Verkiezingen! Ach verkiezingen
Al die leiderschapsverkiezingen die onze politieke partijen organiseren leveren voornamelijk onzin op, maar genereren ontegenzeggelijk een grote hoeveelheid publiciteit. De media zijn er dol op. De kiezers ook?
Ik stel de vraag, want aan de verkiezing van Sybrand van Haersma Buma heeft 54,9 procent van de CDA-leden meegedaan. Op de 61.000 leden waren dat iets meer dan 33.000 mensen, en daarvan hebben er bijna 17.000 op Sybrand gestemd. Niet dat ik daarmee zijn legitimiteit ter discussie wil stellen. Zijn overwinning, meteen in de eerste ronde, waarbij hij in een veld van meer dan zes deelnermers meteen een meerderheid haalde, was onverwacht duidelijk. Voor de media was de lol er toen meteen af. Alle aandacht verschoof naar Tofik Dibi en GroenLinks, waar de partijleiding Dibi eerst niet en toen weer wel aan de leiderschapsverkiezing wilde laten deelnemen. De partijleiding vond Dibi veel te licht (volkomen terecht), maar dat willen de leden graag zelf uitmaken, ook bij GroenLinks, waar Femke Halsema na haar aftreden zelf haar opvolgster regelde en ook een hand had in de verkiesbare plaats die Dibi bij de vorige verkiezingen had. Zo ging dat niet zo lang geleden nog. Bij de PvdA regelden Wouter Bos en Job Cohen de opvolging in onderling overleg, zoals dit soort zaken meestal achter de schermen geregeld werd en door een partijcongres bezegeld mocht worden. Zelf heb ik daar geen moeite mee. De beste manier om de macht binnen partijen te grijpen is een coup, zoals Frits Bolkestein ooit Joris Voorhoeve aan de kant zette. Het idee dat hiervoor een verkiezing onder de leden moet worden georganiseerd, laat alleen maar zien dat onze leiders niet meer zijn wat ze ooit zijn geweest - zelfbewuste leiders in plaats van volgers. Wat dat betreft is het begrijpelijk dat de PVV daar niks van wil weten. Daar bepaalt Geert Wilders de koers zelf, en zijn kiezers vinden dat blijkbaar prima.
Dat geeft te denken over wat democratie precies is. Het genereren van media-aandacht? De illusie bij de kiezers dat ze wat te zeggen hebben? Blijkbaar weten we het niet meer en wordt alles door elkaar gehaald. Bij GroenLinks hebben ze het over een 'referendum', alsof een verkiezing voor GL-leden over de vraag wie hun leider mag zijn, Jolande Sap, de favoriet van de partijleiding, of Tofik Dibi, die zichzelf veel spannender vindt, gelijk staat aan een heuse 'volksraadpleging'. Het volk kiest bij zo'n interne aangelegenheid juist niet. En terecht, want dit gaat alleen de partij zelf iets aan. Toch kan niet ontkend worden dat ook zulke interne partijverkiezingen een brede aandacht wekken. Het zal het wedstrijdelement zijn dat boeit. Hoe spannender, hoe beter. Wat dat betreft is de verkiezingssoap tussen George W. Bush en Al Gore in Florida in 2000 onovertroffen, al vonden veel Nederlanders dat toen lood om oud ijzer. Later dachten ze er anders over.
Al die aandacht voor interne partijverkiezingen, en ook de voorverkiezingen in de VS zijn niks anders, laat iets anders zien. Het gaat meer om het spektakel dan om de uitslag, die is bijna altijd een anti-climax. En blijkbaar maakt het mensen daarbij niet veel uit of ze nu wel of niet aan die verkiezingen meedoen. Dat kun je dom en onnozel noemen. Maar er spreekt vooral ook realisme uit. Bij elke verkiezing word je als individu overstemd, of je nu meedoet of niet. Alleen als je jezelf verkiesbaar stelt, is alles anders. Dan krijgen juist lichtgewichten vleugels en is het voor de buitenwacht zaak goed op te letten of er nog kandidaten zijn met enig soortelijk gewicht. Oók als je zelf niet meestemt.
