Something is rotten in the state of Noord-Holland

Er hangt een akelig luchtje rond het middenbestuur in Noord-Holland. Terwijl landelijk de product- en bedrijfsschappen worden opgeheven bouwt gedeputeerde Jaap Bond gestaag aan de opbouw van zijn neo-corporatistische 'boards'. 

Op de valreep van 2011 steunden PVV, VVD, SP, D66 en GroenLinks een motie van Tweede Kamerlid Charlie Aptroot om de bedrijfs- en productschappen op te heffen. Daarmee komt een eind aan het na-oorlogse corporatisme, waarbij de uitvoering van overheidsbeleid is overgedragen aan vakbonden en werkgevers.

De democratische legitimiteit van deze schappen is altijd vaag geweest. Ook de kritiek op het functioneren van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties was niet mals. Er bestond geheimzinnigheid over de voorzittersvergoedingen, er was sprake van exorbitante wachtgeldregelingen, te grote reserves werden opgebouwd, de bureaucratie was niet mis en de organisatiekosten waren veel te hoog.

Denkt men verlost te zijn van dat vroeg twintigste-eeuwse reliek, begint het Noordhollandse middenbestuur met de opbouw van een agriboard, een energyboard en een leisureboard. Pikant is ook de rol van de gedeputeerde Jaap Bond in die boards: hij is voorzitter van zowel de agri-, als de energyboard. Wie de voorzitter van de leisureboard gaat worden laat ik aan de verbeelding over.

Deze boards zijn in wezen corporatistisch: verscheidene onverkozen lichamen hebben een beslissende rol in het besluitmakingsproces. Bijzonder is de regisserende rol, die het middenbestuur zich toeëigent; waar bij de oude bedrijfsschappen de sociale partners machtig waren neemt de overheid hier het heft in handen.

Pluralistisch is dit allemaal niet te noemen. De provinciale overheid verkiest juist samenwerking met maar enkele (eco- en agro-)belangengroepen, terwijl er geen gelijke toegang en invloed is op politieke beleid- en besluitvorming. Bovendien bestaat er geen gelijke mate van belang van alle belangenrepresentanten. Last but not least is van een continue zoektocht naar een democratische balans in de besluitvorming geen sprake.

Als voorbeeld hiervan noem ik de EnergyBoard, die is opgericht om "de economische kansen van duurzame energie volop te benutten en hiermee als regio bovengemiddeld bij te dragen aan de nationale klimaatdoelstellingen". U kunt daar rustig lezen de duurzaamheidslobby, die gebrek aan lokaal draagvlak omzeilt bij het doordrukken van kapitaalvernietigende en megalomane windmolenplannen.

De ongekozen corporatistische boards zijn in feite een samensmelting van het Noordhollands middenbestuur en de agro- en duurzaamheidsindustrie. Een foute Italiaan uit de eerste helft van de twintigste eeuw beschreef zijn dubieuze maatschappijmodel, waarin ook een grote regisserende rol was weggelegd voor de overheid als volgt:

Wat zoveel wil zeggen als:

Jaap Bonds Noordhollandse corporatistische boards, met een belangrijke regisserende rol weggelegd voor zijn provinciale overheid, onttrekken zich grotendeels aan de democratische controle van Provinciale Staten. Die mogen er uiteraard wel de geldzak voor trekken. Daar is nu ook een naam voor: polderfascisme.

Bron foto.