Mode, de musical: veel mode, weinig musical

Het Centraal Museum in Utrecht is de trotse eigenaar van een zeer uitgebreide en mode- en kostuumcollectie, die in de loop van de tijd is uitgegroeid tot ruim 10.000 voorwerpen. Deze toonaangevende verzameling bestaat naast kleding ook uit vele accessoires, zoals hoeden, schoenen en sieraden. Het museum is helaas niet in de gelegenheid om al deze stukken permanent tentoon te stellen, maar regelmatig worden er exposities georganiseerd waarin tenminste een deel te bewonderen valt. Deze keer kreeg de bekende en veelgeprezen mode-illustrator Piet Paris (echte naam Pieter ’t Hoen, geboren in 1962 te Den Haag) carte blanche om een tijdelijke tentoonstelling in te richten. Het was de bedoeling dat hij maar liefst zes hele zalen zou vullen en hij mocht zijn keuze maken uit de totale collectie van het Centraal Museum, maar objecten uit de hierboven genoemde modecollectie moesten als uitgangspunt dienen.

Het resultaat is een tentoonstelling met de opmerkelijke titel ‘Mode, de musical’. Een benaming die wellicht voor wat verwarring kan zorgen; zo dacht een vriendin van mij dat het hier ging om een expositie van kostuums uit musicals. Niet dus; naar de jurk van Glinda uit Wicked, de jasjes van de Jersey Boys uit de gelijknamige show of het masker van het mismaakte genie uit The Phantom of the Opera zul je tevergeefs moeten zoeken in Utrecht. Ik denk trouwens ook niet dat deze items zich bevinden in het depot van het Centraal Museum. Nee, Piet Paris heeft ‘de musical’ gebruikt als concept voor de expositie. Het idee is dat de bezoeker kennismaakt met twee heel verschillende zussen, Simone en Chantal, die in niks op elkaar lijken. Zo wordt ons bij aanvang verteld:

Het moge duidelijk zijn: Simone en Chantal zijn de hoofdpersonen en zij tonen ons de vrouwenmode door de eeuwen heen, zeg maar van 1750 tot heden. Maar omdat ze nogal verschillen qua smaak –warm versus koel, romantisch versus modern, overdadig versus minimalistisch – hullen de zussen zich in zeer verschillende outfits. Op deze manier toont Piet Paris zijn voorkeur voor dualiteit; de dames representeren de twee uitersten die hij ook in zichzelf herkent, namelijk een verlangen naar een streng en geordend leven versus een joie de vivre-mentaliteit. Om de bezoeker zo optimaal mogelijk door de ogen van een mode-illustrator naar de tentoonstelling te laten kijken heeft hij ervoor gekozen om het geheel de opzet van een musical te geven; we volgen Simone en Chantal in zes scènes en zien ze backstage, op de rode loper en op het podium. Tijdens deze tocht showen de dames ons ruim vijftig verschillende looks, die dus variëren van 18-eeuwse japonnen tot werk van moderne ontwerpers als Iris van Herpen, Jan Taminiau en Viktor & Rolf.

Dit klinkt allemaal heel interessant, en de prachtig –van top tot teen- aangeklede paspoppen (inclusief gezicht!) waren dat ook zeker, maar ik had grote moeite met het musical-concept. Ten eerste stoorde ik me lichtelijk aan de uitspraak van Piet Paris dat hij eigenlijk helemaal niet van musicals houdt, want waarom zou je er dan een expositie aan ophangen? Maar goed, die tegenstrijdigheid past dan wel weer binnen het thema van dualiteit, dus vooruit. En Piet geeft toe wel van My fair Lady te hebben genoten. Maar dan komt de bewering dat ‘musicals per definitie een Happy End kennen’; dit zou zijn weerklank vinden in het speelse karakter van de tentoonstelling en de gedachte dat confronterende smaakverschillen uiteindelijk toch kunnen samenkomen in een heerlijke harmonie. Dat laatste zal best, maar alle musicals een Happy End? Kom zeg. Ik weet niet of hij ná My Fair Lady nog wel eens een musical heeft gezien, maar ik kan alvast verklappen dat Titanic, Les Misèrables, Miss Saigon, Elisabeth, Evita, Sunset Boulevard en The Phantom of the Opera – om er maar even een paar te noemen – in ieder geval NIET goed aflopen.

Daar komt bij dat ik het musicalgehalte van Mode, de musical simpelweg niet kon ontdekken. Ik associeer een musical met muziek en zingende hoofdpersonen, maar dat zag ik de zussen Simone en Chantal niet doen. Ze stonden daar maar steeds zwijgend modebewust te wezen. Het idee van de verschillende scènes en de fashionstrijd is leuk, maar het geheel had in mijn ogen meer iets weg van een fotoroman dan van een schouwspel waar gewoonlijk zang en dans aan te pas komt. Dat neemt niet weg dat ik wel genoten heb van de expositie; de mode-items, een lust voor het oog, zijn door Piet Paris gecombineerd met andere voorwerpen uit het museum, zoals een kapstok, klok, vaas of schilderij. Hierdoor staat de mode niet op zichzelf maar maakt het deel uit van de omgeving.

Al met al een kijkje waard, deze ‘modemusical’, die de bezoeker zeker stof tot discussie op zal leveren, maar ik waardeer Piet Paris toch meer als tekenaar dan als curator.