Zure Duitse omroep: 'Het is toch niet onze schuld dat de AfD zo gewonnen heeft!'

Men lijkt nog steeds geen flauw benul te hebben hoe om te gaan met de enorme verkiezingsoverwinning van Alternative für Deutschland (AfD).

Het is alweer vier dagen geleden dat het Duitse politieke landschap voor eeuwig veranderde. Ze zullen het uiteraard niet toegeven, maar links moest stevige klappen inkasseren bij de verkiezingen voor de Bundestag, het Duitse nationale parlement. De grootste klappen kregen de sociaaldemocraten van de SPD, die net als haar Nederlandse zusterpartij, de PvdA, in één klap volstrekt irrelevant is geworden. Ook Angela 'Wir Schaffen das!' Merkel ging hard onderuit.

Waar verliezers zijn, zijn winnaars, en ronduit de grootste winnaar van de dag was de rechtse AfD. Het lag al tijden in de lijn der verwachting, maar toch schreeuwden Duitsers in alle delen van de samenleving moord en brand toen de uitslag dan echt daar lag: 'We hebben voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog weer fascisten in ons parlement!' De reactie van Die Linke, zeg maar de Duitse SP, was in ieder geval veelzeggend: 'We moeten gaan nadenken over hoe we deze partij de komende vier jaar zo veel mogelijk kunnen negeren en marginaliseren.'

Uiteraard werden al snel parallellen getrokken met de verkiezing van die fascist aan de andere kant van de oceaan, Donald Trump. Daar zouden de media, die alles deden om hem zo negatief mogelijk af te schilderen, juist hebben geholpen hem het Witte Huis in te krijgen. Of dat klopt is een ander verhaal, maar Duitse media lijken nu hetzelfde te vrezen. Tijdens Tagesschau, het journaal van de publieke omroep ARD, vroeg de presentatrice zich hardop af of haar omroep de AfD misschien het zadel in had geholpen. 'Nee, het is niet onze schuld', was de conclusie.

Het echte antwoord daarop is dubbelzinnig: nee, het is niet hun 'schuld', maar niet omdat ze het niet probeerden. Er zijn talloze voorbeelden te vinden van media die zich nu niet bepaald objectief opstelden richting de nieuwe fractie, maar de gebeurtenissen tijdens de Berliner Runde - wederom van de ARD - spraken boekdelen. In dit programma kwamen - toegegeven, dat zouden we in Nederland ook moeten doen - meteen na de verkiezingsuitslag de lijsttrekkers van de nieuwe fracties bijeen om alvast voor het oog van de camera's te praten over zaken als formatiepogingen. Tenminste, dat was het idee: in de praktijk ging het enkel over hoe de partijen de AfD in het parlement 'gingen aanpakken'. Joachim Hermann, aanwezig namens de Beierse CSU, barstte letterlijk in woede uit tijdens het gesprek:

En geef hem eens ongelijk. Het is gewoon een obsessie met het demoniseren van rechts.

Het échte probleem hier is dat ze deze schuldvraag überhaupt hardop stellen: bij een democratische verkiezing zijn er immers geen schuldigen. Er is maar één reden voor het succes van de AfD: het totaal negeren van de wensen van een substantieel deel van de bevolking, vooral wat betreft de migrantencrisis. De rol van zulke publieke omroepen is niet het beïnvloeden, maar onafhankelijk becommentariëren van politieke gebeurtenissen. Dat moet je kunnen verwachten van de publieke omroep, al helemaal als elk Duits huishouden 17,50 per maand direct afdraagt aan die lui. Ik zou het fijn vinden als ze die wagenlading aan geld verantwoordelijk gebruiken, en daarom is het - net als in Nederland - tijd voor een stevige sanering daar.