Onleefbaar Utrecht: de asociaalste stad van Nederland

Het individualisme viert hoogtij in Nederland. Wat begon als een rebellie in de jaren zestig tegen een al te strak keurslijf, is ontaard in een mentaliteit van ieder voor zich en de overheid voor ons allen.

Mensen zien zichzelf als het middelpunt van de wereld en de rest past zich maar aan hen aan. Tuurlijk zijn ze hartstikke sociaal: Ze betalen belasting en willen dat de overheid zorgt voor eigenlijk bijna iedereen, behalve voor rijke stinkerds. Zij hoeven niet aan anderen te denken, laat staan zich daarvoor in te spannen.

Deze mentaliteit is het sterkst ontwikkeld in de grote steden bij een zich progressief noemende 'elite' van hoogopgeleiden, die heel goed weet wat goed is voor het land en voor anderen. Het verspreidt zich echter als een olievlek. Verhuizen heeft dan ook geen zin. Intussen is deze zgn. elite zich van geen kwaad bewust. Zij zijn op gemak ingesteld en slaan persoonlijke vrijheid hoog aan. Een persoonlijke vrijheid die ze zo weinig mogelijk willen laten begrenzen. Uiteraard is het goed dat de overheid regels stelt, maar of die op hen van toepassing zijn bepalen ze zelf. Van de willekeur die daardoor ontstaat, hebben zij geen last.

De eigen interpretatie van wetten en regels en de gebrekkige handhaving ervan leidt ertoe dat juist degene die zwak is zich niet kan verweren en de dupe wordt van dit soort gedrag. Groepen waarvoor deze elite juist zegt op te komen. De situatie in mijn woonplaats Utrecht is hiervan een goed voorbeeld. Om dit aan te tonen, kan ik dichtbij huis blijven:

De stoep voor mijn huis is 2 meter breed. Ik kan mijn kleine kinderen hier niet laten spelen, want dan worden ze van de sokken gefietst door mensen die niet wensen af te stappen of te remmen. Als ik ze daarop aanspreek, kijken ze me glazig aan (als ze me al te woord willen staan want wie ben jij dat je tegen me durft te spreken!). In Utrecht fietst toch iedereen op de stoep? We kijken heus wel uit (maar kleine kinderen doen dat niet en hoeven dat ook niet op de stoep). Regelmatig zijn het vrouwen met een kind achterop.

Bij de basisschool van mijn dochter is het noodzakelijk dat de conciërge bij de ingang van het schoolplein staat, want anders denderen ouders met hun bakfiets zo het drukbevolkte schoolplein op. De bakfiets heeft zich ontwikkeld tot een soort van stadstank zonder remmen, waarmee moeders overal voorrang opeisen.

Mijn dochter van bijna 9 jaar kan niet alleen met de fiets onderweg. Zij staat onderaan in de pikorde wat voorrang in het verkeer betreft. Als het stoplicht op rood staat, dan mag (en vaak kan) ze niet oversteken. Als ze groen heeft, wordt ze geacht eerst iedereen die door rood gaat voorrang te geven. Dan staat het stoplicht niet meer op groen. Enkel in gezelschap van een volwassene kan ze zich luid bellend door de massa die niet wenst te stoppen heen wurmen. Ook zonder stoplicht geven fietsers elkaar geen voorrang. Er geldt het recht van de brutaalste en wie om een of andere reden minder weerbaar is, moet iedereen voor laten gaan. Uiteraard is in het donker verlichting op de fiets niet nodig.

Een buurvrouw die slecht ziet en zich met haar blindenstok op straat begeeft, krijgt regelmatig toegevoegd of ze niet kan uitkijken. Dat kan ze inderdaad niet goed. Er is niemand die hier rekening mee wenst te houden. De straat oversteken is onbegonnen werk en op de stoep komt ze geregeld in aanvaring met een fietser. Het laatste is uiteraard altijd haar fout.

Spelen in het park is er niet bij voor de kinderen. Dat zou een regelrechte vrijheidsbeperking zijn voor alle honden die hier los moeten lopen. En dan heb ik het niet over chihuahua's. Als je kind wordt aangevallen door een hond en je daar iets van zegt, dan krijg je als antwoord terug of je je kind niet bij je kunt houden of, beter nog, aanlijnen. Wilhelminapark, Griftpark en tal van andere parken in de stad zijn een vrijplaats voor scooters en uiteraard stapt niemand van zijn fiets als hij een blauw bord met een wit mannetje met kind ziet. Na een mooie zomeravond in het Wilhelminapark zijn vier mannen van de gemeente de hele volgende ochtend bezig om de troep op te ruimen. Groene principes heb je alleen in het stemhokje en leg je op aan anderen. Jij wil vooral gemak.

De vrijheid van een ander mag geen begrenzing vormen voor het geluid van jouw muziekinstallatie. Niet in jouw tuin noch in jouw auto; niet op enig tijdstip.

Vandalisme, graffiti, zwerfvuil, fietsendiefstal enz. zijn ongemakken waar je mee moet leren leven. De gemeente zegt dat je je er niet te druk om moet maken en anders maar niet in een stad moet gaan wonen. Maken zij uit waar ik woon en is dat een excuus om je werk niet te doen?

Illustratief voor een gemeente die van alles op zijn beloop laat, zijn ook de volgende voorbeelden. Bij een op instigatie van het Rijk uitgevoerd experiment om de effectiviteit van gemeentelijk re-integratiebeleid te bepalen, kwam bijna 40 procent van de opgeroepen (althans op papier) werkzoekenden niet opdagen. Als er vanuit 'Den Haag' niet op was aangedrongen, dan had de gemeente Utrecht die arme stakkers in de bijstand tot hun AOW met rust gelaten. Dat laatste geldt ook nog steeds voor krakers. Uitgeprocedeerde illegalen zijn zielig, maar de gemeente heeft inmiddels onder druk van het Rijk besloten hen niet rechtstreeks hulp te verlenen. Dat doen allerlei organisaties die zich met subsidie van de gemeente over deze groep ontfermen. De ramen in de stad hangen vol met oproepen tot (soms zelfs gewelddadige!) actie van uiterst militante clubs. Een poster van de PVV kan uiteraard niet. Dan neemt de gemiddelde stenengooier onmiddellijk zijn verantwoordelijkheid.

Wat hierboven werd geschaard onder laksheid, regelovertreding en gemakzucht noemen betrokkenen zelf tolerantie. Tolerantie is echter niet iets wat je bij een ander afdwingt.

Wie worden dan wel aangepakt door de gemeente? Dat zijn degenen die geen kant op kunnen, bij wie dat lekker anoniem kan of wie weinig weerwerk levert. Huiseigenaren worden aan alle kanten geplukt en hebben voor bijna elke spijker die ze in de muur slaan een vergunning nodig. Ook autobezitters zijn een melkkoe. Honderden ambtenaren zijn in de stad bezig met de uitvoering en handhaving van het parkeerbeleid. Die handhaving doen ze op de scooter, want gemak dient de mens en ze moeten zich snel uit de voeten kunnen maken bij een confrontatie met het publiek. Weigerambtenaren zijn uiteraard keihard aangepakt.

Waarom zijn er geen burgers (of partijen) die zich sterk maken voor meer fatsoen? Wat in Nederland absoluut not done is, is dat de ene burger de andere aanspreekt op diens gedrag. Velen denken "Als hij het mag, dan mag ik het ook". Dit verklaart ook de agressie tegen gezagsdragers. Boetes voor ongewenst gedrag zijn in Nederland niet mals. Ze zijn zelfs zo hoog dat agenten (of conducteurs) ze niet durven uit te schrijven. Door de lage pakkans en de aarzeling om op te treden, ervaart iemand die een keer wordt aangepakt dat als willekeur en zal zich op alle mogelijke manieren verzetten tegen deze onrechtvaardigheid. Wetende dat een rechter hem al gauw gelijk geeft.

De mentaliteit van de gemiddelde Nederlander is zo verziekt, dat meer blauw op straat niet gaat helpen. Blauw doet namelijk net zo hard mee aan het hierboven beschreven gedrag. In Utrecht patrouilleert de politie hoofdzakelijk in auto's, op motors en in helikopters om de confrontatie met het publiek te ontlopen. Zie je een politieauto, dan zie je ook een verkeersovertreding. Utrecht scoort landelijk al jaren bij de allerslechtsten waar het gaat om het oplossen van misdrijven, waarbij zij bedacht dat de Nederlandse politie in internationaal opzicht sowieso al laag scoort. Oosteuropese bendes vinden het niet voor niets heel fijn winkelen hier. Meer handhavers op straat leidt alleen maar tot meer blauwe samenscholingen voor snackbars en andere favoriete hangouts.

Er zit iets fundamenteel scheef in het hoofd van de gemiddelde Nederlander. In enquêtes beklaagt hij zich over het gebrek aan normen en waarden van zijn landgenoten, maar vergeet dat hijzelf geen haar beter is. Ook het gemeentebestuur van Utrecht bewijst hieraan lippendienst. Wie locoburgemeester en PvdA-lijsttrekker Gilbert Isabella door de stad ziet fietsen, ziet ook dat hij een spoor aan verkeersovertredingen achter zich laat.

Wie in het buitenland komt, valt meteen het respect en de hoffelijkheid op van mensen ten opzichte van elkaar in de publieke ruimte. Daarvoor hoef je absoluut niet ver te reizen. Dat bevestigt het vermoeden dat er in Nederland iets mis is. Het zou een goed begin zijn elkaar aan te spreken op wangedrag, want dat is m.i. de enige manier om iets aan de huidige waarde(n)loze mentaliteit te veranderen. Het is ook een belangrijk verschil tussen gedrag op straat in ons land en in andere landen. Van de politiek hoef je niets te verwachten. In Utrecht doen alle overige partijen hun best om het GroenLinks en de PvdA naar de zin te maken. Dat is de snelste manier om op het pluche te belanden. Op 19 maart valt er in de stad dan ook niets te kiezen.