Het Spaanse graan kan de orkaan niet weerstaan

Spanje gaat economisch een rampzalige week tegemoet, al is het verre van onwaarschijnlijk dat het de komende maanden niet nog veel erger worden zal. De scheuren in het Europese zandkasteel worden steeds minder houdbaar, en de vloed komt op.

Uit de cijfers die ons allen bekend zijn weten we al dat het niet goed gaat in Spanje. De huizenprijzen kelderden in februari tov 2011 met 31,8%, de rente op Spaanse staatsleningen passeerde afgelopen vrijdag de als kritisch beschouwde grens van 6% en de werkeloosheid ligt op 23% van de beroepsbevolking (jeugd: 50%), en stijgt nog steeds. Het zijn cijfers die aangeven dat het land op een catastrofe aan koerst, als een mammoettanker die door een stroomversnelling gegrepen is.

Kan het erger? Het ís erger.

- Officieel staat de Spaanse staatsschuld op 60% van het GDP. Wie wat dieper kijkt kan niet anders dan erkennen dat 90% een realistischer percentage is, en ik heb gereputeerde analisten zien spreken over 113%. Dit is ook exclusief de garanties afgegeven door de Spaanse staat. Hierbij gaat het om 79 Miljard euro.

- Het Spaanse bankwezen staat op omvallen. Als gevolg daarvan weigeren andere banken hen nog iets te lenen, met als gevolg dat de leningen door deze banken van de ECB afgelopen maand de 270 miljard passeerden. En daardoor ook door landen als Duitsland en Nederland zijn gegarandeerd. Maar leningen aan bedrijven en particulieren worden niet meer verstrekt. Maandag 23 april komt Moody's met nieuwe ratings voor de Spaanse banken, en men verwacht een bloedbad, met verlagingen tot 4 stappen.

- De vastgoedsector, de bubble waarop de Spaanse economie zo lang dreef, kent tenminste 20% hypotheken die nooit zullen worden afgelost, en die verliezen zullen uiteindelijk (via de banken) voor rekening van de staat (of EU!) komen. Schattingen van een verdere daling van de prijzen schommelen thans tussen de 25 en 35%. Verhoging van die percentages is niet uitgesloten. Het aantal huizenbezitters dat zijn hypotheek niet meer betalen kan is sinds 2008 vertienvoudigd.

- De werkloosheid zal naar verwachting dit jaar stijgen naar 26%, en dat laat nog buiten beschouwing dat circa 50% van de Spaanse ZZP'ers komende jaren geen opdrachten zal kunnen acquireren. Maar het is inclusief de projectie dat een nieuwe wet werkgevers stimuleren zal de lonen te verlagen, in plaats van massaontslagen toe te passen.

- De Spaanse arbeidsproductiviteit (maatstaf voor concurrentievermogen) is de laagste van Europa.

Bovenstaande gaat nog voorbij aan de problemen die de nieuwe Spaanse regering ondervindt bij de noodzakelijke bezuinigingen. De geruststellingen uit Madrid - dat de bui ziet hangen - worden steeds schriller. De EU eist dat Spanje dit jaar 23 miljard extra bezuinigt, iets wat alleen als cosmetische operatie te realiseren is. Dat zij een groot deel van die bezuinigingen haalt bij de budgetten van de regio's, die zonder uitzondering zelf op de rand van een faillissement balanceren geeft aan dat men dat beseft, en geen oplossing ziet. En dat is dan nog gericht op een financieringstekort van 5,5% dit jaar.

Donderdag komt echter het klapstuk van deze week. Spanje heeft acuut 10 miljard nodig om haar schulden te herfinancieren, in het kader van het voortgaande spel om gaten te vullen met gaten. Als het al lukt die 10 miljard op te halen, blijft de vraag: tegen welke prijs? Additioneel is dat tegelijk met Spanje ook Frankrijk een nieuwe staatslening wil plaatsen. Nu de Duitse rente op een historisch dieptepunt is belandt (met dus een steeds groter wordende spread), worden de scheuren in het euro-kaartenhuis opnieuw breder.

Algemeen wordt erkend, dat Spanje too big too fail, en too big to bail is. Echter, meer en meer volgt Spanje de laatste maanden het Griekse scenario, en dat zal door het grotere economische gewicht van het land (12e economie wereldwijd) nog veel moeilijker te stoppen blijken dan de val van het betrekkelijk economische lichtgewicht Griekenland.

De euro zal deze week niet instorten, maar de vraag blijft hoe lang de ECB (en de Duitsers) dit spelletje vol willen houden. De inzet wordt steeds hoger, terwijl de kansen op succes navenant slinken.