Cameron wil best referendum over Schotse afscheiding

Maar dan wel op zijn voorwaarden. De Britse premier heeft geen zin om nog jaren te wachten voordat de Schotten besluiten of ze wel of niet bij het Verenigd Koninkrijk willen blijven. Als er dan zo nodig een volksraadpleging moet komen, dan niet later dan 2013 en slechts met de vraag of Schotland onafhankelijk wil worden of niet.

De Schotse nationalisten, die in het regionale parlement in de meerderheid zijn, verzetten zich tegen deze eisen uit Westminster. Zij willen zelf beslissen wanneer het referendum er komt en een derde keuze aan hun volk voorleggen: de mogelijkheid om vrijwel autonoom te worden van de andere delen van het koninkrijk zonder dat Schotland zich daadwerkelijk afscheid.

Wat hopen de nationalisten daarmee te bereiken? Dat zij direct de oliebaten uit de Noordzee krijgen te besteden maar zich niet druk hoeven te maken om defensie- en buitenlands beleid. Ook zou Londen dan nog bij kunnen springen als de Schotten in de financiële problemen komen. Wel de lusten maar niet de lasten dus.

Door te dreigen met afsplitsing hebben de Schotten keer op keer concessies weten af te dwingen. Er is nu een Schots parlement dat zich bezighoud met onderwijs, lokale politie, gezondheidszorg. Tegelijkertijd zijn er investeringen vanuit Westminster blijven komen waardoor de Schotse economie de afgelopen jaren flink is gegroeid. Het stereotype van het arme Schotland dat door het rijke Engeland wordt uitgebuit rijmt helemaal niet meer met de werkelijkheid. Het zuiden van Engeland en het gebied rond de hoofdstad zijn nog altijd het rijkst maar de Schotten staan wat inkomen per hoofd van de bevolking betreft op de derde plaats, dus voor Wales, voor Noord-Ierland en voor het noorden van Engeland, voorheen het industriële hart van het land.

De Schotten genieten tevens goedkopere gezondheidszorg dan andere Britten. De conservatief-liberale regering wil de collectieve gezondheidszorg in Engeland hervormen zodat mensen daar meer zelf bijdragen aan hun zorgkosten. Schotland zal zich waarschijnlijk aan deze hervormingen kunnen onttrekken. Het heeft immers een eigen National Health Service dat onafhankelijk van de Engelse variant opereert.

Vanwaar dan toch de strijd om onafhankelijkheid? Dat vragen ook veel Schotten zich af. Volgens opiniepeilingen is niet meer dan 40 procent van de Schotten voor afscheiding. De overige 60 procent vindt het wel prima zo. 

Cameron zet hen nu voor het blok. Stemmen ze tegen onafhankelijkheid, dan moeten ze niet meer zeuren. Stemmen ze voor, dan kan Schotland alleen verder.

De premier zal zich over de uitkomst niet zo'n zorgen maken. Hij weet dat de meerderheid van de Schotten weinig voelt voor afsplitsing. En stemt onverhoopt een meerderheid voor, dan komt dat hem politiek goed uit. De Conservatieven zijn namelijk met name op het Engelse platteland populair terwijl Labour veel stemmen wint in het noordwesten van Engeland (in bijvoorbeeld Manchester en Liverpool) alsmede het zuiden van Schotland, rond de steden Edinburgh en Glasgow. Zonder die Schotse stem winnen de socialisten nooit meer een parlementsverkiezing!

Foto: The Prime Minister's Office / Kirsty Wigglesworth