Respect! Hof Zuid-Korea pakt machtsgreep president aan (les voor Europa?)

Wat was er gebeurd? President Yoon riep op 3 december vorig jaar doodleuk de militaire noodtoestand uit, stuurde militairen naar het parlement en probeerde zo de door de oppositie gecontroleerde Nationale Vergadering buitenspel te zetten. Een klassieke machtsgreep. Het parlement liet zich (gelukkig) niet intimideren, dwong Yoon de noodtoestand na zes uur weer in te trekken en zette hem vervolgens zelf af via een impeachmentprocedure.

Maar daarmee was het niet klaar. Zoals de procedure voorschrijft, moest het Constitutioneel Hof binnen 180 dagen een definitief oordeel vellen. En dat oordeel kwam vandaag: Yoon is definitief uit zijn ambt gezet. De reden? Volgens de opperrechter heeft Yoon zijn plicht als president geschonden door acties te ondernemen die buiten zijn grondwettelijke bevoegdheden vielen. Zijn acties vormden een "ernstige bedreiging voor de democratie" en hij heeft "het vertrouwen van het volk (...) ernstig geschonden." Klare taal. Geen juridisch geneuzel, geen politieke smoesjes, maar een keiharde veroordeling van machtsmisbruik door de hoogste uitvoerende macht. Binnen 60 dagen moeten er nieuwe verkiezingen komen. Zo hoort het.

Het land is gezegend met een Constitutioneel Hof dat zijn taken nog wel serieus neemt. Deze rechters tonen aan dat ze bereid zijn om de tanden te laten zien, zelfs tegen de president van het land. Ze deinzen er niet voor terug om machtsmisbruik aan te pakken en de grondwet – en daarmee de burgers – te beschermen tegen een overheid die haar boekje te buiten gaat. Dit is de essentie van de Trias Politica: een onafhankelijke rechterlijke macht die de uitvoerende macht controleert en corrigeert. Chapeau voor Zuid-Korea.

En dan kijken we naar Europa. Naar Nederland. Naar de Europese Unie. En we zien... het tegenovergestelde. Waar zijn onze constitutionele hoven die optreden tegen de sluipende machtsgrepen van Brussel? Waar zijn de rechters die de overheid terugfluiten als deze onder het mom van 'crisis' (corona, klimaat, stikstof) de grondrechten van burgers met voeten treedt?

Bij ons zien we juist dat rechters steevast het omgekeerde doen! Ze lijken eerder een verlengstuk van de staat dan een beschermer van de burger. Denk aan de talloze rechtszaken tijdens de coronaperiode, waar rechters bijna altijd de kant van de overheid kozen en de meest absurde vrijheidsbeperkingen goedkeurden. Denk aan de Urgenda- en stikstofuitspraken, waar rechters juist op de stoel van de politiek gingen zitten en beleid afdwongen dat door een groot deel van de bevolking niet gedragen wordt, maar wel perfect past in de agenda van de progressieve elite. Denk aan het Europese Hof van Justitie, dat keer op keer de macht van de EU verder oprekt ten koste van nationale soevereiniteit, zonder enig democratisch mandaat.

Waarom dit enorme verschil? Zijn onze rechters minder moedig? Zijn ze te politiek benoemd en daardoor niet onafhankelijk genoeg? Maken ze deel uit van dezelfde Haagse of Brusselse elite-bubbel als de politici die ze zouden moeten controleren? Ontbreekt het hen aan een sterk constitutioneel mandaat, of durven ze dat mandaat niet te gebruiken uit angst voor de reacties?

Het is een complexe vraag, maar het resultaat is duidelijk: de Europese burger voelt zich steeds minder beschermd door de rechterlijke macht tegen een overheid en een EU die steeds meer macht naar zich toetrekken. De Trias Politica lijkt hier ernstig uit balans, met een rechterlijke macht die vaak tandeloos is of zelfs collaboreert met de uitvoerende en wetgevende macht.

Het voorbeeld van Zuid-Korea laat zien hoe cruciaal een écht onafhankelijke en moedige rechterlijke macht is. Een hof dat durft te zeggen: "Tot hier en niet verder," zelfs tegen de hoogste politieke leider. Zo'n rechterlijke macht is geen luxe, het is een absolute noodzaak voor het behoud van vrijheid en democratie.

De afzetting van president Yoon in Zuid-Korea is een krachtig signaal. Het toont een democratie die zichzelf kan corrigeren dankzij een sterk Constitutioneel Hof. Het contrast met Europa is pijnlijk. Wij lijken gevangen in een systeem waarin de rechterlijke macht te vaak faalt om burgers te beschermen tegen overheidsoverreach en EU-expansiedrift. Het is te hopen dat Europese rechters en beleidsmakers lering trekken uit Zuid-Korea. Maar eerlijk gezegd? Ik houd mijn hart vast. Wanneer zien wij eindelijk rechters met de moed en de onafhankelijkheid die we vandaag in Seoul hebben gezien? De tijd dringt.