Getouwtrek China en VS om ASML legt in één keer de geopolitieke verhoudingen bloot

Brabantse chipfabrikant ASML is plotseling speelbal geworden in de geopolitieke arena. In Nederland wordt getwijfeld over het al dan niet toestaan van de verkoop van ASML-apparaten aan China. Amerika dreigt met sancties en hier roept men vooral om méér EU...

De machines van ASML maken het mogelijk om 'razendsnel en nauwkeurig' elektronische chips te maken. ASML mag ze echter niet aan China verkopen, en over de reden is men meer dan duidelijk: 'China kan er misbruik van maken'. Met 'men' wordt dan ook vooral Amerika bedoeld, en iedere partij die hun commando per direct opvolgt.

Amerika is op dit vlak bereid om de geopolitieke verhoudingen haarfijn te benoemen. Dan is het menens, want onder normale diplomatieke verhoudingen was dit zeer schofferend geweest. Dat ze zelfs bereid zijn om te dreigen met handelsmaatregelen tegen Nederland, lijkt aan te tonen dat ze ook de daad bij het woord zullen voegen.

En geef ze wat dat betreft eens ongelijk? Volgens mij is er geen enkel Chinees bedrijf dat niet verbonden is met de Chinese overheid. In iedere fabriek zit wel een Communistische Partijkantoor. Intellectueel eigendom, patent- en octrooirechten of copywrite zijn voor hun slechts naïeve, leuke concepten. Zodra je wat overhandigt is er binnen de kortste keren een slap aftreksel van een fatsoenlijke kopie van jouw product op de markt. En met een beetje pech concurreert die jou er nog uit ook.

Maar los van het economische belang is er bovenal het politieke (militaire) belang. Chips worden ook in het leger steeds meer van belang en een potentiële vijand zo'n voorsprong geven, kan misschien wel het domste zijn wat iemand ooit heeft gedaan.

Rob de Wijk van het Haags Centrum voor Strategische Studies, maar ook D66-Kamerlid Kees Verhoeven, grijpen deze situatie aan pleiten juist voor meer EU. Die laatste deed dat bij Buitenhof tegenover GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik, die wonder boven wonder gelukkig nog wél het verstand had om de chipmachines niet aan China te willen verkopen.

Het pro-EU-argument is volstrekt naïef. Zij pleiten voor het creëren van een 'sterke onderhandelingspositie' door als EU te onderhandelen over contracten en tegeneisen te stellen. Zo zouden China en Amerika de EU-lidstaten niet afzonderlijk tegen elkaar kunnen uitspelen. De vraag is echter of het uitmaakt wat er onderhandeld en ondertekend wordt. Want ook al is de EU op dit front één blok, wat gaat ze doen als China de afspraken schendt? En om het nog erger te maken pleit De Wijk er ook nog eens voor om Europese bedrijven toegang te geven tot China. Zie dan nog maar eens een onderhandelingspositie te hebben...