Klimaatspijbelaars, kritisch denken leer je niet op het Malieveld. Kom eens met échte oplossingen!

Beste scholieren, ik daag jullie uit tot échte duurzame oplossingen!

Het is lovenswaardig dat jullie idealen hebben! Dat meen ik oprecht. Iedere generatie die jullie vooraf ging herkent zich hierin.

Ook al wil een groep schoolleiders anders laten blijken, jullie zijn daarentegen niet kritischer dan eerdere generaties. Sterker nog, kritisch denken leer je niet op het Malieveld, eerder door studie, discussie, reflectie, het constant uitdagen van je eigen opinie en door momenten van afzondering. Jullie zijn in deze zin dus niet uniek.

Ook wij waren jong en strijdbaar. Maar ook wij wisten niet geheel waar wij het over hadden en waren hypocriet, net als jullie. Het was wel gemakkelijker om niet met onze hypocrisie geconfronteerd te worden in onze tijd.

We droegen geen bont, dat deden vooral de generaties voor ons en dus konden we makkelijk opkomen voor de jonge weerloze zeehonden die werden doodgeknuppeld voor hun witte vachtje. Vooral onze moeders en oma’s gebruikten haarlak, dus achter die ozonlaag konden we ons zo scharen. Veeteelt was een ver-van-ons-bed-show, dus was het ook eenvoudig om je uit te spreken tegen zure regen. Sowieso is het gemakkelijk als jongere om ergens tegen te zijn. Later zal je erachter komen dat dat namelijk eigen is aan de levensfase waarin jullie je bevinden. Afzetten is zelfs gezond dan.

We gingen weliswaar niet naar het Malieveld, maar schreven bevlogen spreekbeurten en aanbaden Greenpeace. Om er later als volwassene achter te komen dat milieuorganisaties buiten het milieu nog wel meer bezig zijn met zichzelf in stand houden. Maar ook de overheid en het bedrijfsleven hebben behoorlijk last van instandhoudingsdrang ten koste van het juiste doen. Feitelijk is het mens- c.q. soorteigen en tot op zekere hoogte acceptabel. Maar die hoogte wordt door menigeen graag onverantwoord opgerekt. De generatie voor ons ageerden met de flowerpower beweging tegen oorlog, honger en armoede in de wereld om vervolgens als volwassenen flink aan deze ongelijkheid bij te dragen.

Er op terugkijkend wisten we feitelijk helemaal niet waar we mee bezig waren. Daarvoor waren we gewoonweg te jong. Ons werd aangepraat dat eigen dieren houden en vervolgens zelf slachten zielig was en dat de bioindustrie en slachthuizen veel beter waren. Wat wisten wij veel, dat dat niet klopte?! We zagen op basis van de verhalen van onze ouders die kip zonder kop nog even door de tuin heen rennen en vonden het walgelijk.

Nu we ouder zijn weten we wel beter. Hoe fijn is het niet voor een dier vrij rond te scharrelen, zelf het eigen eten uit de natuur te kiezen en bijgevoederd te worden met de beste restjes die mensen aanbieden. Na een voldaan leven, weliswaar nog steeds kort, geslacht te worden en dat bij voorkeur alles wordt gebruikt van je dierenlijf, geen restje dat verloren gaat. Dat in plaats van dat het voer je door de strot wordt geduwd zonder enige vorm van bewegingsruimte, om je maar zo snel mogelijk vet te mesten met ‘turbo’voeding en dan te slachten. Ik weet het, dierenactivisten vinden beiden geen optie. Maar vlees eten mag. Onder andere de opbouw van ons gebit en darmstelsel zijn een duidelijk bewijs dat wij omnivoren zijn, zo heeft de natuur het voorzien. Dat er mensen zijn die geen dieren willen eten, is ook prima. Ook variaties onder mensen heeft de natuur voorzien, zo heeft de mensheid namelijk de beste overlevingskansen. Daar draait het leven voor elke soort om: overleving.

Dat de overheid zich op doorgeslagen wijze met ons dieet wil gaan bemoeien, druist in tegen deze wet van overleving. De veestapel moet drastisch worden verkleind en we moeten vooral meer eten van wat op de akkers en in de kassen groeit, al dan niet genetisch gemanipuleerd. Kakkerlakken, kweekvlees, kweekvis, meelwormen, heerlijk toch?! Dat wild(e) vis en wit vlees het gezondste vis/vlees is voor de mens, is in het kader van klimaatverandering geheel niet interessant meer. Gezien we in Nederland intensief voedsel verbouwen, is bemesting onontbeerlijk om de gronden niet uit te putten. Houden we daarvoor nog wel genoeg gezonde mest over als de veestapel sterk wordt uitgedund?

Maar goed, terug naar jong, strijdbaar, onwetend en hypocriet. Dat een groep van jullie jong en strijdbaar is, demonstreerden jullie deze week donderdag op het Malieveld. Dat jullie minder weten dan oudere mensen is een feit. Hoe langer jullie zullen rondlopen op deze aardbol, hoe meer jullie normaliter zullen begrijpen en zullen ontdekken dat alles op deze wereld met elkaar samenhangt en elkaar beïnvloed. Of social media dit proces versnelt is maar de vraag. Dat is onder andere sterk afhankelijk van op welke wijze jullie dit gebruiken, bereid zijn tot diepere studie, reflectie, discussie en in hoeverre jullie de vaardigheid bezitten om kritisch na te denken, om zo onderscheid te kunnen maken tussen feit en fictie. En dat laatste blijft voor de meesten zelfs op latere leeftijd moeilijk! Oftewel, mocht je in aanleg slim zijn, ook slimme mensen kunnen onwetend zijn c.q. blijven.

Door die onwetendheid zijn jullie ook extra kwetsbaar. De meesten van jullie zullen zich er niet van bewust zijn dat er belangengroepen zijn die dankbaar gebruik maken van jullie bevlogenheid. Zo wordt jullie klimaatactie ondersteund door een brief ondertekend door 350 wetenschappers. Voor wie goed leest, feitelijk 347 wetenschappers waarvan 116 hoogleraren. Merendeel mensen die hun bestaansrecht te danken hebben aan de in ontwikkeling zijnde nieuwe economie van onder andere windmolens, zonnepanelen en elektrische auto’s. Ze zijn dus partijdig. Ook van andere klimaataanhangers krijgen jullie volop steun, want hoe komen jullie anders aan dat busvervoer? Dan vraag ik mij af hoeveel van jullie naar het Malieveld zouden zijn gekomen, als je op eigen houtje daar had moeten komen zoals in eerdere tijden? En hoeveel van jullie gingen er echt naar het Malieveld om het klimaat? Hoeveel van jullie maakt klimaatbewuste keuzes? Hoeveel van jullie zien het enkel als een leuk dagje uit? Hoeveel van jullie zijn enkel meegekomen vanwege groepsdruk? Hoeveel van jullie wil gewoon even de keel open zetten? Hoeveel van jullie spijbelt liever dan naar school te gaan?

Uit onderzoek blijkt dat de échte klimaatspijbelaars niet representatief zijn voor alle jongeren. Hoewel de meeste van jullie jongeren zich wel zorgen maken over klimaatverandering, maken de meesten zich geen zorgen dat ze zelf getroffen zullen worden. De meesten van jullie denken niet dat minder vlees eten effect zal hebben en is ook niet bereid om te minderen. Hoewel velen een verband leggen tussen vliegen en klimaatverandering, is een minderheid van jullie bereid het vliegtuig minder vaak te nemen. En ook minder shoppen ligt bij jullie gevoelig. Wie de jongere dagelijks observeert herkent dat beeld: hippe kleding, mobieltjes, reisjes, lekker chillen… Het is niet ondenkbaar dat jullie generatie de meeste wegwerpblikjes en -flesjes kopen en na afloop achteloos op de grond deponeren. Sinds de introductie van het plastic is dat geen enkele jonge generatie meer vreemd.

De vraag die mij dan nog rest aan jullie die naar het Malieveld trokken, wat ga je doen om niet hypocriet over te komen? Zie je de oplossing in het volzetten van de Noordzee met windmolens die maar een klein deel kunnen voorzien in onze energiebehoefte en het aquatische landschap gigantisch veranderen? Zie je de oplossing in overal zonneparken waar landbouwgrond is, waardoor we ons voedsel moeten gaan importeren uit het buitenland? Ben je ervan overtuigd dat windmolens en zonnepanelen, die slechts vooral op bepaalde momenten stroom leveren (bij veel wind; vooral in de zomer), de huidige betaalbare en betrouwbare energievoorziening perfect kunnen vervangen? Geloof je dat ook nog als je weet dat je ontzettend veel windmolens en zonnepanelen nodig hebt om in de totale Nederlandse energievraag te voorzien en je dus waarschijnlijk het buitenland daarvoor ook nodig zult hebben? Wordt de wereld er echt beter van als we massaal overal de bossen kappen voor onze energievoorziening en de CO2 uitstoot daarvan op basis van een boekhoudkundig trucje niet hoeven mee te rekenen?

Denk je dat bedrijven die restwarmte leveren geen misbruik (zullen) maken van hun monopoliepositie en de energieprijzen alleen maar hoger zullen worden voor de huishoudens waaraan restwarmte geleverd wordt? Wist je dat een half miljoen huishoudens nu al gevoelig is voor energiearmoede c.q. belastingarmoede en dit alleen maar zal toenemen als je wind- en zonneparken massaal op de huidige wijze blijft subsidiëren? Jullie hechten mogelijk nog niet zoveel belang aan auto’s, maar hoe wil je de mobiliteit straks duurzaam en tegelijkertijd betaalbaar maken, als je erachter komt dat betaalbare woningen alleen nog te vinden zijn in de regio en (hoogopgeleid) werk vooral in de stad is? Dat is jullie toekomstperspectief. Het openbaar vervoer (OV) heeft nog nooit het solidariteitsbeginsel toegepast als het gaat om bereikbaarheid, betaalbaarheid en efficiënt OV in de regio, waarom zouden ze dat nu doen? Omdat jullie voor het klimaat spijbelen? Als het excuus toen was dat de kosten te hoog zijn, waarom zou dat dan nu anders zijn? Dit alles is onderdeel van het huidige/ beoogde klimaatbeleid.

Op basis van de huidige stand der techniek en het feit dat Nederland plat is, is het meest duurzame, betrouwbare, betaalbare alternatief voor fossiel op dit moment kernenergie voor onze energievoorziening. Met weinig kan je heel veel energie opwekken. Het nadeel is kernafval, volgens experts ter grootte van een tennisbal voor elk mensenleven. Een ander nadeel is een mogelijke kernramp die wel eens in het verleden is voorgekomen. Zijn jullie bereid voor kernenergie te kiezen (mogelijk kernfusie in de toekomst), want met windmolens en zonnepanelen gaan we er echt niet komen? Als Nederland minder plat was geweest, hadden we bijvoorbeeld een stuwdam zoals de Aswandam in Egypte kunnen bouwen. Deze dam kan behoorlijk wat elektriciteit opwekken en lijkt ideaal, maar is het ook zelfs niet. Door de dam worden de oevers van de Nijl niet langer meer met regelmaat overspoeld door vruchtbaar slib, waardoor landbouwgronden minder vruchtbaar zijn geworden. Oftewel, élk ingrijpen van de mens in de natuur brengt onbalans met zich mee. Hoe groot de nadelige effecten zullen zijn op het zeeleven in de Noordzee door windmolens, zal in de toekomst blijken, maar dat die er zullen zijn, is zeker. En ook kweekvisboerderijen in de Noordzee hebben nadelige consequenties voor het aquatisch milieu.

Dus beste scholieren, aan allen die oprecht op het Malieveld stonden ten behoeve van de bescherming van ons leefmilieu, wat gaan jullie er effectief aan doen? Gaan we door met het uitvoeren van het huidige/beoogd klimaatbeleid of gaan we voor écht duurzaam en dus ook sociaal en betrouwbaar zodat iedereen in Nederland én de wereld kan uitkijken naar een betere toekomst voor zichzelf, elkaar en de toekomstige generaties?

Ik daag jullie uit tot échte duurzame oplossingen. Dan pas heb je daadwerkelijk impact!

Vicki Van Lommel is milieudeskundige op het gebied van duurzaamheid, klimaat, energie en circulaire economie