Wereldwijde recessie en Nederland - een overpeinzing

De economische signalen staan alom op rood, of soms nog net op oranje. De economische vooruitzichten voor de USA vertonen een dalende lijn, de Bank of England luidt de noodklok over de Britse economie, Frankrijk gaat dit najaar een recessie in, de Italiaanse economie blijft krimpen en zelfs België moet oppassen, zo zei een Belg van de ECB recent. En dat laatste dan ondanks dat het land de expanderende ambtelijke organisatie van de EU binnen de grenzen heeft, wat toch een vorm van Keynesiaanse stimulans zou moeten betekenen.

En natuurlijk krijgt de eurocrisis de schuld, en daarmee impliciet Duitsland, en Nederland in iets mindere mate. Niet dat de Duitsers geen economische problemen hebben, de orderportefeuille van de Duitse economie loopt terug. Ook Nederland moddert nog. Maar, zo lijken veel economen te willen beweren, eerst de eurocrisis oplossen (door geldcreatie en oplopende staatsschulden), dan komt alles vanzelf goed. Het is het omdraaien van oorzaak en gevolg.

De huidige crisis is in hoge mate een gevolg van jarenlang zwak economisch beleid, en de onontkoombare gevolgen ervan. Te hoge staatsschulden zijn slecht voor de economische ontwikkeling. Zoals Syp Wynia in de papieren Elsevier van deze week zegt:

Griekenland en Spanje demonstreren dit thans overtuigend, al is dat geen argument om de geldkraan dan maar wagenwijd open te zetten. Zo de speelruimte daarvoor ooit bestaan heeft, is zij al lang door Sinterklaas spelende overheden opgesoupeerd. Ook de Nederlandse, overigens. De bankencrisis van 2008 wordt daarbij vaak genoemd als de oorzaak van het verlies aan beleidsmarge. Waarbij dan vaak vergeten wordt, dat het beleid dat de oorzaak werd van de ondergang van Lehman Brothers (de bank waarvan de val de bankencrisis van 2007-8 inluidde) ook een periode van schijn voorspoed heeft geschapen.

Eigenlijk, achteraf bezien, was het Amerikaanse beleid om iedere Amerikaan in staat te stellen een eigen huis te financieren, ene vorm van ongezond Keynesiaans handelen, waarvan de prijs later moest worden betaald. En zoals mensen die op krediet kopen zullen herkennen, de kosten daarvan zijn hoger.

Nederland heeft het jaren beter gedaan dan gemiddeld, althans als je alleen de cijfers bekijkt, en onze internationale kredietrating. Is dat waar? Nee! Niet alleen hebben wij via de HRA onze eigen kredietbubble gecreëerd, jarenlang de basis van de trotse TripleA van de RABO-bank, maar tegelijkertijd hebben wij onze natuurlijke reserves in de vorm van onze bodemschatten (aardgas) verspild aan uitkeringen voor wie er maar behoefte aan leek te hebben. Toen ik daar twee jaar geleden eens aan ging rekenen, kwam ik op circa 800 miljard verspilde euro's in de afgelopen 50 jaar. Let wel, verspild aan herkenbaar en tegenwoordig ook als zodanig erkende waanzinnige projecten, niet aan de reguliere verspilling die overheden eigen is.

Inclusief de laatste twee jaar met haar garanties aan failliete vakantieoorden rond de Middellandse Zee zal de teller ondertussen het biljoen wel gepasseerd zijn. Eigenlijk durf ik mijn toenmalige berekening niet meer op te zoeken om haar bij te werken. Maar eigenlijk hoeft dat ook niet, want het is zinloos. Schuldigen aanwijzen is leuk voor een avondje Zwarte Pieten met het gezelschapsspel Cluedo Politiek; zolang de lessen uit het verleden niet geleerd worden heeft het allemaal weinig zin.

Kortom, wat nodig is: grote schoonmaak onder de topambtenaren van de belangrijkste ministeries, en nieuwe politici die knopen durven doorhakken. Vanuit economisch perspectief houd ik mijn hart vast voor wat 12 september ons gaat brengen. Of Rutte beter zal zijn dan Roemer? Niet meer dan marginaal, zo lijkt het.