Van Rijn moet voor alternatieven gaan

Maandag debatteert de Tweede Kamer over de bezuinigingsplannen van staatssecretaris Van Rijn. Hij wil vier miljard bezuinigen op de ouderenzorg. De komende jaren sluiten 800 verzorgingshuizen, komen 170.000 ouderen zonder thuiszorg te zitten, kunnen duizenden dementerenden niet meer naar de dagopvang en verliezen tienduizenden zorgmedewerkers hun baan. 

Als verdediging voor deze ontmanteling stelt Van Rijn dat we met zijn plannen in 2017 nog net zoveel geld uitgeven aan ouderenzorg als nu. Dat is op zich een nobel streven maar waar zijn verweer mank gaat zijn de gekozen maatregelen. Er wordt gekozen rigoureus zorg te schrappen in plaats van de zorg de nodige veranderingen te laten ondergaan. Dagelijks lezen we de berichten over miljarden aan zorgfraude en verspilling, graaiende zorgbobo's, instellingen die bezwijken onder overhead, ergerlijke regels en allerhande andere zaken waarmee de zorgmiljarden over de balk worden gesmeten. 

Als staatssecretaris Van Rijn zijn plannen doorzet zal de schade niet te overzien zijn. Na de sluiting van de verzorgingshuizen wordt pas echt duidelijk hoe onmisbaar ze zijn. Niet alleen omdat ze hoogbejaarden opvangen maar ook omdat met sluiting veel meer verdwijnt. Waar leunt de aanleunwoning straks nog tegenaan? Waar kan oma straks nog op adem komen na een heupoperatie voordat ze weer naar huis gaat? 

Als de plannen doorgaan, staan we in 2017 bij de scherven van de ouderenzorg terwijl fraude, verspilling en overregulering nog altijd welig tieren. De verkeerde keuzes worden gemaakt. Hoe kan dat? Politieke keuzes berusten voor een groot deel op het oordeel van het Centraal Planbureau (CPB). In verkiezingstijd gaan politieke partijen met hun ideeën naar het CPB en iedereen wil natuurlijk graag een voldoende krijgen voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën in hun verkiezingsprogramma's (CPB, Keuzes in Kaart). 

Dat is natuurlijk een goed streven maar hier zit wel een addertje onder het gras. Het maakt van de heer Besseling van het CPB de machtigste man in zorgland. Dat klinkt misschien gek maar dat is het niet. Immers, waar hij een prijskaartje aan hangt, dat zijn de plannen die de weg naar de verkiezingsprogramma's en later het regeerakkoord vinden. Hem valt echter niet te verwijten dat het gemakkelijk is om plannen in te schatten waarmee zorg wordt geschrapt. Bijvoorbeeld, als we landelijk zo'n 1,25 miljard euro uit geven aan thuiszorg en je daar de helft van schrapt dan schrap je 625 miljoen euro. Een bedrag dat gemakkelijk in te boeken is.

Lastiger wordt het om een prijskaartje te hangen aan al die andere megaverspillingen in de zorg. Hoewel we de plenaire zaal van de Tweede Kamer inmiddels tot de nok toe kunnen vullen met rapporten over miljardenverspillingen als het gaat om fraude, regels, megasalarissen en noem maar op, kun je er niet zomaar een bedrag voor inboeken. Vaak is er bijvoorbeeld een wetswijziging voor nodig zoals bijvoorbeeld voor een Balkenendenorm of je moet jaren experimenteren met welke regels er al dan niet weg kunnen. 

Dat laatste is dus een veel lastiger begaanbare weg maar wel broodnodig om de zorg weer op de rit te krijgen. Een begin is makkelijk gemaakt met handige barcodes op materialen en het schrappen van ergerlijke regels. De grote slag valt te maken met het goedkoper werken zonder al te veel overhead en bureaucratie  zoals de Thomashuizen, Herbergier, Fokuswonen en Buurtzorg nu al doen. Zij werken twintig tot dertig procent goedkoper en hiervoor hoef je niks aan de AWBZ te veranderen, laat staan op te doeken. Tel uit je winst. 

Staatssecretaris Teeven zegde woensdag toe alle alternatieven voor zijn gevangenisbezuinigingen te zullen onderzoeken, het zou mooi zijn als Van Rijn dat maandag ook doet. Maak plannen die de miljardenverspillingen het hoofd bieden, verlos organisaties van hun overhead zodat ze allemaal een kwart goedkoper kunnen werken en kap het woud aan regels. Als we dat niet doen is de ouderenzorg in 2017 niet alleen passe, de megaverspillingen bestaan dan gewoon nog. En dat zou eeuwig zonde zijn. 

-Fleur Agema, woordvoerder ouderenzorg voor de PVV in de Tweede Kamer.