Portugees Constitutioneel Hof schiet Trojka-bezuinigingen af

In mei 2011 kreeg Portugal als tweede EU-staat een bailout. Van 78 miljard euro. Na alle heisa rond Griekenland eerder ging dat eigenlijk tamelijk geruisloos, omdat alle ogen toentertijd al gericht waren op Ierland, dat ernstiger calamiteiten tegemoet leek te gaan.

Het grote probleem van de Portugezen was dan ook, dat hen vrij weinig te verwijten viel. Het land had geen gekke dingen gedaan, maar was economisch gezien al tijden lang een leeglopende ballon. Buitenlandse investeerders trokken zich steeds meer terug,

de uitkeringen bleven echter minimaal, en het land trok ook daarom vrijwel geen immigranten. Afrikanen die in Portugal belandden vertrokken meestal zo snel mogelijk naar vriendelijker oorden om aiel aan te vragen. Helaas voor Portugal deden veel van de reguliere inwoners hetzelfde: het aantal emigrerende Portugezen wordt sinds 2011 alleen al geschat op een kwart miljoen. Dat is nogal wat op een bevolking van 10,5 miljoen.

Portugal laat ook zien wat het ontbreken van een grote groep immigranten voor het geboortecijfer doet. Het is het laagste in de EU.

Maar net zoals Griekenland moet de Portugese regering regelmatig verantwoording afleggen bij de Trojka (de vertegenwoordigers van IMF, ECB en EU). En de laatste maanden wordt steeds duidelijker dat Portugal bezuinigingsmoe is. Telkenmale komt de regering Coelho met nieuwe bezuinigingen (en er is vooral in de publieke sector hard ingegrepen), maar het lijkt allemaal maar niet te helpen. 2012 liet een tekort van 6,4% GDP zien, waar dat in 2011 nog 4,4% was (in 2010 nog 10%). Voor dit jaar hoopt men op 5%, maar daarvoor kwam de Portugese regering dan ook trouw met een nieuw bezuinigingspakket van 1,4 miljard. Waarbij vooral werd ingegrepen in de uitkeringen en het vakantiegeld van de ambtenaren.

Dit nu schoot zelfs president Silva in het verkeerde keelgat, en hij diende bij het Hooggerechtshof een verzoek in dit programma te verbieden wegens discriminatie. En inderdaad heeft dat Hooggerechtshof die klacht nu grotendeels toegewezen.

Vandaag komt de Portugese regering in spoedberaad bijeen, maar veel perspectief heeft men niet. Als er geen sluiproute rond de uitspraak van het Hof wordt gevonden, zal premier Coelho in Brussel een nieuwe bailout moeten aanvragen. De regering had vorige week al gedreigd af te treden als het Hof inderdaad zou over gaan tot het ongrondwettig verklaren van de maatregelen, maar daarvan waren de juristen kennelijk niet onder de indruk.

Voor de EU had het niet op een ongelukkiger moment kunnen komen. Onconstitutioneel is niet iets waar men in Brussel erg wakker van ligt: ook in Cyprus was wat gebeurde tegen de grondwet van het eiland. De enige constitutie die er in de EU nog toe lijkt te doen is die van Duitsland, want als daarmee problemen zijn droogt de geldstroom op. Ironisch genoeg heeft de Duitse regering wel ontzag voor constituties. Voor die van henzelf althans.

Komende maand zullen we toenemend zenuwachtige ambtenaren heen en weer zien vliegen tussen Brussel en Lissabon.  Mogelijk wordt ook de Portugese premier welwillend ontvangen in Berlijn. Maar of het land kans maakt op meer geld, of een behulpzame verzachting van de bailout-voorwaarden? Dat gaat niet gebeuren, zo kort voor de Bondsdagverkiezingen. Zodat veel gaat afhangen van de reserves die Portugal nog beschikbaar heeft om het uit te zingen tot en met half september. Het beginnende toeristenseizoen kan daarbij behulpzaam zijn.

Ook dit is trouwens niet vrij van ironie. Werd in het geval van Cyprus negen maanden gewacht in de hoop dat met een nieuwe president beter te praten viel, nu moet Portugal zes maanden wachten tot in Duitsland de verkiezingen voorbij zijn. En dat in een federaliseringsproces waarbij steeds minder democratie over blijft.