Volksrepublieken Donetsk en Luhansk zijn here to stay

Langzaamaan beginnen de vechtende groeperingen in Oekraïne het staakt-het-vuren, onlangs overeengekomen in Wit-Rusland, na te leven. Als alles volgens plan verloopt betekent dat het de facto einde van de Donbass-oorlog. Maar daarmee is het Donbass-conflict nog niet opgelost. Wat gaat er gebeuren met de Confederatie Novorossiya, de Volksrepublieken Donetsk en Luhansk?

Oekraïne is oorlogsmoe. Het land staat in meerdere opzichten op de rand van de afgrond. Financieel was het al een drama, maar een van de grootste landen van Europa is inmiddels bijna failliet. Alleen met westerse steun kan de Oekraïense overheid hun ambtenaren en, nog belangrijker, hun leger nog betalen. Het Oekraïense leger is in deplorabele staat. Als Breznjev niet zulke enorme reserves had aangelegd in de Sovjet-Unie had het Oekraïense leger geen kanon om mee te schieten.

Bij het Oekraïense leger is het niet zozeer de apparatuur, maar het gebrek aan manschappen. Steeds meer rapporten komen binnen over dienstweigeraars. Degene die niet aan de dienstplicht ontkomen, zijn niet gemotiveerd of niet goed genoeg getraind. Een militair kan je weliswaar in zes weken wat bijbrengen, maar een degelijke gevechtservaring in een solide krijgsmacht bepaalt het vallen of staan van een legereenheid.

Donetsk en Luhansk zijn eveneens in deplorabele staat, maar hoeven een veel kleiner gebied te besturen en te verdedigen. Zij krijgen bovendien directe hulp en verse troepen vanuit Rusland en een hoop vrijwilligers die gemotiveerd zijn om te vechten. Hoe slecht het ook gaat met de Russische economie, het is een reus vergeleken met Oekraïne en kan ook op lange termijn steun verlenen. Oorlogsmoeheid is iets wat ook veel sneller voorkomt in gebieden waar geen oorlog plaatsvindt.

Voor het Westen is Donetsk ver weg. Maar als het gevecht bij jou voor de deur plaatsvindt, wordt oorlogsmoeheid al snel vervangen door primordiale zelfbescherming. Ook al ben je het oneens met de proto-regeringen in Donetsk en Luhansk, overleven is voor de velen inwoners van de Donbass belangrijker dan oppositie door dienstweigering. Je vlucht of je blijft, maar verschuilen in of teruggaan naar een veilig thuis, zoals de Oekraïense soldaten kunnen, zit er voor hen niet in.

Het grootste gevaar voor een staakt-het-vuren zijn trigger happy-vrijwilligers in beide kampen. Zowel Oekraïne als de Volksrepublieken steunen namelijk op vrijwillige, extremistische eenheden die geen seconde nadenken over de gevolgen van hun acties. Iemand kijkt lelijk naar je aan de andere kant van de grens? Misschien kan die wel de kogel krijgen. Het grootste gevaar in een koude oorlog en een staakt-het-vuren zijn extremistische eenheden die hard nodig zijn om de oorlog te vechten, maar die geen verantwoordelijkheid af te hoeven leggen aan iets of iemand. Het gebrek aan controle over deze eenheden is kenmerkend voor deze oorlog, met hoogstwaarschijnlijk MH17 als het meeste tragische voorbeeld van militaire anarchie.

Alle officiële partijen, Oekraïne, Rusland, de Verenigde Staten, Duitsland en zelfs de Volksrepublieken, hebben echter baat bij een permanent staakt-het-vuren, allemaal met hun eigen motieven. Oekraïne kan het niet meer betalen en draagvlak onder de bevolking neemt af, westerse landen willen niet langer betalen voor de oorlog en Rusland behoudt substantiële invloed in de regio. De Volksrepublieken hebben een substantieel deel van Oekraïne gekregen waarin profitabele corruptie levensvatbaar is door een industriële basis, natuurlijke hulpbronnen en steun vanuit het Kremlin.

Alle voorstellen ten spijt zullen de Volksrepublieken zich voorlopig niet meer voegen bij Oekraïne. Evenmin onwaarschijnlijk is een annexatie door Rusland. Dat maakt het allemaal veel te officieel voor het Kremlin. Het verleden heeft bewezen dat het Kremlin dat het liever officieus houdt wanneer het een proxy war start. Dat zag je in Transnistrië, maar ook in Zuid-Ossetië en Abchazië. Net als de Volksrepublieken zijn deze niet erkend, maar worden wel gesteund door Moskou om te zorgen dat Moldavië en Georgië buiten de invloedssfeer van de NAVO en de EU blijven. Oekraïne is te zwak om de Volksrepublieken te veroveren en er is geen westerse macht die zich hier direct militair mee wilt bemoeien.

Wat staat er te wachten voor Donetsk en Luhansk?. Iedereen heeft baat bij de status quo, of we het nou leuk vinden of niet. Ze zullen gewoon blijven bestaan en de corruptie zal zegevieren. Over een paar jaar is het voor velen een voetnoot in de geschiedenis. Net als Transnistrië, Zuid-Ossetië en Abchazië zijn de Volksrepublieken Donetsk en Luhansk here to stay.