Niemand behartigt Nederlands belang in eurozone

Mark, Jeroen en Klaas
Niemand behartigt de Nederlandse belangen in de eurozone, en dat geldt helaas niet alleen in vakantietijd. Zoals bekend tekent premier Rutte alles wat ze hem in Brussel onder zijn neus duwen en is de premier naar eigen zeggen bereid voor de redding van de euro 'bakken soevereiniteit' over te dragen. Onze minister van financiën Jeroen Dijsselbloem moet als voorzitter van de eurogroep 'objectief' blijven en dat gaat natuurlijk niet samen met opkomen voor het Nederlandse belang. Als hij dat al zou willen, want zijn partij de PvdA heeft helemaal niks met het Nederlandse belang in 'Europa'. En onze man bij de ECB? Sinds DNB-president Klaas Knot vorig jaar in Buitenhof verklaarde als lid van de governing council van de ECB geen boodschap te hebben aan het Nederlandse belang, weten we dat we ook in de ECB niet zijn vertegenwoordigd.

Laat ik even advocaat van de duivel spelen. Rutte zal ter verdediging aanvoeren dat hij alles tekent voor het behoud van onze banen, onze pensioenen en ons spaargeld, maar die mantra is, zoals eerder betoogd niet overtuigend. Dijsselbloem en Knot zouden ter verdediging kunnen aanvoeren dat het Nederlandse belang samenvalt met het 'Europese belang'. Maar in een eurozone die van belangentegenstellingen aan elkaar hangt is dat argument niet geloofwaardig.

Mercedessen
Dit alles is geen nieuws, maar ik memoreer het nog even om aan te geven dat we beter kunnen kijken naar Berlijn dan naar Den Haag als het om 'Europa' gaat. Want daar, in de Duitse hoofdstad, wordt in laatste instantie over onze toekomst beslist. Zonder ons. Weliswaar hebben de Fransen de Europese instituties (Commissie, ECB) stevig in hun greep en geven de Duitsers, soms na enig tegenstribbelen, om wille van de lieve vrede altijd wel toe aan de Franse eisen inzake meer geld voor de Zuid-Europese probleemlanden, maar anders dan de Fransen kunnen de Duitsers op ieder gewenst moment besluiten om de stekker uit het europroject te trekken. De economische fundamentals zijn zwaar in het voordeel van de Duitsers. Als ze geen zin meer hebben om geld in die bodemloze europut te storten dan kunnen ze er gewoon mee kappen. De Mercedessen en BMW's zie ze daar produceren zijn over de hele wereld gewild en die verkopen toch wel, ook als het in Europa wat minder gaat. Frankrijk, dat we zo langzamerhand toch wel tot de zwakke broeders in Europa mogen rekenen, heeft zo'n riante terugvalpositie niet en is veel meer afhankelijk van Duitsland dan omgekeerd. 

NSA
Gezien de onmiskenbare sleutelrol van Duitsland als het gaat om de toekomst van de euro kunnen we niet heen om de verkiezingen die daar in september worden gehouden. De papieren van Angela Merkel zijn de afgelopen weken flink gedaald. En dat is slecht nieuws, want als 'Rood-Groen' - voorstander van eurobonds - aan de macht komt dan zijn de rapen gaar. Nou is de euro niet echt een issue in de Duitse verkiezingen, domweg omdat de Duitsers de gevolgen van al die geldsmijterij, net als de Nederlanders, nog niet in hun portemonnee voelen. Dat komt pas als de verstrekte leningen niet worden afgelost, de garantstellingen tot betaling moeten leiden en de verliezen van de ECB moeten worden aangezuiverd. Bovendien gaat het momenteel relatief goed met de Duitse economie. De dalende populariteit van Merkel heeft dan ook niks te maken met de euro, maar is het gevolg van de NSA-afluisteraffaire. De bondskanselier deed het aanvankelijk voorkomen 'nichts gewusst' te hebben, maar naarmate er meer bijzonderheden bekend worden verliest die lezing meer en meer aan geloofwaardigheid.

'Entscheidungsschwach'
Columnist Wolfgang Münchau van Der Spiegel trekt deze week Merkels optreden in de afluisteraffaire breder en legt een relatie met de aanpak van de eurocrisis:

En de columnist ziet in het zwakke optreden van Merkel in de afluisteraffaire kansen voor de Rood-Groene oppositie:

En zo komt via een omweg toch de eurocrisis weer in beeld als verkiezingsthema.

Strategische opties
Welke strategische opties staan Duitsland ter beschikking voor de aanpak van de eurocrisis? Münchau noemt er drie:

1. Het doormodderscenario dat de econoom Hans-Werner Sinn eerder deze week ontvouwde in de Financial Times. Landen die het niet trekken moeten de mogelijkheid krijgen om (tijdelijk) uit de euro te treden teneinde orde op zaken te stellen, waarbij een haircut van hun staatsschuld onvermijdelijk zal zijn.

2. De eurobonds van Rood-Groen, wat gelijk staat aan een ongelimiteerde transferunie.

3. Uittreding [van Duitsland en mogelijk andere 'sterke' landen, HR]  uit de euro, zoals voorgestaan door de nieuwe partij Alternative für Deutschland.

Deze drie opties zijn volgens Münchau realistisch, in de zin van uitvoerbaar. Dat geldt volgens hem echter niet voor:

4. Het doormodderscenario à la Angela Merkel: meer van hetzelfde, of zo u wilt: de transferunie met de rem erop.

Als we op de weg van optie 4 doorgaan zal dat, aldus nog steeds Münchau, onvermijdelijk leiden tot een implosie van de muntunie met catastrofale gevolgen, vooral voor Duitsland.

Dit brengt ons op de komende verkiezingen. Het zou te ver gaan om Merkel vanwege de NSA-afluisteraffaire nu reeds tot aangeschoten wild te bestempelen. Maar de papieren van Rood-Groen zijn natuurlijk wel gestegen, en daarmee ook die van optie 2 (eurobonds). 

Als Merkel toch de verkiezingen wint en weer bondskanselier wordt dan kan het alle kanten op. Tenzij ze tot een grote coalitie met de SPD wordt gedwongen zal ze in eerste instantie terugvallen op haar geliefde doormodderscenario met meer van hetzelfde. Maar vroeg of laat zal de conclusie onontkoombaar zijn dat er wel een grote geldstroom van Noord naar Zuid gaat, maar dat er van alle beloofde saneringen en hervormingen in Zuid helemaal niks terecht komt. Dan zal de 'entscheidungsschwache' Merkel toch eens moeten kiezen.

Treurig
En zo wordt 700km verder naar het oosten beslist over onze financiële toekomst, zonder dat onze belangen worden meegewogen. Misschien niet helemaal te vermijden gezien de krachtsverhoudingen, maar treurig is het wel. Betalen moeten we, maar bepalen, ho maar. Met dank aan Mark, Jeroen en Klaas die het allemaal wel best lijken te vinden zo.