Schattige anarchie

Opgroeien is niet gemakkelijk – dat is een credo dat al decennialang in Zweedse jeugdfilms wordt gepropageerd. Met We Are the Best sluit Lukas Moodysson zich op zeer onderhoudende wijze aan bij die stelling.

Bobo is een dertienjarig meisje dat begin jaren tachtig kampt met grootse idealen, een vervelend zusje en ouders waar ze zich met regelmaat voor kan schamen. Haar inspiratie vindt ze in de op zijn retour zijnde punkmuziek, waar ze een groot deel van de dag naar luistert op haar walkman (o nostalgie!). Op weg naar een radicale ommezwaai heeft ze haar haar vast afgeknipt, met een niet helemaal gewenst resultaat. Vriendin Klara, die wel een echt punkkapsel heeft, sleurt Bobo regelmatig mee op haar vervelingverdrijvende ondernemingen. Klara is een geboren anarchist, niet zozeer uit idealistische overwegingen als uit een afkeer van alles wat saai is en tegen haar eigen belangen indruist.

Wanneer de twee weer eens rondhangen op een ouderwets jongerencentrum, met heuse jongerenwerkers, besluiten ze een band op te richten. Dat ze beiden geen instrument spelen is aanvankelijk geen belemmering – later besluiten ze toch de hypermuzikale Hedvig (die ook in andere opzichten hun volledige tegenpool) bij de band te vragen. Daarmee is hun drie-musketiers-achtige verbond een feit; vanaf dat moment doen ze zo’n beetje alles samen.

De film is een overtuigende schets van hoe het was om op te groeien in de jaren tachtig, met de dreiging van een derde wereldoorlog en de laatste resten van de zorgzame samenleving. Opportunisme begint al een opgang te maken – iets wat ook zorgt voor de nodige wrijving en desillusie in de vriendschap tussen de meisjes.

Moodysson toont het leven vanuit het standpunt van de vriendinnen. Ouders zijn er wel: ze betreden ongewenst hun grondgebied, stellen belachelijke regels en impertinente vragen, beknotten hun vrijheid, en gedragen zich af en toe allesbehalve volwassen.

De vriendschap tussen de meisjes wordt mooi onnadrukkelijk in beeld gebracht: het vanzelfsprekend samen rondhangen, urenlange telefoongesprekken over niets, elkaar beschermen tegen exponenten van een conservatieve samenlevingen (zoals de gymleraar, die niets opheeft met meisjes die niet van sport houden – het thema van hun eerste song). Ook de problemen worden niet breeduit gemeten, maar komen terloops voorbij: wanneer Klara ervandoor gaat met de jongen waar Bobo recht op heeft, blijkt dat uit zijdelingse opmerkingen (met daaraan voorafgaand een schrijnende scène waarin Bobo tot het besef komt dat een vijfde wiel aan de wagen is).

We Are the Best is een lichtvoetig document over tegendraadsheid en tegelijkertijd over universele thema’s als vriendschap en verraad, identiteit en indivudualisme, en loyaliteit en liefde. De acteerprestaties van de meisjes zijn zoals we gewend zijn in Zweedse producties: naturel en precies. De alledaagse drama’s in het leven van een jongere worden door Moodysson met respect en een flinke dosis onderkoelde humor beschreven – nergens wordt de film zwaar, sentimenteel of moralistisch. Een feest van herkenning voor degenen die opgroeiden in de jaren tachtig, en voor iedereen die ooit een dwarse puber was.