 tot 1982 minister-president in drie achtereenvolgende kabinetten. Daarvoor was hij minister van Justitie. Hij werd na zijn premierschap onder meer pleitbezorger voor de rechten van de Palestijnen. Van Agt geldt als de bekendste en machtigste politieke leider van de KVP, later het CDA. Zijn visies verschoven van conservatief naar veel linkser. Van Agt, gaf als minister van Justitie in 1977 in het kabinet-Den Uyl mede opdracht om de treinkaping van Molukkers gewelddadig te beëindigen. De Molukkers wilden met de kaping afdwingen dat Nederland zich zou inzetten voor een zelfstandige Molukse staat. De gijzeling werd na drie weken beëindigd door precisieschutters, mariniers en straaljagers. Zes treinkapers en twee passagiers kwamen om. “Ik heb het altijd een gruwelijke beslissing gevonden, een grote last om mee te leven”, zegt Van Agt daarover later. CDA is niet meer zo machtig als toen. De partij heeft het moeilijk, maar partijleider Henri Bontenbal is een nieuw en fris gezicht in het politieke spel van deze partij. Er is dus alle reden om hem eens in het zonnetje te zetten. Henri Bontenbal heeft een aantal zaken die in zijn voordeel spreken. Hij is jong (43 jaar), hij ziet er goed uit, hij is redelijk welbespraakt, hij heeft natuurkunde gestudeerd (dat is weer eens wat anders dan rechten of politiek) en hij is godvruchtig, Nederlands Hervormd, hij gaat regelmatig naar de RK kerk, “ik heb een katholiek hart.” Voordat hij de politiek inging is hij in “duurzaamheid” functies actief geweest. Sinds 2006 heeft hij besloten niet meer te vliegen. Hij is duurzaam christelijk. Hij is als fractievoorzitter komen boven drijven door het afhaken van vele van zijn partijgenoten, waaronder Wopke Hoekstra. Bij de verkiezingen van 22 november 2023 behaalde het CDA onder de leiding van Bontenbal een schamele vijf zetels.
Het CDA is geen plattelandspartij
Bontenbal schuift graag aan bij praatprogramma’s. Standaard verklaart hij “niet in een kabinet met de PVV te gaan zitten.” Bontenbal begrijpt blijkbaar niet dat de bordjes inmiddels zijn verhangen. Hij wil nog steeds een cordon sanitaire voor de PVV, maar hij zet het CDA daarmee zelf in het cordon sanitaire. Het CDA was traditioneel sterk onder de boeren. Die groep heeft het CDA hardhandig buiten de deur gezet, Bontenbal: “het CDA is geen plattelandspartij.” Was dat handig? Dat lijkt niet het geval. Hij schopt de boeren hier keihard tegen de schenen. Waarom was dat nodig? Want dat was alweer een niet onbelangrijke kiezersgroep minder. In de politiek dien je enige strategie te vertonen en dat ontbreekt er bij het CDA nog steeds aan. Het CDA is het toonbeeld van hoe het christendom ons landm verlaten heeft. De afbraak van het christendom alhier loopt parallel aan de afbraak van onze cultuur en de opkomst van islam.
Kom uit het ondemocratische cordon sanitair
Het CDA heeft een grandioos verleden, maar er is weinig over van de ooit zo trotse CDA, voorheen de meest gezichtsbepalende partij in de Nederlandse politiek. Bontenbal zegt dat het bij het CDA aan visie heeft ontbroken. Heeft hij een sprankelende visie? We zien het helaas niet. Hij zet vooral in op Europa en Europese waarden. Zitten we op nog meer soevereiniteitsoverdracht te wachten? Driewerf neen! Europese waarden bestaan niet. Ieder land heeft eigen waarden, maar Europese waarden kennen wij niet. Uitbreiding van de EU wensen wij niet. Het CDA heeft voorheen vraagtekens gezet bij het bestaan van de euro. Blijkbaar ziet Bontenbal dat anders. De pendule zwaait naar rechts maar ook het CDA zwaait niet mee. De huidige kiezersgunst ligt vooral bij de laag- en middelbaar opgeleiden en de mkb’ers. Daar mikt het CDA niet op en ook niet op de plattelanders. Het CDA heeft zich in het cordon sanitaire gezet. Kom ervan af. En laat Jezus weer terugkom en in het verhaal. De C in CDA staat toch niet voor niets voor Christelijk? Kan het CDA met Bontenbal op het pluche? Zolang het CDA zich ondemocratisch buitenspel zet niet.
Frits Bosch, econoom en socioloog, auteur van Links Verdriet.