In Harmonization We Trust

Het Openbaar Ministerie onderzoekt een fraudezaak waar met zogenaamde ‘Doorstroom BV’s’ van in Nederland gevestigde trustkantoren een bedrag van €123 miljoen is witgewassen. Die Doorstroom BV’s worden vooral gebruikt om royalty inkomsten van bands als U2 en de Rolling Stones te incasseren en op fiscaal gunstige wijze weer door te sluizen naar de oorspronkelijke rechthebbenden. Dit is allemaal legaal dankzij internationale verdragen die Nederland Belastingland heeft. Op zich niks aan de hand dus. De fraude kon echter eenvoudig gepleegd worden doordat de doorstroom BV’s tot voor kort niet onder het regime vallen van de uit 2004 daterende Wet Toezicht Trustkantoren. In 2012 is dat gat in de wetgeving hersteld, overigens op verzoek van de trustkantoren zelf.

Nu is het gebruik van de doorstroom constructies al flink afgenomen maar voor grote internationale bedrijven bestaan er nog steeds tal van mogelijkheden om belastingheffing te ontwijken of te minimaliseren. Het zijn geen activiteiten waarmee ze zich erg populair maken bij het grote publiek. Maar dat bedrijven gebruik maken van dit soort constructies vind ik op zich volkomen begrijpelijk. Dat betekent echter niet dat ik het wenselijk vind dat ze bestaan. Zeker, voor een individueel land kan het positieve gevolgen hebben dat bedrijven er om fiscale redenen een juridische zetel hebben. Het geeft werk aan fiscalisten, advocaten en andere specialisten. En in hun kielzog profiteren restaurateurs en tal van andere dienstverleners ook van de fiscale tovenarij. Op zich dus ook begrijpelijk dat landen met gunstige regelingen bedrijven proberen te lokken. Maar dat leidt eenvoudig tot race naar beneden die resulteert in steeds lagere belastingen op bedrijfswinsten. Gegeven een noodzakelijke bepaalde omvang aan belastingopbrengsten betekent dat hogere belastingen op arbeid, consumptie of particuliere vermogens.

Laten we eerlijk zijn. Echt waarde toevoegen doen al die hoogopgeleide belastingspecialisten niet. Ze creëren geen diensten waar we als maatschappij als geheel uiteindelijk mee gediend zijn. Welvaart en welzijn gaan er niet door op vooruit. De hele belastingbedrijfstak bestaat alleen bij de gratie van complexe regelgeving. Het zou dus heel goed zijn als de reden waarom al die experts een baan hebben wordt weggenomen. Dat kan alleen door vereenvoudiging – en zeker ook internationale harmonisatie- van de regels. Uiteraard is dit geen pleidooi voor (te) hoge belastingen op winst. Die zijn geen incentive voor ondernemerschap, net zo min als (te) hoge belastingen op arbeid een aanmoediging zijn om te gaan werken. Maar van regels die nodeloos complex zijn kan een maatschappij als geheel nooit profijt hebben. Dat geeft alleen kansen aan bepaalde deelbelangen.

Met een transparanter stelsel met minder loopholes hebben belastingplichtige bedrijven minder behoefte aan allerlei specialisten. Dan kunnen al die slimme jongens en meisjes die nu als fiscalist een mooie carrière willen gaan maken iets anders studeren dat per saldo meer maatschappelijke toegevoegde waarde geeft.