'Het is in het belang van Nederland dat er financiële hulp voor Italië komt! Een EU-exit van Italië is schadelijk!'

“Geen voorwaarden voor de Europese steun, anders doen we het wel zonder jullie”, aldus de Italiaanse Premier Conte onlangs. Voor de derde keer in iets meer dan 100 jaar staat Italië weer voor de opgave uit een diep dal op te krabbelen. De eerste twee keer na een oorlog, nu na een pandemie. Het land heeft daarbij vier keuzes: een Alleingang, wat het verlaten van de eurozone of een Italexit zou betekenen; of Europese financiële steun met economische voorwaarden, dat wil zeggen zich verplichten tot sociaaleconomische hervormingen. Dit zijn de twee opties waarnaar Conte verwees. De laatste heeft duidelijk de voorkeur van Nederland.

De derde keuzemogelijkheid betreft Chinese financiële steun met politieke voorwaarden, dat wil zeggen zich verplichten tot het ondersteunen van China’s politieke agenda in Europe en de wereld. Dit is een reële optie. De Italiaanse haven in Trieste is al onderdeel van China’s nieuwe Zijderoute. China is druk bezig Italië te ondersteunen in de coronacrisis. De vierde en laatste optie, directe leningen voor corona-gerelateerde medische zorg en werkeloosheid, wordt in de eurotop van 23 april besproken. De mogelijkheid, die Italië het liefst zou hebben, namelijk financiële steun voor de economische wederopbouw zonder voorwaarden lijkt na het akkoord van de Europese ministers van financiën deze week definitief van tafel.

De eerste keer toen Italië uitgeput aan de grond zat, in 1918, besloot het land onder leiding van Mussolini het zelf te doen. Men was gefrustreerd over het gebrek aan steun, die ze van de geallieerden kregen, nadat Italië hen geholpen had WO I te winnen. Uiteindelijk kwam het land politiek en economisch in een negatieve spiraal, die eindigde in 1945 toen Italië weer straatarm uit de oorlog kam. Toen koos Italië voor financiële steun (Marshallhulp) op politieke voorwaarden: de communisten buiten de regering houden. Er volgde een periode van economische groei en welvaart. Maar er zat ook een prijskaartje aan. Het lukte alleen de communisten buiten de regering te houden ten koste van enorme concessies aan de vakbeweging. Met als gevolg dat Italië sinds jaren kampt met een inflexibele arbeidsmarkt en lage productiviteit. De economie wordt op gang gehouden door productie naar het buitenland te verplaatsen, tijdelijke arbeidscontracten en een fikse zwarte arbeidsmarkt.

Het is in het belang van Nederland en Italië om na de eurotop verder te onderhandelen, zodat behalve directe noodhulp er ook financiële hulp voor de wederopbouw vrijkomt. Maar wèl op voorwaarde van het accepteren van sociaaleconomische hervormingen. De welvaart van alle landen in de EU hangt af van een grote en goed functionerende binnenmarkt van economisch sterke landen. Een Italexit of een grotere invloed van China is voor Italië en Europa op langere termijn economisch schadelijk. Het zou de Europese Unie enorm verzwakken en de statuur van Italië in de wereld verminderen. In beide gevallen zal Italië bovendien ten prooi vallen aan de maffia. We willen toch geen narcostaat in Zuid-Europa?