PVV is nog voor de zomer de grootste

Politiek gezien is 2012 bij aanvang al een moeilijk jaar. De agenda van februari zorgt ervoor dat we in maart al weten of het kabinet het jaar overleeft. 

"Het is niet meer de vraag óf we moeten bezuinigen, maar hoeveel", heeft minister Jan-Kees de Jager (Financiën, CDA) zich reeds laten ontvallen. Dat klinkt als een eenvoudiger opgave dan het in werkelijkheid is. Neem maar van mij aan dat De Jager met het angstzweet in de bilnaad zit te wachten op de eisenpakketten van VVD en PVV. De laatste partij heeft al duidelijk gemaakt dat er wel extra bezuinigd mag worden op ontwikkelingshulp, iets dat het CDA niet echt ziet zitten. VVD heeft de hypotheekrente-aftrek tot taboe gelanceerd - met instemming van de PVV - maar trok die keutel al gauw in. De officiële reden: de coalitie praat tot februari niet over een nieuw bezuinigingspakket. In feite zal het ermee te maken hebben dat die eis niet zo hard is als de VVD ons doet geloven.

Voor nu zorgt de verbale wapenstilstand voor rust in politiek Den Haag. Als er één positief effect is van dit kabinet op de Haagse kaasstolp, dan zou ik toch zeker willen voordragen dat alle coalitiepartijen zich aan de afspraken houden. Geen prematuur geruzie over de renteaftrek, de ontwikkelingsindustrie of de ouderenzorg. Subsidiesponzen moeten het arsenaal aan anti-kabinetsretoriek nog maar even in de kast houden om bij de bekendmaking van de maatregelen niet al te ongeloofwaardig over te komen.

Er kleeft ook een risico aan de huidige politieke rust. Mark Rutte krijgt in februari heel veel op zijn bord. Het CPB komt met de cijfers die duidelijk zullen maken hoeveel er bezuinigd moet worden. Dat zal meer zijn dan vijf miljard, iets wat met name Geert Wilders rauw op zijn dak zal vallen. Over de consequenties blijven de coalitiepartners schimmig. Omdat bij CDA, PVV en VVD niemand het hardop wil zeggen, zeg ik het maar: er komen nieuwe, zware onderhandelingen over het regeer- en gedoogakkoord. PVV en VVD zijn reeds bezig met bijbehorend draaiboek. Dat hebben Kamerleden van beide partijen me toevertrouwd. Voor CDA moet hetzelfde gelden, al wil vooralsnog niemand dat bevestigen.

De bezuinigingsoperatie is niet het enige wat Mark Rutte voor zijn kiezen krijgt. Geert Wilders ontvangt in februari ook 'zijn' gulden-onderzoek. Een schot voor open doel. Het kabinet heeft immers sinds zijn aantreden hardnekkig volgehouden dat Nederland tot de status van een ontwikkelingsland terugvalt als we uit de euro stappen. Er is niemand die beweert dat herinvoering van de gulden gratis is, maar het regeringsstandpunt is zwaar overtrokken en doet denken aan de paniekverhalen in de aanloop naar het referendum over de Europese grondwet. Het onderzoek van de PVV hoeft niet eens voordelig voor de gulden uit te pakken om Mark Rutte (VVD) en Jan-Kees de Jager (CDA) als een stelletje angstzaaiers te kunnen wegzetten.

Na februari weten we door deze gelijktijdige ontwikkelingen al hoe de vlag er politiek gezien bijhangt voor de rest van het jaar. De Haagse waan van vandaag is vermoedelijk geen schim van die van 1 februari, maar zoals het er nu naar uitziet zal de onderhandelingspositie van de PVV ten opzichte van VVD en CDA ijzersterk zijn. De VVD is er alles aan gelegen het kabinet tot een succes te maken. CDA danst langs de rand van de vulkaan en moet voorkomen dat het al te veel zetels verliest. En de PVV? Die zit rustig te wachten tot ze de derde verkiezing op rij in een overwinning kan omzetten.

Ik voorspel het volgende. Wilders haalt flinke extra bezuinigingen op ontwikkelingshulp (OH) binnen. Dat vindt de VVD prima en is geen groot probleem voor het CDA. Die partij heeft eigenlijk nauwelijks linkse achterban en Kathleen Ferrier heeft te weinig macht om de beoogde onderhandelaars Haersma en Verhagen de stuipen op het lijf te jagen.

Naast de bezuiniging op OH wordt er wel degelijk aan de hypotheekrenteaftrek gemorreld. VVD en CDA krijgen daarbij echter geen steun van de PVV. Ze moeten de maatregel die op dat gebied gaat komen met PvdA, GroenLinks en D66 regelen omdat de peroxideblonde Venlonaar alleen het gedoogakkoord heeft getekend en niet het regeerakkoord. Voor Mark Rutte een bittere pil: hij mag aan zijn kiezer gaan uitleggen waarom hij met de linkse oppositie samenwerkt om de renteaftrek aan banden te leggen. Als belangrijkste wisselgeld biedt Wilders dat hij het kabinet niet om het h-woord laat vallen.

Het kabinet zal februari wel overleven, Geert Wilders is bedreven genoeg om te weten wat hij wel en niet kan vragen van zijn politieke bondgenoten. Maar de positie van Mark Rutte en zijn VVD komt onder druk te staan. Eerder heeft D66 zetels verloren aan de VVD door aan de hypotheekrenteaftrek te willen tornen, datzelfde lot is nu de VVD beschoren. Daarom gaat de PVV het zomerreces in als grootste partij.

Foto: Wikimedia Commons / Rijksvoorlichtingsdienst.