Internationale reacties op de Egyptische staatsgreep

De datum is 6 september 1980. In de Anatolische provinciehoofdstad  Konya, van oudsher een centrum van religieus conservatisme in Turkije, vindt een demonstratie plaats. Aanhangers van de islamistische Nationale Heilspartij droegen groene doeken, de kleur van de islam, en bleven tijdens het klinken van het Turkse volkslied demonstratief op de grond zitten. Een reportage over de gebeurtenissen in Konya werd die zelfde avond op het Turkse journaal uitgezonden en dit maakte heel Turkije getuige van de islamistische uitdaging jegens het seculiere regime.

Het is een overstatement deze demonstratie aan te merken als de oorzaak van de militaire staatsgreep die zich een week later voltrok, aangezien deze al bijna een jaar eerder door de legerleiding gepland was, maar het was precies dat soort provocatie dat de angst voor een islamitische machtsovername in Turkije aanwakkerde.

Het jaar is 1991. De Algerijnse regering verklaarde de verkiezingen ongeldig omdat zij wisten dat de islamisten zouden winnen.

In beide situaties reageerde NAVO bondgenoten met enige opluchting. Een jaar voor de betreffende Turkse staatsgreep kwam het regime der Twaalver Sjiieten in Iran immers aan de macht. Hiermee veranderde de belangrijkste westerse bondgenoot in de regio bijna overnight in een aartsvijand. Het Westen haalde dus opgelucht adem en keurde de Turkse staatsgreep stilzwijgend goed.

Hetzelfde gold voor de Algerijnse staatsgreep in 1991. De VS bleef stil en stonden Frankrijk toe die Algerijnse militaire regering te helpen de burgeroorlog te winnen.

Ondanks dat de staatsgrepen ondemocratische en zelfs bloedige affaires waren, getuigde het van politieke redelijkheid en common sense de staatsgrepen stilzwijgend te gedogen.

Anno 2012 lijkt het Westen echter anders aan te kijken tegen een identiek fenomeen, deze keer op Egyptische bodem. De Amerikaanse Minister van Defensie, Leon Panetta stelde dat de militaire machtsgreep ‘highlighted the need to move forward expeditiously with Egypt’s political transition, including conducting new legislative elections as soon as possible.’

Senator Patrick J. Leahy stelde: ‘I would not want to see the U.S. government write checks for contracts with Egypt’s military under the present uncertain circumstances.’

In tegenstelling tot het einde van de vorige eeuw, lijkt het besef te zijn verdwenen dat het islamisme een vijandige stroming is. Islamistische groeperingen worden niet langer beschouwd, zoals zij beschouwd zouden moeten worden: als groeperingen die een expansiegerichte religieuze apartheidsideologie verkondigen.

Het zijn vreemde taferelen, Panetta stelt in essentie dat de macht zo snel mogelijk aan de Moslimbroederschap overgedragen moet worden. Een Senator stelt dat zij moeten stoppen met het in stand houden van relaties met het enige component van het toekomstige Egypte waar het Westen nog enige invloed op heeft: het leger.

Het besef is in het Westen niet meer aanwezig dat ‘Death to America’ en ‘We shall conquer Rome’ zeer breed onderschreven leuzen zijn in islamistische kringen. Het is niet langer aan het Westen de islamistische machtsovername tegen te gaan, maar er is toch geen enkele reden onze vijanden – want dat zijn het – sneller in het zadel te helpen?

De vraag is overigens wel of de actie van het leger op lange termijn zin heeft. Naar alle waarschijnlijkheid is het slechts uitstel van executie. De islamisten bezitten 75% van het parlement en leveren de president, de prototype Moslimbroeder jihadist: Mohammed Morsi. De Moslimbroeders regeren met de zegen van de Egyptische bevolking.

Het leger ontleent zijn macht aan Washington, zonder Amerikaans geld zijn ze binnen een jaar failliet. Hoe moet een leger dat draait op geld van de grote Satan en dat geen legitimiteit heeft onder zijn bevolking, op lange termijn de macht behouden in een regio waar de tijdsgeest onbetwist toebehoort aan de islamisten?

De Moslimbroeders hebben de macht geproefd, het bewerkstelligen van de soevereiniteit van Allah, een drijvend concept in islamistische politiek, was na 80 jaar strijd eindelijk in zicht. Het is absoluut uitgesloten dat de Moslimbroederschap zich hier bij neerlegt. 

De ontwikkelingen volgens zich in Egypte snel op, maar de contouren zijn duidelijk. Het leger noch de Moslimbroederschap zullen het opgeven. Het leger ontleent zijn bestaan aan de grote Satan, de Moslimbroederschap heeft de zegen van de bevolking. Het kunnen explosieve tijden worden.