De economie moet NU OPEN! Economische schade wordt anders veel groter dan corona ooit kan aanrichten
De afgelopen twee maanden zijn virologen, medici, onderzoekers en IC verzorgers voortdurend aan het woord geweest. Zo, nu mogen wij, economen, ook eens wat roepen. Er is ruim voldoende stof om commentaar op de gang van zaken te geven. Minister Wopke Hoekstra gooit al z’n financiële wapens in de strijd om de schadelijke effecten voor de economie te mitigeren. We houden ons hart vast of dit goed gaat!
We gaan een diepe recessie in met een economische krimp van 7,5% volgens het IMF, hetgeen het zwartste scenario van het Centraal Planbureau licht overtreft. Het IMF onderschat traditioneel de economische groei zowel naar boven als naar beneden in 56% van de gevallen. We moeten er dus ernstig rekening mee houden dat de economische groei dit jaar nog lager uitkomt. Ik ben al twee maanden geleden uitgegaan van – 10% krimp, dat lijkt me nog steeds een veilige schatting.
De staatsschuld loopt op van 48% naar 65% (489 miljard) en overtreft daarmee het plafond van 60% van het BNP. Vergeleken bij de Zuid-Europese staatschulden is 65% van het BNP nog uiterst bescheiden. De EU staatsschuld ligt gemiddeld op 84% van het BNP. Het Financieele Dagblad constateert onjuist van dit ons “een buffer oplevert van 300 miljard”, hoe idioot kunnen we worden om het verder naar dat percentage te laten oplopen. Over de staatsschuld zegt Hoekstra: “de enige zekerheid die we hebben is dat deze zal worden bijgesteld.” In welke richting zegt hij er niet bij, maar ga er maar van uit dat dit in een ongunstige richting zal zijn.
Het begrotingstekort loopt angstaanjagend op naar 12%, terwijl de EU norm maximaal 3% bedraagt van het BNP.
De crisis slaat een gigantisch gat in de begroting door de gigantisch oplopende overheidsuitgaven – de noodmaatregelen kosten nu 20 miljard - , de slinkende belastinginkomsten en de economische krimp. De geplande overheidsuitgaven blijven in tact: aanpak van ondermijning, compensatie van ouders in de toeslagaffaire, structurele tegenvallers op de onderwijsbegroting, bestrijding van stikstof en CO2 uitgaven. De oorspronkelijke kosten van noodmaatregelen zijn nu al achterhaald: loonsubsidies, bijstand voor ondernemers en zelfstandigen, uitstel van belastingen of afstel? Wat moet worden afgeschreven op de vorderingen? Wat zijn de verliezen op staatsgaranties?
Wat gaan we doen met KLM heer Hoekstra? Hoekstra heeft al een investering van €744 miljoen als een half miljard verjonast. Gaat daar nog meer bijkomen op kosten van onze dappere belastingbetalers? Doet u twee tot vier miljard naar deze luchtvervuiler? Is daar rekening mee gehouden? Gaat het ondersteuningsbedrag van deze kansloze onderneming oplopen naar zeven miljard? Donkerrode lamp!
Last but not least: wat zijn de afdrachten aan de EU? Daar is al veel over te doen geweest en de vraag is hoe Mark Rutte en Wopke Hoekstra voet bij stuk gaan houden. Gaan jullie tegemoet komen aan het gejengel, het gedreig van Zuid-Europese landen? Landen die intern geen enkele solidariteit met elkaar tonen? Enige ruimte om hier wat extra’s te doen is er überhaupt niet. Hoekstra vermeldt: “de crisismaatregelen die in Brussel bedacht worden zullen een opwaarts effect hebben.” Dat is een eufemistische uitdrukking voor “het zal de spuigaten uitlopen.”
Hoe moeten de huidige conditie van de Nederlandse staatsfinanciën beoordelen? Twee woorden: bar slecht. De ruimte wordt nu volledig opgesoupeerd. Mocht er nog een financiële klap komen dan is het “jammer, maar helaas”. De kredietcrisis van 2008/2009 had als gevolg een begrotingstekort van 5%. Daar schrokken we toen al enorm van want het plafond was 3%, nu gaan we naar 12% met enkel zicht op nog hoger.
Het duurde vanaf 2008 tot 2012 totdat de overheidsfinanciën weer op orde waren met lastenverzwaringen en bezuinigingen. Bezuinigingen waren er onder meer op de zorg (!!), onderwijs en lagere ambtenaren. De economie vertoonde sindsdien geringe groei ondanks de ultiem lage rente die met kracht door ECB-directeur Mario Draghi kunstmatig omlaag werd geduwd ten behoeve van zijn bloedeigen Italië. De noordelijke EU sputterde wat tegen, Klas Knot mompelde de af ten toe iets in de trant van – parafraserend – “dit is niet goed.” Nu zitten we met de gebakken peren: het rente-instrument is bot en onbruikbaar.
Dus het duurde lang voordat de financiële crisis verwerkt was. Rutte zegt dat die 2008/2009-crisis een langdurige was en de coronacrisis nu een kortstondige krimp zal opleveren: “We zullen als samenleving verstandig en met alle noodzakelijke maatregelen de schade beperkt kunnen houden.” Ik mag het met hem hopen! Heeft onze premier daar gelijk in? Het is begrijpelijk dat hij teksten aflevert als “houd er de moed maar in en houd vol!”
Maar als we eerlijk zijn dan moeten we constateren dat Hoekstra nu alles inzet om de economie overeind te houden. Terecht, maar gaat hij nu niet wat al te drastisch te werk? Bedenk dat de overheid een bar slechte ondernemer is en nu met miljarden strooit om rijp en groen overeind te houden. Enige analyse over kredietwaardigheid – zoals banken plegen te doen – is er niet bij. Een begrotingtekort van 12% (€92 miljard) is ridicuul want de huidige onzekerheid is megagroot, zoals Hoekstra zelf toegeeft.
Ik vind het buitengewoon onverstandig om nu al het geld wat je in je portemonnee uit te geven. Als corona 2.0 zou toeslaan heeft hij geen wapens meer in handen. En zoals gezegd: de rente is al achterlijk laag, dus een rentedaling nog verder in het negatieve ter vermeende stimulering werkt averechts. Bij nog verdere monetaire verruiming bereiken we het ‘point of no return.’
De EU is daar al hard naar op weg: Brussel kent geen grenzen en kijkt vooral onze kant op. Kortom, we moeten niet alleen ons hart vasthouden wat betreft corona, maar vooral wat dit aanricht op onze financiën en economie. We gaan langs het randje en er nu zelfs overheen. Het is niet voor niets dat onze lieve belastingbetalers zo krom lopen!
Tot slot een paar opmerkingen. Wat mij opvalt is dat we niets horen over enige salariskrimp bij de 915.000 ambtenaren die Nederland rijk is. Kunnen we daar niet enige bezuiniging laten plaatsvinden? Al was het maar uit solidariteit met allen die nu enorm financieel getroffen worden? Ambtenaren houden zich angstvallig koest en hopen dat de gifbeker aan hen voorbij zal gaan.
Voorts valt mij op dat tijdens de bijna tien jaar lange regeerpriode van Mark Rutte deze voortdurend in het teken heeft gestaan van méér welvaart en ondersteuning van het grootkapitaal. Denk alleen al aan de dividendbelastingaffaire. Het woord ‘welzijn’ kwam in Rutte’s vocabulaire niet voor tot onze schade en schande. Breek me de bek niet open over de verloedering die tijdens zijn regeerperiode in Nederland heeft plaatsgevonden. De rapporten van ondermeer WRR en Onderwijsraad en SCP staan er bol van, hoewel genegeerd door onze politiek-correcte medemensen. ‘Economische groei’ en nog eens economische groei, daar ging het bij Mark Rutte enkel om, technocratisch tot en met. De gevleugelde uitdrukking van deze charmeur was voor mensen die hem visieloosheid verweten: “Als je visie wil, dan moet je naar de opticiën.” Dat hebben we dus geweten. We zitten nu op een punt dat we de economie amper meer op de rails kunnen houden en ondernemers snakken naar het opgaan daarvan. Maar nu zegt Rutte – parafraserend: we blijven nog dicht ten behoeve van ons welzijn. Niets is zo veranderlijk als de mens!
Laatste opmerking: de situatie waarin de westerse wereld verkeert is veel ernstiger dan de meesten doorhebben. De werkloosheid in de Verenigde Staten schiet van 3,5% vóór corona naar 25% tijdens corona. De werkloosheid van Nederland kan op 10% of meer uitkomen. Hoe dat plaatje er voor Zuid-Europese landen er uit gaat zien, daar wil ik liever niet over nadenken: dramatisch. Dit is een crisis die veel erger is dan de kredietcrisis en het erge is dat de beschikbare monetaire en fiscale middelen bot zijn geworden. Aan de Europese Unie hebben we helemaal niets, met een wanhopige euro in ons midden. Waar gaat dit heen? Niemand die het weet, maar ik weet wel één ding: DE ECONOMIE MOET NU OPEN. GEEN MOMENT MEER WACHTEN. ANDERS WORDT DE ECONOMISCHE SCHADE VEEL GROTER DAN CORONA OOIT KAN AANRICHTEN.
Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.
