Genocide in Irak

De Nederlandse overheid heeft de mond vol van 'mensenrechten', maar grijpt niet in als er genocide wordt gepleegd terwijl de hele wereld toekijkt.

In een brief aan de Tweede Kamer liet minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans gisteren weten dat hij zich ernstig zorgen maakt over de behandeling van Yazidi's, christenen en andere religieuze minderheden in het deel van Irak waar ISIS het tegenwoordig voor het zeggen heeft. Hij vond het dan ook prijzenswaardig dat de EU en de Arabische Liga de massamoorden van de radicaal-soennitische organisatie in de strengst mogelijke bewoordingen hebben veroordeeld.

Ja, ja, daar was onze minister bui-ten-ge-woon over te spreken. Zo'n internationale veroordeling hakt er natuurlijk wel in. ISIS - of welke organisatie dan ook - moet zich dat wel aantrekken. Ik verwacht dan ook, samen met Timmermans, dat ISIS het moorden staakt en gezellig thee gaat drinken met Koerdische, christelijke, en Iraakse leiders over de toekomst van dat land. 

Helaas voor de minister denkt Pieter Omtzigt van het CDA daar net een beetje anders over. Hij vindt dat het kabinet lang niet ver genoeg is gegaan in zijn reactie op de martel- en moordpraktijken van ISIS en eist actie. Ook vraagt hij zich af wat het kabinet eigenlijk van plan is te doen aan Nederlandse Syriëgangers die binnenkort ongetwijfeld terugkeren, terwijl ze betrokken zijn geweest bij, in de woorden van president Barack Obama, "een genocide".

Tot zover mijn introductie. Nu is het woord aan Omtzigt zelf.

Michael van der Galien.

Genocide

Gisteravond laat gebruikte president Obama deze term in zijn speech: “ISIL forces below have called for the systematic destruction of the entire Yezidi people, which would constitute genocide”. IS(IS) heeft dus opgeroepen tot de systematische vernietiging van de Yezidi’s en dat zou genocide betekenen.

De gevolgen van deze uitspraak zijn verstrekkend. In 2012 hield Obama een vlammend betoog, waarin hij zeer helder was: “preventing mass atrocities and genocide is a core national security interest and a core moral responsibility of the United States of America”. Het voorkomen van genocide is een morele kernverantwoordelijkheid van de Verenigde Staten.

Helderder kan hij het niet zeggen. En in alle eerlijkheid: het voorkomen van genocide staat ook centraal in de internationale rechtsorde sinds 1945. Eerder dit jaar bevestigde de veiligheidsraad dit nog unaniem. Zij bevestigde ook de doctrine van de ‘responsability to protect’, de verantwoordelijkheid om volken te beschermen tegen genocide, oorlogsmisdaden, ethnic cleansing en misdaden tegen de menselijkheid.  

ISIS blijft dus moorden, blijft oorlogsmisdaden begaan (zoals het op zeer brute wijze vermoorden van krijgsgevangen genomen soldaten) en is nu dus bezig met genocide.

Daarover schrijft minister Timmermans in zijn brief van gisteren (die verscheen voor de speech van Obama) niets. Hij schrijft dat de internationale gemeenschap unaniem is in haar afkeuring en veroordeling van de daden en methoden waarvan IS(IS) zich bedient. En hij spreekt over sterke veroordelingen van de EU en de Arabische Liga. Er is ook voldoende geld voor noodhulp beschikbaar.
Maar hij maakt niet duidelijk hoe die noodhulp nu, op dit moment, direct de Yazidi’s, christenen en andere minderheden kan bereiken. Hij sluit af met: “Een duurzaam einde aan de politieke- en veiligheidscrisis in Irak, en daarmee hopelijk een einde aan het geweld tegen minderheden, kan uiteindelijk alleen worden bereikt als Iraakse (en regionale) leiders hun verantwoordelijkheid nemen en stappen blijven zetten in de richting van een inclusieve, politieke en duurzame oplossing.”

Nu weet ik niet of hij denkt dat ISIS een opleiding “polderen” gevolgd heeft, maar de khalief – één van regionale leiders daar in Irak - gaat dit tot op de laatste dag niet doen, zoveel is wel duidelijk. Dus welke oplossing achter de redenering van Timmermans zit, is totaal een raadsel.

Het Nederlandse mensenrechtenbeleid, uitgewerkt in de nota “Respect en recht voor ieder mens” kan natuurlijk volledig de prullenbak in als je geen actie onderneemt tegen een dreigende genocide. Je kunt niet andere landen aanspreken op bijvoorbeeld het oppakken van een dissident, terwijl je bij genocide niets anders doet dan een veroordeling.

Bij Rwanda liet de wereld het ook een aantal maanden lopen en greep te laat in. De gevolgen waren gruwelijk.

Veel te laat een genocide bij zijn naam noemen is trouwens een constant gevaar. Meer dan 99 jaar na de Armeense genocide, die in 1997 door de the International Association of Genocide Scholars unaniem erkend is, evenals door het Nederlandse parlement middels de motie-Rouvoet, wil de Nederlandse regering daar nog steeds niet aan. In 2014 schrijft Timmermans: “Het kabinet acht het van belang dat Turkije en Armenië tot een gezamenlijke positie komen over de kwestie van de Armeense genocide.”

Nu is het duidelijk dat Turkije niet wil erkennen, dus dit gaat nog wel even duren. Turkije ziet zichzelf in zekere zin als de opvolger van het Ottomaanse rijk. Merkwaardig dus dat de Nederlandse regering vindt dat zij mag bepalen of genocide heeft plaatsgevonden. 

Die erkenning is wel van belang, want precies dezelfde Christelijke minderheden die toen slachtoffer waren, worden nu direct bedreigd door ISIS. Misschien is het tijd die genocide eens heel helder te herkennen

Want de pre-genocidale fase is allang begonnen: mensen worden geïdentificeerd met een teken op hun huis (dit keer niet op hun jas), hun eigendommen worden afgenomen, hun burgerrechten worden afgenomen. Een aantal tegenstanders van het beleid wordt op zeer publieke wijze geëxecuteerd. En heiligdommen en graven worden verbrand, omgebouwd of vernietigd. Dit is de manier om ook echt elke herinnering aan een volk alvast uit te vegen.

Daarna volgen bij genocides de verdrijvingen, deportaties en dood. Op dit moment zijn velen verdreven en verstoken van water en voedsel.

Met een erkenning dat dit genocide is of zou kunnen zijn, wordt de EU gedwongen onder ogen te zien dat meer dan duizend mensen met een Brits, Nederlands, Duits, Frans, Belgisch of ander EU-paspoort meevechten met ISIS en zich dus direct of indirect een genocide uitvoeren. 

Een rechtsstaat die die mensen niet heel snel vindt, oppakt en berecht, is natuurlijk totaal ongeloofwaardig. Wel de verkeersboetes op de A2, maar geen actie tegen genocide, ondermijnt onze staat en onze samenleving.

Dit nalaten betekent overigens ook Russische roulette spelen met de samenleving. Na deelname aan een genocide, worden mensen echt niet allemaal eerzame burgers, zoveel is wel duidelijk na de aanslag in Brussel. En vergeet niet: IS(IS) ontkent niet alleen het bestaansrecht van Yazidi’s, die zij als duivelaanbidders beschouwt, maar ook van niet-gelovigen en dus het grootste deel van de Nederlandse samenleving.