'Duwen we het slavernijverleden van Amsterdam weg? Onzin, we wentelen ons juist in diep gevoelde schuld!'

Amsterdam was diep verweven met slavernij. Of toch niet? Martin van Rossum van het Internationaal Instituut voor de Sociale Geschiedenis, IISG, onderzocht het Amsterdamse slavernijverleden en komt tot de conclusie dat het belang van de stad groot en langdurig was. Frits Bosch gaat op onderzoek uit.

Hoe groot was het belang van Amsterdam bij slavernij nu echt?
In zijn onderzoek staat dat de ‘slavernij goed was voor 10,36% van het bbp van provincie Holland’. Het was niet 10,35, of 10,40, nee, 10,36%, op één honderdste nauwkeurig. Het CPB kan nog niet eens op 1 jaar de BNP groei inschatten en cijfers van voorgaande jaren moeten fors worden bijgesteld. Dan meent Van Rossum 10,36% bbp zo’n 300 jaar geleden. Dit is buitengewoon knap van Van Rossum. Zijn er mensen die dit geloven? Maar stel nu eens dat het waar is voor de provincie Holland, betekent dit voor heel Nederland dan delen door twaakf? Dan komen we beneden 1% uit voor het hele land. Waar praten we dan nog over? Spoort dan zijn opmerking “het werkt nog steeds door”? Hoe dan?

Lopen de verschillende onderzoeken over de financiële bijdrage aan de economische groei van ons land sterk uiteen?
Ja, enorm, maar geen wonder, het is zo’n 300 jaar geleden. Maar één ding staat wel vast: het was marginaal. Prof. Piet Emmer meldt me dat het aandeel van alle economische activiteiten verbonden met slavenhandel en slavernij door voor het topjaar 1770 is berekend op 5 procent. Het totaal aantal slaven bedroeg naar schatting 530.000. Voor de hele periode van de slavernij (1630-1863) schat Emmer die bijdrage op enkele procenten (1 à 2). Hij zou niet weten "hoe dit doorwerkt", zoals Van Rossum stelt. Ik trouwens ook niet. Werkt de kinderarbeid uit de voorbije eeuwen ook nog door? Overigens meent Emmer dat het hier alleen gaat om de slavernij in het Atlantische gebied. Het is juist dat ook de VOC van slavenarbeid gebruik maakte. Het probleem is dat de meeste Aziatische producten werden vervaardigd door locale producenten in Azië. Hoe dat gebeurde is onbekend, maar het ligt in de verwachting dat daarbij ook ‘onvrije arbeid’ is gebruikt. Gezegd wordt dat we het slavernijverleden niet moeten wegduwen. Onzin, integendeel, we wentelen ons in diep gevoelde schuld. De schuldhype.

Wat zegt het Historisch Nieuwsblad over ons bewustzijn over kolonialisme en slavernij op 29 september 2020?
“Al met al wordt de kritiek dat Nederlandse schoolmethoden weinig doen aan kolonialisme en slavernij door ons onderzoek weerlegd. In kwantitatieve zin hebben deze onderwerpen een prominente plek in de boeken. De meeste auteurs onderkennen het maatschappelijk belang om jongeren met deze geschiedenis te confronteren. Ze grijpen de lessen over slavernij en kolonialisme dikwijls aan om leerlingen te wapenen tegen hedendaags racisme. Over de manier waarop sommige methoden de thema’s inhoudelijk uitwerken kun je discussiëren. Maar daarvoor kijken de schrijvers van schoolboeken naar de academici, die het zelf op veel punten ook nog niet met elkaar eens zijn.”

Waarvan akte, Historisch Nieuwsblad.

Wat vindt de donkere Thomas Sowell, hoogleraar sociale economie en culturele historie van het Amerikaanse Hoover Institute hiervan?
Sowell wordt algemeen beschouwd als dé deskundige op deze terreinen. Plat gezegd: hij vindt het flauwekul. Ook hij wijst er op dat slavernij een probleem is zo oud als de mensheid van vele duizenden jaren. En hij zegt dat er nog steeds slavernij is, met name buiten Westerse landen. Het Westen was het eerste om slavernij af te schaffen. Slavernij is geen Westerse uitvinding, maar zo oud als de weg naar Rome en ver daarvoor. Maar opvallend genoeg horen we weinig over de slavernij bij Arabieren. Het is volstrekt buiten de realiteit om te denken dat ‘wij’ doen alsof deze geschiedenis niet bij ons hoort en dat geschiedenis maar geen geschiedenis wordt. Integendeel, precies omgekeerd.

Auteur Orville Breedveld schreef het artikel ‘Slavenhandel was niet een exclusief wit bedrijf’ in het NRC op 29 augustus. Slavenhandel was een samenwerking tussen blank, zwart en zandkleurig. En ook Breedveld: slavenhandel stamt van duizenden jaren. West-Europa deed slechts kort mee en was het eerste gebied om slavernij af te schaffen. Simon Schama: "Tegenwoordig acht men het een misverstand dat geschiedenis over het verleden gaat." De bestudering van de Nederlandse geschiedenis lijkt niet langer een beschrijving van hoe het 'toen' was, onder erkenning van de normen en waarden die toen golden. We vinden tegenwoordig dat onze geschiedenis oproept tot een morele therapie voor het heden. Kwalijk. Geschiedenis is geschiedenis en dat moet het blijven.

Vindt Sowell dat herstelbetalingen aan nabestaanden moeten plaatsvinden?
Nee, hij vindt dat een belachelijke gedachte, het slaat volgens hem nergens op, zie zijn YouTubevideo’s. Moeten we excuses maken? Nee! Excuses veronderstellen eigen schuld. Maar bloedschuld bestaat niet, dus excuses zijn niet op z’n plaats. Wij kunnen geen excuses maken, omdat wij in het heden het niet deden. Excusare betekent in het latijn schuld weghalen. Dat is onmogelijk, want de daders leven niet meer. Causa = oorzaak, de oorzaak nemen wij niet weg. Om excuses uit te spreken – en vermeende slachtoffers en politiek correcten moedigen ertoe aan – hoeft niet en moet niet. Het huidige Nederlandse volk het slavernijverleden aanrekenen is historisch incorrect.

Komen er herstelbetalingen en excuses?
Ja natuurlijk! Er komt een officiële bijeenkomst. Er zal geknield worden en de vuist wordt in de lucht gestoken! We wentelen ons in deze schuldhype. Heerlijk!

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.