Vluchtkerk of kerk van de valse hoop?

Nederland heeft zich net als andere Europese landen gecommitteerd aan Europese en internationale verdragen waarin we onszelf verplichten iedere asielaanvraag op z’n merites te beoordelen. Dit betekent niet alleen dat iedereen het recht heeft een verzoek in te dienen om in Nederland of in een ander Europees land te komen wonen, en om Nederlander of Duitser te worden. Het betekent ook dat elke asielaanvraag individueel wordt beoordeeld, waarbij de persoonlijke omstandigheden van de immigrant in spe worden getoetst aan de regels en criteria die we met z’n allen hebben afgesproken. Toch leven er naar schatting zo’n honderdduizend illegale vreemdelingen in Nederland. Ruim de helft van deze groep betreft uitgeprocedeerde asielzoekers, die hier niet mogen blijven maar die desondanks niet teruggaan naar hun land van herkomst.

Het is de IND (de Immigratie en Naturalisatie Dienst) die in eerste instantie beslist over de aanvraag van een vreemdeling. Toelating op grond van asiel wordt door de IND getoetst aan het Vluchtelingenverdrag, het Anti-folterverdrag en oorlogsgeweld. Als de IND een aanvraag afwijst heeft de betreffende asielzoeker de mogelijkheid om hiertegen in beroep te gaan bij de rechter, wat dan ook bijna altijd gebeurt. Hierbij heeft men recht op een gratis asieladvocaat - dat wil zeggen een door de belastingbetaler betaalde advocaat die de asielzoeker helpt om zijn afwijzing aan te vechten. In 85 procent van de asielzaken stelt de rechter de IND in het gelijk. De asielzoeker heeft dan nog de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan bij de Raad van State, die nogmaals kijkt of de procedure zorgvuldig is geweest.

Dat een asielzoeker ondanks een afwijzing liever in Nederland wil blijven kun je hem niet kwalijk nemen. Dat er na afwijzing een heel leger aan asieladvocaten, lobbyisten en linkse politici klaar staat om de vertrekweigeraar toch hier te laten blijven, is wel kwalijk. Het ondermijnt de rechtsstaat, leidt tot willekeur en is een klap in het gezicht van mensen die de uitspraak van de rechter wel respecteren, en zijn teruggegaan. Moet je mensen dan maar (letterlijk) in de kou laten staan? Veel vertrekweigeraars kunnen toch niet terug, waardoor ze in een soort niemandsland terecht komen waarin ze veroordeeld zijn tot een zwervend bestaan zonder rechten?! Nederland zou een hardvochtig land zijn door deze mensen aan hun lot over te laten. Dit soort opmerkingen worden voortdurend gemaakt en ook geregeld kritiekloos geciteerd in de media. Ze kloppen echter van geen kant.

Onder andere het activisme van CU-kamerlid Joël Voordewind – die de deur plat loopt bij de vluchtkerk in Amsterdam – is de aanleiding geweest om dit artikel te schrijven. Ik ben er namelijk vrij zeker van dat Joël Voordewind (die ik zeer waardeer als kamerlid) en vele andere goedbedoelende idealisten, worden belazerd door de ‘iedereenmagblijven-lobby’. Om mijn vermoeden te staven ben ik in gesprek gegaan met het (ex) hoofd van de Vreemdelingenpolitie, die ik via-via ken en die bereid was zijn visie op het Nederlandse asielbeleid en op het fenomeen vluchtkerk voor mij te formuleren. De belangrijkste conclusies uit mijn gesprek met hem zijn: 1. Het Nederlandse asielbeleid is zorgvuldig en afgewogen; 2. Iedereen die terug wil naar land van herkomst, die kan terug; en 3. De illegale situatie aanmoedigen is valse hoop creëren.

Het voormalige hoofd van de Vreemdelingenpolitie, die ook als grensbewaker bij de Marechaussee heeft gewerkt, blijft in dit stuk anoniem wegens politieregels over communicatie met de pers. Ik heb hem onder andere gevraagd of het klopt dat veel asielzoekers niet terug kunnen en wat hier de reden van zou zijn. De bottom-line volgens hem is: het is gelukt om hier te komen, dus men kan ook weer terug. Er is mij uitgelegd dat iedereen die meewerkt aan zijn terugkeer, gewoon terug kan. In sommige gevallen heeft de asielzoeker geen paspoort of reisdocument meer (vaak expres kwijtgeraakt, daarover later meer). Er is dan een 'laissez-passer' (noodpaspoort) nodig; daarvoor is de medewerking van de diplomatieke- of consulaire post van dat land nodig. Een aantal landen waaronder China, Iran, Algerije en (delen van) Irak spreken uit dit alleen te willen verstrekken als men vrijwillig terug wil keren.

Dit is wat minister Leers hier in 2011 over gezegd heeft:

“Illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers kunnen altijd terug naar hun land van herkomst als zij uit Nederland moeten vertrekken. Er zijn geen landen die hun eigen onderdanen niet toelaten als die daar zelf om vragen. Het land van herkomst moet er dan natuurlijk wel van overtuigd zijn dat het om eigen onderdanen gaat. Alleen dán zal een land ook reisdocumenten afgeven als de vreemdeling zelf geen paspoort meer heeft. ( ..) Als een land van herkomst geen reisdocument voor terugkeer afgeeft, komt dat vrijwel altijd doordat de vreemdeling zelf geen of te weinig moeite doet om terug te keren, of zijn vertrek zelfs tegenwerkt. Bijvoorbeeld door tegenover de autoriteiten van het eigen land niets te zeggen over zijn identiteit of nationaliteit, of door onvoldoende of onjuiste gegevens daarover te geven.”

Ik heb ook gevraagd of het klopt dat mensen vaak expres hun papieren kwijtraken waardoor ze de procedure kunnen uitstellen. Dit was het antwoord:

“Ja, het voornaamste wapen om uitzetting te voorkomen is je identiteit en nationaliteit verborgen te houden. Deze groep groeit gestaag, net zolang tot de politieke druk zo groot wordt dat de groep wordt weggewerkt in een generaal pardon-regeling. Zo hebben we dat de afgelopen decennia telkens in Nederland opgelost. Vertrekweigeraars en hun hulpverleners lobbyen daarop. Op dit moment is daar geen politieke meerderheid voor, maar de kruik gaat net zolang te water tot ze barst.”

Als iemand er alles aan gedaan heeft zelf terug te keren naar zijn eigen land, onder andere door bewijzen te verzamelen over zijn identiteit en nationaliteit dan kan hij of zij in aanmerking komen voor een zogenoemde ‘buitenschuldverklaring’. De Dienst Terugkeer en Vertrek (een onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie) helpt daarbij. De Dienst Terugkeer en Vertrek zorgt ook voor opvang en hulp voor asielzoekers die meewerken aan hun terugkeer. Uitgeprocedeerde asielzoekers belanden dus alleen op straat als ze weigeren mee te werken aan hun uitzetting. Het zou fijn zijn als de media en de asiellobby dat ook eens eerlijk zouden melden. Iedere uitgeprocedeerde wordt ook gewezen op de 'International Organisation for Migration' (IOM) die in vrijwillige terugkeer bemiddelt, en waarbij een geldbedrag wordt meegegeven.

Niemand wordt dus zomaar aan z’n lot overgelaten. Je krijgt hulp bij het teruggaan, opvang en geld. Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen valt een asielzoeker inderdaad tussen wal en schip. Als alle serieuze pogingen om vrijwillig terug te keren niets opleveren, kan dan een buitenschuldverklaring volgen. In 2012 zijn er hiervan 290 aangevraagd en 44 gegeven. Dit geeft al aan dat het slechts een hele kleine groep betreft. De overgrote meerderheid van de asielzoekers – ook van degenen die in één van de vluchtkerken of andere opvangcentra zitten – KUNNEN wel terug, maar WILLEN niet. Ingefluisterd door asieladvocaten en hulpverleners wachten ze op het volgende generaal pardon. Want na een paar jaar vinden we immers dat ze geworteld en verwesterd zijn? En het zou hardvochtig zijn ze dan alsnog terug te sturen. En zo rollen we als vanzelf naar het volgende pardon.

Lieve Nederlanders, beste Joël Voordewind, u hoeft zich niet schuldig te voelen over ons zogenaamd inhumane asielbeleid. Er is een zorgvuldige procedure met mogelijkheden van beroep en hoger beroep, inclusief een gratis asieladvocaat. De procedures duren soms lang, maar dat komt voornamelijk doordat asielzoekers zelf in (hoger) beroep gaan, de procedures rekken, steeds een herhaalde asielaanvraag doen (HASA) of gewoon vertikken terug te gaan. Als de procedures lang duren klaagt men dat de immigrant in tussentijd is verwesterd; als we de procedures versnellen klaagt men dat ze niet zorgvuldig genoeg zijn. Tenzij u vind dat iedereen mag blijven en we überhaupt geen eisen zouden mogen stellen, respecteer dan de democratisch tot stand gekomen regels!

Als je illegalen die hier niet mogen zijn toch gaat opvangen is er voor hen geen reden meer om terug te gaan. Dit is wat het hoofd van de Vreemdelingenpolitie over de vluchtkerk gezegd heeft, en ik sluit me daar graag bij aan:

“Iemand die hongerig en koud is – eigen schuld of niet – help je op zo'n moment en je zet hem op het spoor van (door de overheid betaalde) terugkeer. Meehelpen om deze terugkeer te voorkomen, daar alle mogelijke (non)argumenten bijhalen en de illegale situatie aanmoedigen is valse hoop creëren en onbarmhartig.”