De hollanditis komt nu van links en rechts

Bron: flickr
Veel kritiek op de afwijzende houding van de PvdA over het kabinetsplan een trainingsmissie naar Afghanistan uit te zenden, nu ook van het linkse geweten Jan Pronk, die zijn eigen partij gebrek aan geloofwaardigheid verwijt. Het moeilijke van Pronk is dat hij de missie ook afwijst, maar op andere gronden dan Job Cohen, waardoor de hele discussie onbegrijpelijk aan het worden is. Niet verwonderlijk dat dan zeventig procent van de kiezers tegen is. Er is blijkbaar niemand meer die kan uitleggen waarom de NAVO in Afghanistan is en waarom Nederland nog gehoor zou moeten geven aan de Amerikaanse oproep troepen en/of trainers te leveren. Dat neemt niet weg dat het heel sportief was van Diederik Samsom dat hij reageerde op een eerdere post op DDS waarin de PvdA-fractie vanwege de houding inzake Afghanistan werd bekritiseerd (ook rechtse politici kunnen hieraan een voorbeeld nemen; het valt hier ten lande dus wel mee met de giftige toon van het debat).

Ooit was de hollanditis een virus bij links en progressieve christenen,

die begin jaren tachtig tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisvluchtwapens op Nederlandse bodem protesteerden. Vanwege het besmettingsgevaar richting andere NAVO-landen sprak de historicus Walter Laqueur van 'hollanditis', omdat deze protestbeweging in Nederland relatief de meeste aanhang had en heel West-Europa in de geest van een neutralistisch pacifisme dreigde te brengen. De strijdkreet van het IKV was ook 'Help de kernwapens de wereld uit - te beginnen uit Nederland'. Dat veronderstelde een Nederlandse gidslandrol die onvermoede nationalistische sentimenten losmaakte. De plaatsing van Amerikaanse kernwapens op West-Europese bodem werd door NAVO-strategen noodzakelijk geacht om de koppeling tussen beide werelddelen in stand te houden. Het gold tevens als westers antwoord op de bewapening van de Sovjet-Unie, om te laten zien dat het Atlantisch Bondgenootschap ondanks de interne verschillen nog steeds tot een gemeenschappelijk daadkrachtig optreden in staat was. Dat was toen al niet makkelijk uit te leggen (veel mensen geloofden niet meer in de Russische dreiging en zagen een kernoorlog en de eigen kernwapens als een groter gevaar), maar duidelijk was wel dat het bondgenootschap zijn eenheid moest bewaren en dat de verschillende leden niet door de Sovjet-Unie tegen elkaar mochten worden uitgespeeld. Dat bij elkaar houden van de eigen gelederen was een defensieve doelstelling (het idee dat de Sovjetbezetting van Oost-Europa moest worden 'teruggerold' was allang opgegeven), maar voorstanders van plaatsing werden vaak voor 'rechts' uitgemaakt en zouden Koude Oorlog-hitsers zijn.

De NAVO-aanwezigheid in Afghanistan is anders van aard, maar het bewaren van de onderlinge solidariteit en van een gemeenschappelijke wilskracht is vergelijkbaar. Tegenstanders van aanwezigheid in Afghanistan zijn nu bij links en rechts te vinden: velen spreken van een hopeloze missie. Duidelijk is dat de zaken niet voorspoedig verlopen, al was dat realiter ook nooit echt te verwachten. Het zou al mooi zijn als de zaak niet veel erger wordt en buurland Pakistan voor verdere 'talibanisering' kan worden behoed. Het gaat hier om een strijd van de (zeer) lange adem, waarbij snel succes niet in het verschiet ligt, al kun je wel zeggen dat het terug aan de macht komen van de Taliban te voorkomen moet zijn. Dat bewind werd in 2001 binnen zes weken uit de hoofdstad Kabul verdreven, dus zo machteloos en onbekwaam is het Westen nu ook weer niet. Een ongeorganiseerde aftocht, uit ongeduld en frustratie over de onhandelbaarheid van dit woeste deel van de wereld, zou op een nederlaag en ernstig geloofwaardigheidsverlies voor de NAVO neerkomen. Dat zou inderdaad 'de overwinning' voor de Taliban zijn die ook zijn (negatieve) uitstraling naar de rest van de wereld kan hebben en de vijanden van het Westen kan bemoedigen. Denk aan de Amerikaanse aftocht uit Vietnam in 1975, met in de slipstream vier jaar later uiteindelijk ook de val van de sjah en de Iraanse revolutie.

Het merkwaardige is dat juist diegenen die het sterkst op de noodzaak van het bestrijden van de islamisering wijzen, en ook 'de superioriteit' van het Westen benadrukken en voor wie alle cultuurrelativering uit den boze is, tegen de missie naar Afghanistan zijn. Nederland heeft daar volgens hen niks te zoeken, stort zich in een kansloze en niet te winnen oorlog, en zou dat alleen maar doen om Amerika terwille te zijn. Maar zelfs als dat laatste het geval is, blijft het de vraag wat daar zo verkeerd aan is. Denken deze critici dat Nederland het moslimterrorisme in zijn eentje kan bestrijden? En waar blijft de gemeenschappelijke vuist van het Westen als de band met Amerika wordt losgelaten? Kunnen we ineens zonder de NAVO? Je kunt over de NAVO-strategie allerlei kritische vragen hebben (die zijn er bij alle lidstaten ook volop), maar naar buiten toe blijft een gemeenschappelijk optreden van groot belang. Daarbij is het niet aan een kleine lidstaat als Nederland om het voortouw te nemen bij de aftocht of een exit-strategie. Dat is een zaak van het bondgenootschap als geheel en van Amerika als grootste leidende mogendheid in het bijzonder. Hier geldt nog steeds het motto van Bush, ook al wordt dat door Obama veel minder duidelijk of helemaal niet uitgesproken: 'wie niet voor ons is, is tegen ons'. Wie tegen de uitzending naar Afghanistan is, doorkruist de NAVO-strategie en maakt het voor het vrije Westen extra moeilijk om een gemeenschappelijk antwoord op de dreiging van het moslimterrorisme te formuleren. Wie vóór het vrije Westen is, moet de westerse gelederen gesloten houden en is dus pro-Amerikaans en pro-Atlantisch. Sommige dingen liggen heel eenvoudig, hoeveel strategische bedenkingen je wat de uitvoering betreft verder ook kunt verzinnen. Dat geldt voor links, en voor rechts.