Het kabinet heeft vandaag besloten om geen militaire missie naar Donetsk (en omstreken) te sturen.
De reden? Volgens het kabinet is de mogelijkheid dat de situatie dan escaleert te groot. Daarnaast zouden er te veel separatisten zijn, die ook nog eens te zware wapens hebben. Het gevolg is dat onze speciale eenheden er geen vuist tegen zouden kunnen maken - in ieder geval niet voor langere tijd, wat toch wel handig is als je alle lichamen en persoonlijke eigendommen wilt identificeren en naar Nederland wil halen, om nog maar te zwijgen over een te plegen onderzoek naar de aard en de precieze uitvoering van de aanslag op vlucht MH17.
Hier een (lang) citaat uit de brief over deze materie die het kabinet zojuist naar het Parlement stuurde:
Alle opties om de stoffelijke overschotten zo snel en veilig mogelijk uit het rampgebied naar Nederland over te brengen, zijn de afgelopen dagen grondig bestudeerd en besproken met internationale partners. Het gebied staat onder controle van separatisten die beschikken over veel zwaarbewapende manschappen, op korte afstand van de Russische grens. Het verkrijgen van een militair overwicht door een internationale missie in dit gebied is niet realistisch, zelfs niet met massale inzet van militairen. Het risico is daarbij ook reëel dat zon internationale missie rechtstreeks betrokken raakt bij het conflict in Oekraïne, dat daarmee meteen een internationale dimensie zou krijgen, die verdere escalatie in de hand zou werken. Het succes van de repatriëringsmissie is derhalve afhankelijk van het voorkomen van escalatie van de situatie in het onderhavige gebied. Hoe minder de missie aanleiding geeft tot escalatie, hoe groter de kans op een snelle en volledige uitvoering van de werkzaamheden.
Daarbij gaat het kabinet er dus vanuit dat de rebellen (gesteund door Rusland) inderdaad mee willen werken aan het onderzoek. Heel gek, maar ik betwijfel dat.
Daar komt bij dat het conflict in Oekraïne al lang een internationale dimensie heeft. De 'revolutie' van de 'separatisten' is namelijk niets anders dan een actie van Rusland om zich hele gebieden in Oekraïne toe te eigenen. Het is buitengewoon naïef om daar niets van te zeggen en vol te houden dat het in de kern een binnenlands probleem is.
Vanwege de hierboven geciteerde beweegredenen heeft het kabinet besloten om de missie wél uit te breiden, maar er geen militair avontuur van te maken:
"Het kabinet kiest daarom voor handhaving van het huidige karakter van de inzet en een intensivering van de aanpak, waarbij van dag tot dag wordt bezien wat onder de veiligheidsomstandigheden in het rampgebied mogelijk is. Gelet op deze aanpak en de doelstelling is een artikel 100-procedure niet aan de orde."
Het kabinet is dus bang dat gewapende troepen ervoor zorgen dat het 'conflict' escaleert, waardoor het niet alleen moeilijker wordt om de lichamen naar Nederland te halen, maar waardoor er mogelijke Nederlandse levens op het spel komen te staan, namelijk die van de militairen.
Ik ben het daar absoluut niet mee eens - zoals ik eerder al heb geschreven op deze plek vind ik het echt tijd voor een internationale missie die de territoriale integriteit van Oekraïne moet beschermen - maar het klinkt in ieder geval vrij logisch allemaal. Je kunt het ermee oneens zijn, maar de gedachtegang is duidelijk.
Of toch niet? Even later laat het kabinet namelijk weten dat het wel graag wil dat de Nederlandse missieleden handvuurwapens mogen dragen:
Van meet af aan heeft de SMM een cruciale rol gespeeld in het verkrijgen van toegang tot het rampgebied voor internationale experts en hulpverleners. Op 26 juli jl. heeft de OVSE met de separatisten afgesproken dat de Nederlandse experts zo snel mogelijk naar de plaats van de ramp kunnen reizen om hun werkzaamheden uit te voeren. Tijdens de gesprekken stemden de separatisten tevens in met de voorgestelde uitbreiding van de inzet. Ook spreekt de OVSE met de separatisten over de wens tot het dragen van handvuurwapens door Nederlandse functionarissen met het oog op hun persoonlijke veiligheid. De Nederlanders zullen zij aan zij blijven werken met de SMM.
Dit slaat dan weer nergens op. Voor welk probleem is dit een oplossing? Denkt het kabinet nou echt dat dit geen 'risico's' met zich meebrengt? Of je gaat gewapend naar het gebied (en dan ook meteen goed bewapend zodat je kunt terugvechten als de rebellen je aanvallen) of je laat alle wapens thuis waardoor jij in ieder geval geen verheviging van het conflict kan 'uitlokken.' 'Licht gewapend' is werkelijk een bizarre optie; halfslachtiger kan niet. Je neemt er namelijk wél een risico mee, maar hebt er uiteindelijk niets aan als je vijand je aanvalt met kalashnikovs en tanks.
De enige verklaring die ik hier voor heb is dat één van de partijen wel zwaar bewapende commando's wilde sturen, maar de andere niet, waardoor ze uiteindelijk tot dit compromis zijn gekomen. Is er iemand die een andere mogelijke verklaring heeft?
Het kabinet benadrukt continu dat de situatie zomaar kan 'escaleren.' Het merkwaardige is alleen dat het vervolgens geen plan klaar lijkt te hebben voor als dat daadwerkelijk gebeurt. Moeten de Nederlandse missieleden dan maar snel vluchten? Hun boeltje bij elkaar pakken en terug gaan naar Nederland? Wordt er van ze verwacht dat ze hun vuurwapens gebruiken om zichzelf te verdedigen? Wat is plan B als het misgaat, dames en heren bewindspersonen?
Stel: Rusland valt Oekraïne binnen, een Nederlands missielid schrikt en schiet plotseling een rebel neer, de rebellen vallen aan omdat ze er genoeg van hebben dat buitenlanders actief zijn 'in hun gebied,' of het Oekraïense leger komt eraan waardoor de gevechten ineens fel oplaaien. Wat doet Nederland dan?
Ook schrijft het kabinet het volgende:
"De voortgaande operatie door de Oekraïense strijdkrachten in Oost-Oekraïne kan eveneens leiden tot reacties en escalaties, waardoor het tijdelijke bestand onder druk komt te staan."
Dat is een reële mogelijkheid, ja. Sterker nog, Oekraïense troepen zijn Donetsk al genaderd. Volgens alle grote kranten zijn ze van plan om die stad én het rampgebied (of eigenlijk: het gebied van de aanslag) in te nemen. Als het kabinet zich daadwerkelijk zorgen maakt over een escalatie veroorzaakt door Kiev, is het dan ook op Oekraïne aan het inpraten om de troepen terug te trekken?
Tenslotte is het duidelijk dat de regering zich eerst op repatriëring wil richten, maar wat is het plan voor daarna? Het is volstrekt helder dat de rebellen erachter zitten, dat zij gesteund worden door Rusland (en zelfs bevelen ontvangen uit Moskou), en dat Putin zelfs een stuk of 15.000 troepen naar de grens met Oekraïne heeft vervoerd. Heeft het kabinet al een plan van aanpak op tafel liggen voor de volgende fase? Of gaat de bewindsleden dan weer met elkaar en collega's uit andere landen om tafel zitten?
Kortom, het kabinet heeft besloten om in actie te komen, maar er blijven nog steeds veel vragen onbeantwoord. Sterker nog, er zijn er flink wat bijgekomen in korte tijd.
