'Ongoing construction'

door Mr Harry La Croix

'Ongoing construction' citaat uit het rapport van het Internationale
Atoomagentschap over het Iraanse atoomprogramma)

Activiteiten zijn zichtbaar bij de zwaar bewaakte bovengrondse Iraanse installatie
in Arak. De internationale inspecteurs probeerden gedurende 18
maanden tevergeefs toegang te verkrijgen tot deze zwaarwater installatie. De satellietbeelden,
die op 9 februari 2013 zijn gemaakt, tonen aan dat Iran de productiefabriek van
zwaar water heeft geactiveerd. Zwaar water
is benodigd om een nucleaire reactor te activeren, die plutonium kan produceren.
Plutonium kan worden gebruikt voor het vervaardigen van een atoombom.

 De media.

Al geruime tijd
verschijnen in de media artikelen over, wat de Iraanse autoriteiten noemen,
‘het programma tot het verrijken van uranium, dat het land moet voorzien van
grote hoeveelheden elektriciteit’. Maar er is in de westerse wereld vrees,
grote vrees. Kan Iran, indien het opwerkingsprogramma succesvol is, naast
kernenergie, ook een atoombom vervaardigen. Dat risico wordt steeds groter
naarmate het opwerkingsprogramma voortduurt en succesvoller is. Het
Arak-complex bestaat uit een zwaar water installatie en een nucleaire reactor. Er
komen beelden naar buiten, waaruit blijkt dat wellicht de kernenergie niet de
enige drijfveer is van het regiem. Uit toespraken van de oude en nieuwe president van het land
kunnen we afleiden dat Iran streeft naar de vernietiging van de staat Israël. Is
het de bedoeling van Iran om Israël te vernietigen met een atoomwapen?

Eerste horde

Inspecteurs van het
Internationale Atoomagentschap (IAEA) hebben de nucleaire reactor van Arak geïnspecteerd,
maar zijn sinds augustus 2011 niet in staat gesteld om de zwaar waterinstallatie
te inspecteren. Iran heeft daarna herhaalde inspectieverzoeken geweigerd. De
westerse regeringen en de IAEA hebben al geruime tijd informatie over de
installatie te Arak. De huidige exclusieve beelden zijn echter het eerste
bewijs van activiteiten bij de installatie, die het vervaardigen van plutonium
reëel maken. De overige informatie dook op toen de wereldleiders gesprekken
hervatten met het regiem te Teheran over hun nucleaire ambities. Deze
informatie bevat beelden, die details van het complex van Fordow tonen, gelegen
honderden meters aan de voet van een berg en geheel afgeschermd, bij de heilige
stad Qom. Tijdens de besprekingen in Kazachstan hebben de wereldleiders
aangeboden de sancties te versoepelen in ruil voor concessies over Fordow. De
installatie is zwaar bewapend tegen luchtaanvallen. Iran houdt echter vol dat
de installaties bestemd zijn voor vredige doeleinden, maar de westerse
regeringen blijven vrezen dat Teheran een atoomwapen wil bouwen, of ten minste
over de technologie wil beschikken om er een te maken. Iran neemt volgens hen de
eerste horde om plutonium te produceren. Volgens het ‘Institute for Science and
International Security’ (ISIS), een denktank van de VS, zal de zwaar water
installatie te Arak, indien tot volledige capaciteit ontplooid, ongeveer
twintig pond plutonium per jaar kunnen produceren.

Paden, die tot een potentiele atoombom leiden

De treffende beelden tonen stoom boven het zwaar water complex van Arak, ze zijn het levende bewijs
dat het Iraanse regiem meerdere paden bewandelt om te komen tot een atoombom.
Eerdere internationale gesprekken betroffen namelijk de verrijking van uranium
in de installatie van Fordow. De nieuwe beelden van Arak markeren de
vooruitgang die Iran heeft gemaakt om installaties te activeren die plutonium
kunnen produceren. Hierdoor krijgt het land een tweede pad om een atoomwapen te
vervaardigen.

Vrees gerechtvaardigd?

Satellietbeelden tonen dat drie sites met ‘surface-to-air missiles’ en minstens 50 luchtverdedigingseenheden
deze onderzoeksreactor en zwaar water installatie beschermen, dit in
tegenstelling tot de installatie te Fordow, waar slechts één geleide wapen
batterij de uranium verrijkingsinstallatie beschermt. De verdediging van Arak
is zorgvuldig ontplooid op de hogere gebieden die de installatie omgeven, met
een buitenste ring van luchtverdedigingswapens ontplooid langs mogelijke
aanvalsroutes en een binnenste ring geplaatst rond de kern van de installatie.
De geleidewapen eenheden vindt men rond drie kanten van Arak. Een daarvan
toornt, hoog boven op de hoogste berg, boven de installatie. De verdediging van
Arak moet sterk zijn want deze installatie is van de Iraanse nucleaire sites
het meest kwetsbaar. Anders dan te Fordow, dat begraven is in de berg en te Natanz
dat eveneens grotendeels ondergronds ligt, schijnt het gehele complex te Arak
bovengronds te liggen. Of deze verdediging de luchtmachten van bijvoorbeeld de
meest waarschijnlijke tegenstanders, Israël en de VS, ook zal hinderen of bedreigen,
is een ander vraagstuk. De SAMs zijn verouderde wapens en hun model is bekend
als de Shahin.Iran
kocht onder het regiem van de Shah de Amerikaanse Hawk surface-to-air missiles
(SAMs), een ontwerp van 1960. De huidige leiders van Iran hebben dit systeem geërfd
na de revolutie van 1979. Ze hebben de Hawks gemoderniseerd door de
radargeleiding te updaten. Maar deze SAMs zijn niettemin tientallen jaren
verouderd. De luchtafweer zou volgens de Iraniërs in staat zijn om boven de
installatie de ‘lucht te vullen met een hagel van lood’, die een ‘close range
attack’ (directe aanval op korte afstand) buitengewoon gevaarlijk maakt. Maar
de Israëlische- en VS-luchtmacht zullen een dergelijke aanval nooit overwegen. Beide
landen hebben lange afstand wapens, die op honderden kilometers afstand van
Arak kunnen worden afgevuurd zonder hinder te ondervinden van de Iraanse
defensie. De verdediging met SAMs is het meest geconcentreerd ten westen van de
installatie; gezien als de meest waarschijnlijke aanvliegroute van vliegtuigen
die een ‘long range attack’ (aanval op grotere afstand) uitvoeren vanuit Israël.

Wanneer aanvallen?

Over het
tijdstip waarop en de mogelijke scenario’s waarmee kan worden aangevallen, verschillen
militaire en civiele deskundigen van mening. Het is bekend dat de Amerikaanse
krijgsmacht vorig jaar een aanvalsscenario in de praktijk heeft beoefend in de
Straat van Hormoez, waar op grote schaal is geoefend door de USNavy en aan
welke oefening ook vliegdekschepen deelnamen.  Ook is bekend dat een scenario is beoefend in
de vorm van een ‘command post exercise’ (CPX). Over eventuele Israëlische
scenario’s is zeer weinig bekend, evenals over de vraag of er daadwerkelijk
scenario’s zijn beoefend. Maar waarschijnlijk komt alles in een
stroomversnelling als de Iraanse regering de nog ontbrekende kennis of technologie
voor het vervaardigen van een atoombom, ‘ophaalt’ bij een bondgenoot. Dan zou
immers blijken dat het inderdaad gaat om het vervaardigen van een atoombom. Het
westen zou dan kunnen reageren. Sommige analisten denken dat voor Israël de
rode lijn is bereikt op het moment waarop Arak start met de verwerking van
plutonium. Maar als een reactie pas plaatsvindt als de kennis en technologie al
zijn binnengehaald dan veroorzaakt dat enorme complicaties, want een aanval zou
dan radioactieve straling kunnen veroorzaken.

Conclusie

De focus is gericht op de verrijking van uranium tot 20% in de diep in de grond
gebouwde installatie te Fordow. Deze installatie is te klein voor commerciële
doeleinden, maar is precies groot genoeg voor een wapenprogramma. Maar de
nadruk leggen op deze gevaren, leidt de aandacht af van andere zorgwekkende
installaties in Iran. Te vaak wordt vergeten dat de reactor van Arak bijna
gereed is volgend jaar. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft Iran
bevolen om te stoppen met de bouw van deze installatie omdat het plutonium kon
vervaardigen. Zoals alle naties die een atoombom hebben vervaardigd, volgt Iran
de twee wegen die daartoe leiden. Arak is een klassieke tweeledige installatie:
kan gebruikt worden voor het produceren van isotopen voor medische doeleinden
en voor andere civiele doeleinden. Maar het karakter en de omvang van de
installatie maken het ideaal voor de vervaardiging van de juiste hoeveelheid
plutonium per jaar geschikt voor het vervaardigen van een atoombom. De landen
India, Israël en Noord Korea gebruikten soortgelijke reactoren voor hun eerste
atoomwapens. Het ontbreekt Iran momenteel nog aan de kennis en technologie om
plutonium dat gebruikt kan worden in een bom te veredelen. Arak wordt door het
IAEA nauwlettend in de gaten gehouden en het agentschap zal direct piepen als
Iran de gebruikte staven opnieuw zal aanwenden, zelfs als Iran de installatie
zou kunnen bouwen. Maar wat als Iran de inspecteurs uitwijst, zoals Noord Korea
dat deed, en daarna de technologie en kennis vergaart van Pyongyang? De andere
installatie die over het hoofd wordt gezien is de grote ondergrondse
verrijkingsinstallatie te Natanz. Hier produceert Iran laag verrijkt uranium
(5%) alleen benodigd voor kernenergiecentrales. De experts hebben nu een
voorraad ontdekt, groot genoeg om vijf artoombommen te maken zodra het
materiaal verder wordt verrijkt voor wapensproduktie. De capaciteit van Natanz
neemt toe doordat meer en betere centrifuges worden geïnstalleerd. Het
verrijkingsniveau is voldoende voor kernenergie centrales. Maar een dergelijke
installatie is reeds aanwezig in Iran te Bushehr. Deze installatie krijgt zijn
brandstof uit Rusland en er is dus helemaal geen reden om voor civiel gebruik
in zijn geheel voort te gaan met het verrijken van uranium. De groeiende
voorraden van verrijkt uranium vormen dus een ernstig gevaar!.

[1] Zwaar water is benodigd voor een
kernreactor. Dit zware water wordt onder hoge druk (155 bar) gebruikt als
koeling en als moderator. In de primaire koelring wordt zwaar water gebruikt
als moderator om kernenergie te produceren uit niet verrijkt uranium. Het
afvalproduct is plutonium, na
verdere bewerkingen bruikbaar voor de productie van atoombommen.