Column Jan Roos: Het RIVM faalt met hoofdletter F, en toch blijft Rutte blind op hun corona-adviezen varen

Normaalgesproken moet je in crisitijd gewoon luisteren naar de deskundigen. Maar ditmaal is het anders, aldus Jan Roos. Want het RIVM heeft zoveel onwaarheden verspreid, dat je het Nederlanders niet kwalijk kan nemen dat zij zelf informatie bij elkaar zijn gaan sprokkelen.

'Zeventien miljoen mensen, waarvan zestien miljoen virologen.' Dat zou zomaar het nieuwe coronalied kunnen worden. Want inderdaad heeft sinds kort zo'n beetje iedereen verstand van pandemieën en de bestrijding ervan. Normaal word ik altijd een beetje moe van types die, zonder kennis van zaken, staan te brullen hoe het allemaal moet.

Alleen deze keer is het heel begrijpelijk dat mensen zelf informatie gaan verzamelen en hun standpunten delen, aangezien de overheid steeds tegenstrijdigheden verspreidt en de deskundigen van het RIVM iedere keer weer aantonen niet erg deskundig te zijn. We kennen de tijdlijn van berichten van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Eerst was er niks aan de hand en zou het virus nauwelijks besmettelijk zijn van mens op mens en nu zitten we in een “intelligente lockdown” omdat er dagelijks meer dan honderd mensen aan die ongevaarlijke corona sterven. Dat geeft de burger nou niet echt vertrouwen en is een reden om dan maar zelf op onderzoek uit te gaan. Falen met een hoofdletter F, en toch blijft Rutte blind op hen varen.

‘Mondkapjes op doen heeft geen enkele zin’, zei RIVM-directeur infectieziektebestrijding Jaap van Dissel van de week. Ook dat is weer ingehaald door de tijd. In andere landen in Europa wordt het belang van die mondkapjes juist steeds groter. In Oostenrijk is het zelfs verplicht als je de supermarkt in wil. Ook in China, waar het virus vandaan komt, moet je een mondkapje verplicht dragen als je naar buiten wil. Amerika overweegt het nu ook aangezien wetenschappers daar het belang van het dragen hebben aangetoond. De Duitse tegenhanger van het RIVM, het Robert Koch-Institut, heeft zijn richtlijnen in de strijd tegen het coronavirus aangepast en pleit nu ook voor het mondkapje.

Nu wil ik afstand doen van complotgekkies - de waarheid is immers al eng genoeg - maar we hadden nou eenmaal niet genoeg mondkapjes in Nederland. En hopla, het Rijksinstituut vindt die dingen opeens onnodig. Dan kan je de klok erop gelijk zetten dat we over twee weken ook die mondkapjes moeten dragen. Waarschijnlijk precies op het moment dat er wel genoeg zijn.

Ook was de misrekening van het aantal dagen op de IC van corona-patiënten opvallend. Het RIVM berekende dat het tien dagen betreft. Pas 19 maart kwam daar opeens verandering in, het bleek in werkelijkheid om een ligduur van tussen de twee en vier weken te gaan. Er zijn mensen om minder grote fouten aan de kant gezet. Edoch blijft het kabinet het grootst mogelijke vertrouwen in ze houden. Dat zou er mee te maken kunnen hebben dat het onderschatten van die ligdagen Rutte cum suis goed uitkwam, omdat het aantal IC-plekken in ons land dramatisch laag is. Niet geheel toevallig door het vernietigende bezuinigen van dezelfde premier.

Ook het idee van groepsimmuniteit komt uit de koker van het RIVM. De strategie om de bevolking corona te laten krijgen om zo immuniteit te creëren is riskant. Zeker als het aantal IC-bedden niet toereikend is. Zelfs het opschalen van 1150 naar 2400 bedden is dan niet genoeg. Terwijl die 2400 al een illusie genoemd wordt door de voorzitter van beroepsvereniging voor verpleegkundigen. Ook is groepsimmuniteit gevaarlijk als dat niet in combinatie is met heel veel testen. Dat testen was tot voor kort ook niet nodig volgens het RIVM. Maar afgelopen dinsdag opeens weer wel, volgens minister Hugo de Jonge.

Al met al is de overheidscommunicatie niet alleen verwarrend, maar ook onbetrouwbaar gebleken. De rol van het RIVM daarin is bijzonder groot. Dus dat mensen zelf op zoek gaan naar informatie, als de zogenaamde deskundigen er al een potje van maken, kan je ze niet kwalijk nemen.