Goede voornemens

Woelig jaartje. Er is veel gebeurd in 2014. Het jaar van het paard. De hardwerkende, niet altijd even diplomatieke koppige doordraver uit de Chinese dierenriem.

Maar eind december wordt het rustiger. Als we in de meer contemplatieve tijd van het jaar zitten lijkt er minder te gebeuren. De tijd staat even een beetje stil wanneer we thuis collectief aan de kalkoen zitten. De samenleving draait op nachtwachtbezetting. We stellen lijstjes op, of luisteren ernaar. We blikken vooruit en kijken terug.

Hoe blijvend zullen al die nu nog verse herinneringen zijn? Wat zijn de voorvallen die ons uit het bijna afgelopen jaar echt zullen bijblijven? Bij bepaalde jaartallen denk je als vanzelfsprekend aan één enkele gebeurtenis. 1914? Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. 1929? De beurskrach. 1989? De val van de muur. 2001? 9/11. Maar wat is hét defining moment van 2014? Ik zou het eigenlijk niet weten. Voor veel Nederlanders zal het ongetwijfeld het jaar van de MH17 zijn. Maar hoe tragisch en misdadig het neerschieten van een lijnvliegtuig ook was, op het internationale toneel is het een voetnoot.

Wellicht zal 2014 de boeken ingaan als het jaar van de wrede en weerzinwekkende opmars van de Islamitische Staat. Het is te vroeg om er iets van te zeggen. Het is goed mogelijk dat 2014 een jaar zonder smoel zal blijken te zijn. Ja, er is veel gebeurd. Maar niets dat zich kan kwalificeren als game changer. Wat mij betreft was 2014 het jaar van het grote doormodderen. Zeker en vooral op het belangrijkste dossier waar Europa nu al jaren mee worstelt: de toekomst van de euro.

Dat de euro nog bestaat en de grootste financiële crisis in 80 jaar heeft overleefd, kan op zich als een politieke prestatie van wereldformaat worden gezien. Maar vriend en vijand zijn het er ondertussen over eens dat om de muntunie echt duurzaam te verankeren er simpelweg meer nodig is dan een beetje integratie via de achterdeur. Om een muntunie echt te laten functioneren is een stevige politieke en begrotingsunie nodig. Het is dat of een bepaalde vorm van ontvlechting. Het is deze keuze die vroeg of laat gemaakt moet worden. Die moet worden voorgelegd aan de Europese kiezer. Maar vooralsnog lijkt dat niet te gaan gebeuren.

Het huidige beleid van voortmodderen met een door het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) bepaald economisch beleid heeft de zaak tot nu toe bij elkaar gehouden. Maar de prijs is hoog. Je kunt natuurlijk de ogen sluiten voor de torenhoge werkloosheid in met name Zuid-Europa. Of zeggen dat dit niets met de muntunie te maken heeft. Lees verder op pagina twee.

Ik heb nog nooit van iemand een plausibele verklaring gehoord hoe ook zonder euro en SGP de jeugdwerkloosheid in landen als Griekenland en Spanje meer dan 50 procent zou zijn. Dat soort percentages komt nergens ter wereld voor. Behalve in grote gebieden van de eurozone. Grote delen van de regio die volgens haar politiek leiders al in 2010 de meest dynamische en competitieve economie ter wereld had moeten zijn, zijn veranderd in een economisch sterfhuis. Jongeren die kunnen, emigreren massaal.

Wanneer het over de euro gaat, beperkt de discussie zich niet tot economische aspecten. Vaak worden er (geo)politieke elementen bij betrokken.

"Vergeet niet dat het Europese integratieproject ons 70 jaar vrede heeft opgeleverd," zei Hoogleraar en uitgesproken euro voorstander Lex Hoogduin op 15 december in een interview. Hij heeft gelijk. Dat is een grote verworvenheid. Maar de vraag blijft of die vrede alleen verder bestendigd kon worden met de introductie van een gemeenschappelijke munt.

Het is een heel groot goed dat we al heel lang geen oorlog meer hebben gekend. Dat er geen bommen meer vallen op onze prachtige steden en dorpen. Maar in plaats daarvan zijn hele landen economisch in de as gelegd. Goddank sturen door nationale trots verblinde monarchen en generaals geen miljoenen jonge soldaten de loopgraven meer in om te sterven in de modder zoals honderd jaar geleden.

Nu betalen miljoenen de prijs met werkloosheid en gebrek aan perspectief om een disfunctionele muntunie in de lucht te houden. Ik hoop dat onze politieke leiders de moed kunnen opbrengen om te erkennen dat deze muntunie niet werkt. Dat het beleid dat voortvloeit uit de kaders van het SGP deflatoir en destructief werkt. En dat het tijd wordt om dat te erkennen en dat het anders moet. Vergaande politieke en economische intergratie. Of de stekker eruit.

In deze tijd van het jaar is er meer tijd en ruimte voor reflectie dan normaal. We kijken terug en blikken vooruit. We maken lijstjes. Ook met goede voornemens. Laten we hopen dat het daar vervolgens niet bij blijft. Laat 2015 een jaar worden van echte doorbraken.

Voor iedereen een heel goed en gezond nieuw jaar!